ΟΜΙΛΙΑ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΤΑΠΙΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ ΣΤΟΝ ΚΑΛΑΜΟ ΑΤΤΙΚΗΣ

Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΣΚΗΤΗΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΚΩΔΙΚΟΓΡΑΦΟΙ ΤΗΣ

                               

  

Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

Ἡ Βιβλιοθήκη τῆς Σκήτης Καυσοκαλυβίων. 
Τά νεώτερα στοιχεῖα γιά τούς γραφεῖς τῶν κωδίκων της ἀπό τή συνεχιζόμενη ἔρευνα

Ἡ μικρή, πλήν ἀξιόλογη αὐτή Βιβλιοθήκη, παρ᾿ ὅλο πού ἡ ἵδρυσή της ἀνάγεται στίς πρῶτες δεκαετίες τοῦ 18ου αἰώνα, κατέχει μία συλλογή ἀπό χειρόγραφους κώδικες, πού χρονολογοῦνται ἀπό τόν 11ο ὥς καί τόν 20ό αἰῶνα. 

Ἡ σημερινή συλλογή, πού μᾶς παραδόθηκε χάρη στήν φροντίδα καί τήν ἀξιέπαινη προσπάθεια τῶν κατά καιρούς βιβλιοφυλάκων τῆς Σκήτης, ἀποτελεῖται ἀπό 279 χειρόγραφα, τά περισσότερα τῶν ὁποίων εἶναι χάρτινα, ἐνῶ τρία εἶναι περγαμηνά. Ἐπιπλέον ὑπάρχουν καί μερικά περγαμηνά σπαράγματα. 

Ἡ συλλογή περιλαμβάνει κυρίως ἔργα ἁγιολογικά, πατερικά, πανηγυρικά, ὑμνολογικά, μουσικά καί ἱστορικά, πού προορίζονταν νά καλύψουν τίς πνευματικές ἀνάγκες τῶν πατέρων τῆς πλέον ἀπόμακρης καί δυσπρόσιτης ἁγιορειτικῆς Σκήτης. 

Χρονικά, τά χειρόγραφα αὐτά ἀντιπροσωπεύουν ὅλες τίς ἐποχές τῆς βυζαντινῆς, τῆς μεταβυζαντινῆς καί τῆς σύγχρονης περιόδου…

[…]  Κατά τήν ἔρευνά μας ἔχουν καταγραφεῖ ὀνόματα 46 κωδικογράφων τῆς Βιβλιοθήκης τῆς Σκήτης Καυσοκαλυβίων.

Στόν πλήρη Κατάλογο πού ἐκπονοῦμε, καί ὁ ὁποῖος θά δημοσιευθεῖ σύν Θεῶ στά Πρακτικά τοῦ Ἐπιστημονικοῦ Ἐργαστηρίου μας, καταγράφονται οἱ ἀριθμοί τῶν κωδίκων καί ὁ ἀναγραφόμενος ἤ ἐκτιμώμενος χρόνος γραφῆς, ἐνῶ συμπληρώνεται μέ ὑπομνήματα σχετικά μέ βιογραφικά στοιχεῖα τους, τήν κωδικογραφική παρουσία τους σέ ἄλλες Βιβλιοθῆκες καί τό τυχόν συγγραφικό τους ἔργο.

   Στό πλαίσιο αὐτό, διεξοδικότερη μελέτη στήν ἐν ἐξελίξει ἔρευνά μας γίνεται γιά τό κωδικογραφικό καί συγγραφικό ἔργο  τεσσάρων γραφέων τοῦ 18ου καί τοῦ 19ου αἰῶνα, ἀπό τόν παραπάνω Κατάλογο: τοῦ παπα-Ἰωνᾶ Καυσοκαλυβίτου, τοῦ μοναχοῦ Θεοκλήτου Καρατζᾶ τοῦ Βυζάντιου, τοῦ ἀρχιμανδρίτου Αὐξεντίου Λαυριώτου καί τοῦ μοναχοῦ Διονυσίου Ἁγιαρτεμίτου, πού μέ τήν ἀπροσμέτρητης ἀξίας ἐργασία τους, συνέχισαν τήν παράδοση τῶν προγενέστερων Ἁγιορειτῶν γραφέων…

 […]  Ἄξιο ἐπίσης νά ἀναφερθεῖ εἶναι τό φαινόμενο γραφεῖς νά ἔχουν συνάμα ἱστορήσει  μικρογραφίες ὡς ἁγιογράφοι.

