ΕΥΛΑΒΙΚΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΠΑΤΑΠΙΟ

Επάνω στην απότομη πλαγιά των Γερανείων, που δεσπόζει πάνω απ’ το Λουτράκι κι αντικρυστά στην Κόρινθο, βρίσκεται ἡ Ιερά Μονή Οσίου Παταπίου, κτηριακό συγκρότημα-επέκτασις του αρχαίου ασκητηρίου, πού ωσάν λευκή αετοφωλιά ανάμεσα στ’ απόκρημνα βράχια χρονολογείται προ του ΙΔ’ αιώνος. Η Μονή ιδρύθηκε και επεκτάθηκε γύρω από το αρχαίο ασκητήριο, με κόπους, μόχθους, θυσίες και δοκιμασίες το 1952. Εμπνευστής διά την ίδρυσιν της Ιεράς Μονής και κτήτωρ αυτής, είναι ο Πατήρ Νεκτάριος Μαρμαρινός, Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Κορίνθου.

Η φυσική και πνευματική ομορφιά ανταμείβη τον προσκυνητή ή και ακόμη τον απλό και περίεργο επισκέπτη. Μα η ομορφότερη απόλαυσις της ψυχής του προσκυνητή είναι το ιερό Λείψανο του Οσίου Παταπίου του θαυματουργού.

 Γεμάτο ευωδία και θαυματουργική χάρη, κοσμεί και προστατεύει την Μονή και ως αδαπάνητο ιατρείο ψυχικών και σωματικών νόσων, σκορπίζει την δωρεά του Θεού στον πόνο, στην θλίψη και την δοκιμασία της ανθρώπινης ζωής. Έτσι ακριβώς τα πλήθη των ευλαβών προσκυνητών δέχονται την θαυματουργικήν δωρεάν του Θεού, διά μέσου του Ιερού Λειψάνου του Οσίου Πατρός ημών Παταπίου, του και θαυματουργού επικληθέντος, διά το πλήθος των θαυμάτων αυτού.

Εκτεθειμένο ευλαβικά μέσα στην ξύλινη λάρνακα, στο βάθος του απέρριτου φυσικού σπηλαίου, δείχνει στον προσκυνητή οδόν ζωής, υπενθυμίζοντάς του, τον αληθή προορισμό της υπάρξεώς του.

 Ευρετής του αγίου Λειψάνου, υπήρξε ο εκ Λουτρακίου ιερεύς Κων/νος Σουσάνης. Το 1904 επιτροπή Λουτρακιωτών, μέ επικεφαλής τον προαναφερθέντα ιερέα, ανασκάπτει το σπήλαιον για να διευρύνουν τον χώρον. Καθώς ρίχνουν ένα κτιστό πεζούλι δυτικά του σπηλαίου, ανακαλύπτουν το ιερό λείψανον άφθορον καί ευωδιάζον, φέρων επ’ αυτού ξύλινον σταυρόν καί βυζαντινά νομίσματα. Το λιθόκτιστο τέμπλο του στολίζεται με μεταβυζαντινές τοιχογραφίες.

Η αγία Τράπεζα και η Πρόθεσις, βρίσκονται μέσα σέ λαξευμένο κοίλωμα βράχου. Η πλέον αξιόλογος των απεικονιζομένων μορφών και σπανίζουσα, είναι η της Αγίας Υπομονής. Η Αγία Υπομονή, κατά κόσμον Ειρήνη ή Ελένη Παλαιολογίνα, ήτο σύζυγος Μανουήλ του Β’ του Παλαιολόγου, λαβούσα δε το μοναχικό σχήμα μετωνομάσθη εις Υπομονή Μοναχή. Με την ιδρυσιν της Μονής το 1952 αποκτά «φύλακας».