  Ἀναφέρουμε, γιά παράδειγμα, τόν μελουργό καί ζωγράφο ἱερομόναχο Δαβίδ Σκοπελίτη πού στά  1742 στόν κώδικά του μέ τό Στιχηράριο τοῦ Γερμανοῦ Νέων Πατρῶν  ἔχει ἱστορήσει  24 μικρογραφίες δεσποτικῶν καί θεομητορικῶν ἑορτῶν σέ χρυσό κάμπο…

[…] Ὁλοκληρώνοντας σύν Θεῶ αὐτή τήν ἄκρως συνοπτική παρουσίαση τῆς Βιβλιοθήκης τοῦ Κυριακοῦ τῶν Καυσοκαλυβίων καί τῶν κωδικογράφων της, θά πρέπει νά ἀναφερθεῖ ὅτι τά συμπεράσματα τῆς ἐν ἐξελίξει ἔρευνάς μας ἐμπλουτίζονται συνεχῶς καί ἀπό τά νεώτερα  -γιά μᾶς προσωπικά –πιστεύω καί γιά ἐσᾶς- πολύ σημαντικά εὑρήματα τῆς μελέτης ἄγνωστων τίς περισσότερες φορές καί ἀκαταλογογράφητων χειρογράφων ἀπό τίς ἐπιμέρους Καλύβες τῆς Σκήτης, τῶν ὁποίων ἐτοιμάζουμε Κατάλογο…

Ἀποσπάσματα ἀπό τήν εἰσήγηση τοῦ συγγραφέα στό Δ΄ Ἐπιστημονικό Ἐργαστήριο τῆς Ἁγιορειτικῆς Ἐστίας, Θεσσαλονίκη 7 Δεκεμβρίου 2019 (Μουσεῖο Βυζαντινοῦ Πολιτισμοῦ, Ἀμφιθέατρο Στέφανος Δραγούμης).

                                                       

ΛΙΤΑΝΕΙΑ ΙΕΡΑΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΑΓ. ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ ΣΤΗ ΡΟΥΜΑΝΙΑ

Φωτογραφικά στιγμιότυπα ἀπό τή λιτανεία τῆς ἱερᾶς εἰκόνος τοῦ ὁσίου Πορφυρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου, στήν ἐνορία Parohia Bod Colonie τῆς πόλης Μπρασόβ τῆς Ρουμανίας, στίς 2 Δεκεμβρίου 2019, κατά τήν ἐπέτειο 1 χρόνου ἀπό τά ἐγκαίνια τοῦ πρώτου ναοῦ στή Ρουμανία ἀφιερωμένου στή μνήμη τοῦ νεώτερου αὐτοῦ Ἁγιορείτου ἁγίου.

Ἡ εἰκόνα τοῦ ἁγίου Πορφυρίου εἶναι ἔργο τοῦ ἐργαστηρίου τῆς Καλύβης Ἁγίου Ἀκακίου διά χειρός 

Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

Δ΄ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 7 - 8 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2019 . ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΣ π. ΠΑΤΑΠΙΟΥ

ΟΜΙΛΙΑ π. ΠΑΤΑΠΙΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ.
ΣΑΒΒΑΤΟ 7 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2019. ΩΡΑ 20.00 ΤΟ ΒΡΑΔΥ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. ΙΔΡΥΜΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ, ΛΕΩΦ. ΣΤΡΑΤΟΥ 2.

 ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΘΑ ΜΕΤΑΔΙΔΟΝΤΑΙ ΖΩΝΤΑΝΑ (live streaming) ΣΤΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ:  http://www.agioritikiestia.gr/4ergastirio

 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΣ π. ΠΑΤΑΠΙΟΥ

Πατάπιος μοναχός Καυσοκαλυβίτης

Βιβλιοθηκάριος Σκήτης Καυσοκαλυβίων. Δρ. Θεολογίας

Ἡ Βιβλιοθήκη τῆς Σκήτης Καυσοκαλυβίων. Τά νεώτερα στοιχεῖα γιά τούς Γραφεῖς τῶν Κωδίκων της ἀπό τή συνεχιζόμενη ἔρευνα.