Από τότε μέχρι σήμερα, υπάρχει μέσα στο ταπεινό σπήλαιο, μάρτυρας και φορεύς της χάριτος του Θεού, το ιερό λείψανο του Οσίου πατρός ημών Παταπίου, παρήγορος ιατρός, των εν θλίψει και ανάγκη ευρισκομένων

ΠΗΓΗ:  ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΠΡΑΚΤΟΡΕΙΟ

ΑΓΙΟΡΕΙΤΕΣ ΛΟΓΙΟΙ - ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΤΕΝΑΣ

 ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΚΤΕΝΑΣ

ΠΗΓΗ: Ἁγιορειτική Ἐστία

ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΑ ΤΕΜΠΛΑ, ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΑΡΙΑ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΜΙΚΡΟΞΥΛΟΓΛΥΠΤΙΚΗΣ ΤΟΥ 18ου - 19ου ΑΙΩΝΑ, ΣΤΗ ΣΚΗΤΗ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ

 Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

Ξυλόγλυπτα τέμπλα, προσκυνητάρια καί ἔργα μικροξυλογλυπτικῆς στή Σκήτη Καυσοκαλυβίων (18ος – μέσα 19ου αἰ.). Μία πρώτη παρουσίαση

Περίληψη εἰσηγήσεως τοῦ συγγραφέα στό Ε΄ Ἐπιστημονικό Ἐργαστήριο τῆς Ἁγιορειτικῆς Ἐστίας γιά τό Ἅγιον Ὄρος. 27-29 Νοεμβρίου 2020

  Σέ ἕναν τόπο ὅπως τό Ἅγιον Ὄρος, πού, κατά κοινή ὁμολογία, βρίσκονται τεθησαυρισμένα τά σημαντικότερα ἔργα ὀρθόδοξης χριστιανικῆς τέχνης ἀπό τόν 10ο ὥς καί τόν 21ο αἰώνα, δέν θά μποροῦσε παρά νά ἀντιπροσωπεύεται ἐπαξίως καί ἡ τέχνη τῆς Ξυλογλυπτικῆς. Ὡς μικρή συμβολή στή μελέτη τῆς Ξυλογλυπτικῆς τοῦ Ἁγίου Ὄρους κατά τόν 18ο μέχρι τά μέσα τοῦ 19ου αἰώνα ἄς θεωρηθεῖ ἡ παρούσα εἰσήγηση, ἡ ὁποία εὐελπιστοῦμε νά ἀποτελέσει ἐφαλτήριο γιά μία περισσότερο ὁλοκληρωμένη συνθετική παρουσίαση ἀπό εἰδικότερους ἀπό ἐμᾶς μελετητές.

    Τήν περίοδο ἀπό τά τέλη τοῦ 19ου ὥς καί τό πρῶτο μισό τοῦ 20οῦ αἰ. ἀσκήθηκαν στή Σκήτη Ἁγίας Τριάδος τῶν Καυσοκαλυβίων μοναχοί, ἐκ τῶν ὁποίων ὁρισμένοι καλλιέργησαν τήν ἐκκλησιαστική ζωγραφική μέσα ἀπό τήν ὀργάνωση πολύ παραγωγικῶν εἰκονογραφικῶν ἐργαστηρίων, ἐνῶ ἄλλοι ἐπιδόθηκαν στή δημιουργία ἔργων ξυλογλυπτικῆς μέ ἀναγνωρισμένες καλλιτεχνικές ἀξιώσεις, καθιστώντας τά Καυσοκαλύβια τό σημαντικότερο κέντρο παραγωγῆς ἔργων μικροξυλογλυπτικῆς στόν Ἄθωνα. Δημιούργησαν ἔργα ἀπαράμιλλης καλλιτεχνικῆς ἀξίας, σύμφωνα μέ τίς ἐκτιμήσεις τῶν συγχρόνων τους, τῶν ὁποίων ἐξαιρετικά δείγματα σώζονται σέ ἀρκετά ἀθωνικά καθιδρύματα, ἀλλά καί στήν ὑπόλοιπη Ἑλλάδα καί στό ἐξωτερικό, ἀφοῦ τά ἔργα τῶν Καυσοκαλυβιτῶν ξυλογλυπτῶν ἤταν περιζήτητα. Πρόκειται ὁρισμένες φορές γιά πολυπρόσωπες συνθέσεις μέ ἰσορροπημένες ἀναλογίες καί πιστή ἐφαρμογή τῶν κανόνων τῆς προοπτικῆς, ἀκρίβεια τοῦ σχεδίου καί τῆς γραμμῆς, λεπτή ἐπεξεργασία, πλαστικότητα, ἰσορροπημένες ἀναλογίες τῶν μορφῶν.

    Ὡστόσο, ἡ συνάντηση τῶν πατέρων τῆς πλέον ἀπομακρυσμένης αὐτῆς ἁγιορειτικῆς Σκήτης μέ τήν ξυλογλυπτική τέχνη ἔχει τίς ἀπαρχές της ἀρκετά πρίν τήν προαναφερόμενη περίοδο. Ἔτσι, στά Καυσοκαλύβια παρατηρεῖται μεγάλη ἄνθηση στήν Ξυλογλυπτική, ἀνάλογη μέ τήν ἀκμή τῆς Ζωγραφικῆς ἤδη ἀπό την ἀρχή τοῦ 18ου αἰώνα. Τόσο τό Κυριακό, τόν κεντρικό δηλαδή ναό τῆς Σκήτης, ὅσο καί τά παρεκκλήσια τῶν ἐπιμέρους Καλυβῶν-ἡσυχαστηρίων κοσμοῦσαν καί ἐξακολουθοῦν νά κοσμοῦν ἐξαίρετης τέχνης ξυλόγλυπτα ἔργα μεγάλης κλίμακας (τέμπλα, προσκυνητάρια κ.ἄ. ) καθώς καί ἔργα μικροξυλογλυπτικῆς, πού φιλοτεχνήθηκαν κατά τήν περίοδο αὐτή.

    Στήν εἰσήγηση αὐτή παρουσιάζονται γιά πρώτη φορά: α) Τό τέμπλο τοῦ κοιμητηριακοῦ ναοῦ τῆς Σκήτης (α΄ τέταρτο 18ου αἰ.) β) Ἕνα ἐπιστύλιο τέμπλου τοῦ τοῦ 17ου αἰ., πού προέρχεται ἀπό παλαιότερο Κυριακό τῆς Σκήτης γ) Τό τέμπλο, τό κουβούκλιο τῆς Ἁγίας Τραπέζης καθώς καί τά προσκυνητάρια τοῦ σημερινοῦ Κυριακοῦ τῆς Ἁγίας Τριάδος (τέλος 18ου - ἀρχές 19ου αἰ.) δ) Τά τέμπλα ἐπιμέρους Καλυβῶν τῆς Σκήτης (Ἁγ. Ἀκακίου, Ἁγ. Εὐσταθίου, Ἁγ. Ἰωάννου Θεολόγου, Ἁγ. Παντελεήμονος, Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου κ.ἄ). Ἐπιπροσθέτως, γίνεται μία πρώτη παρουσίαση ἔργων μικροξυλογλυπτικῆς, κυρίως Σταυροί εὐλογίας καί Ἁγιασματάρια, ἀπό τή μικρή, πλήν ἀξιόλογη συλλογή κειμηλίων τοῦ Σκευοφυλακίου τῆς Σκήτης, τά ὁποῖα ὑπηρέτησαν ἐπί αἰῶνες τίς λατρευτικές ἀνάγκες τῶν πατέρων.

    Στή Σκήτη τῶν Καυσοκαλυβίων, πού μπορεῖ νά θεωρηθεῖ ὁλόκληρη ἕνα ἀνοικτό μουσεῖο μεταβυζαντινῆς καί νεότερης ἐκκλησιαστικῆς τέχνης, συναντᾶ κανείς μεγάλη ποικιλομορφία στά τέμπλα, τά ὁποῖα κοσμοῦν τά παρεκκλήσια τῶν ἐπιμέρους Καλυβῶν της, τόσο ἐκείνων πού ἱδρύθηκαν τόν 18ο αἰ. ὅσο καί ἐκείνων οἱ ὁποῖες ἱδρύθηκαν τόν 19ο αἰ. Ἡ τεχνική, συνήθως εἶναι διάτρητη καί ἡ διακόσμηση, ἄν καί ἔχει ἀφομοιώσει σέ μεγάλο βαθμό στοιχεῖα μπαρόκ, συνίσταται καί ἀπό ἄνθη, καρπούς, ἐλισσόμενους βλαστούς, συστρεφόμενα φύλλα ἄκανθας, ψευδοθυρεούς, ἀνθέμια, πουλιά, δράκους καί φίδια ἐνῶ ὁρισμένες φορές ἡ ξυλογλυπτική στρέφεται σέ πιό φυσιοκρατική ἀπόδοση τῶν θεμάτων.

    Πρόκειται γιά ἀδημοσίευτα ἔργα ὑψηλῆς ἐκκλησιαστικῆς ξυλογλυπτικῆς τέχνης, πού εἶχαν ἐνώπιόν τους καθημερινά οἱ Καυσοκαλυβῖτες πατέρες τῆς νεότερης περιόδου, καί τά ὁποῖα ἀναμφίβολα ἀπετέλεσαν πηγή ἔμπνευσης γιά τόσο γιά ἐκείνους πού ἐπιθυμοῦσαν νά ἐξοπλίσουν τούς νεόκτιστους ναούς τῶν Καλυβῶν τους μέ ξύλινη σκευή (τέμπλα, προσκυνητάρια) ὅσο καί γιά ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἐπιλέξει τήν Ξυλογλυπτική ὡς ἐργόχειρό τους          

ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΑ ΤΟΥ 18ου - 19ου ΑΙΩΝΑ ΣΤΗ ΣΚΗΤΗ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ. ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΟ. ΣΑΒΒΑΤΟ 28 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ΩΡΑ 6.00 μμ

Εἰσήγηση τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου στό Ε΄ Ἐπιστημονικό Εργαστήριο τῆς Ἁγιορειτικῆς Ἐστίας γιά τό Ἅγιον Ὄρος

Σάββατο 28 Νοεμβρίου 2020, 6.00 τό ἀπόγευμα.

Μπορεῖτε νά παρακολουθήσετε τήν εἰσήγηση, διαδικτυακά, σέ ἀπευθείας μετάδοση, στήν ἱστοσελίδα τῆς Ἁγιορειτικῆς Ἐστίας, καί εἰδικότερα, στήν ἡλεκτρονική διεύθυνση:

 www.agioritikiestia.gr/5ergastirio 

 Μπορεῖτε νά δεῖτε ὁλόκληρο τό πρόγραμμα τοῦ Ἐργαστηρίου στήν προηγούμενη ἀνάρτηση τοῦ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ

Πρόγραμμα 5ου Διεθνούς Επιστημονικού Εργαστηρίου για το Άγιον Όρος

 Πέμπτο Διεθνές Επιστημονικό Εργαστήριο για το Άγιον Όρος
Θεσσαλονίκη, 27, 28 και 29 Νοεμβρίου 2020
ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗ

Οι εργασίες θα ξεκινήσουν την Παρασκευή 27 Νοεμβρίου 2020 στις 17:00, θα συνεχιστούν το Σάββατο 28 και θα ολοκληρωθούν την Κυριακή 29 Νοεμβρίου 2020. Για την παρακολούθηση των εργασιών του Πέμπτου Διεθνούς Επιστημονικού Εργαστηρίου, μπορείτε να μπείτε στο ακόλουθο link της ιστοσελίδας της Αγιορειτικής Εστίας (www.agioritikiestia.gr/5ergastirio) και να λάβετε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για την συμμετοχή σας.

Πρόγραμμα

ΠΕΜΠΤΟ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ. 27- 29 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2020

 

ΑΓΙΟΡΕΙΤΕΣ ΛΟΓΙΟΙ - ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΙΝΟΣ

 ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΙΝΟΣ

ΠΗΓΗ: Ἁγιορειτική Ἐστία