Ἡ μικρή, πλήν ἀξιόλογη Βιβλιοθήκη τοῦ Κυριακοῦ τῆς Σκήτης Ἁγίας Τριάδος τῶν Καυσοκαλυβίων, παρ᾿ ὅλο πού ἡ ἵδρυσή της ἀνάγεται στίς πρῶτες δεκαετίες τοῦ 18ου αἰ. κατέχει μία συλλογή ἀπό χειρόγραφους κώδικες, πού χρονολογοῦνται ἀπό τόν 11ο ὥς καί τόν 20ό αἰῶνα. Ἡ σημερινή συλλογή, πού μᾶς παραδόθηκε χάρη στήν φροντίδα καί τήν ἀξιέπαινη προσπάθεια τῶν κατά καιρούς βιβλιοφυλάκων τῆς Σκήτης, ἀποτελεῖται ἀπό 279 χειρόγραφα, τά περισσότερα τῶν ὁποίων εἶναι χάρτινα, ἐνῶ τρία εἶναι περγαμηνά. Ἐπιπλέον ὑπάρχουν καί μερικά περγαμηνά σπαράγματα. Ἡ συλλογή περιλαμβάνει κυρίως ἔργα ἁγιολογικά, πατερικά, πανηγυρικά, ὑμνολογικά, μουσικά καί ἱστορικά, πού προορίζονταν νά καλύψουν τίς πνευματικές ἀνάγκες τῶν πατέρων τῆς πλέον ἀπόμακρης καί δυσπρόσιτης ἁγιορειτικῆς Σκήτης. Χρονικά, τά χειρόγραφα αὐτά ἀντιπροσωπεύουν τίς περισσότερες ἀπό τίς ἐποχές τῆς βυζαντινῆς, τῆς μεταβυζαντινῆς καί τῆς σύγχρονης περιόδου. Ἄν ἐξαιρέσουμε ἕνα περγαμηνό τοῦ 10ου, δύο περγαμηνά τοῦ 11ου, τέσσερα τοῦ 14ου, πέντε τοῦ 15ου καί ἑπτά τοῦ 17ου αἰώνα, τά ὑπόλοιπα χειρόγραφα τοποθετοῦνται ἀνάμεσα στόν 18ο καί 19ο αἰῶνα. 

  Στό πλαίσιο τῶν προσπαθειῶν τοῦ γράφοντος γιά τήν ἀνασυγκρότηση καί τόν ἐμπλουτισμό τῆς Βιβλιοθήκης, ἀπό τό ἔτος 1999, ὁπότε καί δημιουργήθηκε ἰδιαίτερος χῶρος φύλαξης τῶν βιβλίων, καταρτίστηκαν καί δημοσιεύθηκαν Συμπληρωματικοί Κατάλογοι τῶν Κωδίκων (ἀριθ. 87 - 242, Θεσσαλονίκη 2005) καί (ἀριθ. 242-279, Θεσσαλονίκη 2016) μέσα ἀπό τούς ὁποίους παρουσιάσθηκε μία πλήρης εἰκόνα τῶν χειρογράφων πού μέχρι σήμερα εἶναι θησαυρισμένα στή Βιβλιοθήκη τῆς Σκήτης.

Ἐκτός ἀπό τό ἴδιο τό περιεχόμενο τῶν κωδίκων αὐτῶν, σημαντικό τμῆμα τοῦ ὁποίου παραμένει ἀδημοσίευτο, πολλές εἶναι οἱ πληροφορίες, πού ἀναδύονται μέσα ἀπό τούς κώδικες γιά τούς γραφεῖς οἱ ὁποῖοι τούς καλλιέγραψαν. Ἔτσι, μᾶς γίνονται γνωστοί, ἀνάμεσα σέ ἄλλους, οἱ γραφεῖς: Ἰωνᾶς Καυσοκαλυβίτης, Θεόκλητος Καρατζᾶς ὁ Βυζάντιος, Ραφαήλ Ἀκαρνάν, Διονύσιος Ἁγιαρτεμίτης, Ἰάκωβος Νεασκητιώτης, Ἰγνάτιος Λαυριώτης, Ἀγάπιος Ἁγιαννανίτης, Προκόπιος, Νήφων Ἰβηροσκητιώτης, Ἰωνᾶς Ἐσφιγμενίτης, Ἰωακείμ Σιμωνοπετρίτης, Δαυίδ Σκοπελίτης, Χαρίτων Τρικκαῖος, Αὐξέντιος Λαυριώτης, Μεθόδιος Ἡλιουπολίτης καί Ἀντώνιος Νεασκητιώτης.

Τά εὑρήματα ἀπό τή συνεχιζόμενη ἔρευνα καί μελέτη τῶν χειρογράφων τῆς καυσοκαλυβίτικης συλλογῆς θεωροῦμε ὅτι εἶναι πολύ ἐνδιαφέροντα γιά τή σπουδή τῆς Ἁγιορειτικῆς Γραμματείας καί Προσωπογραφίας καθώς πλειάδα ἀπό τά παραπάνω ἔργα, τῶν ὁποίων οἱ γραφεῖς δέν ἀναγράφονται σ᾿ αὐτά, μποροῦν πλέον μέ ἀσφάλεια νά ἀποδοθοῦν σέ πολύ σημαντικούς Ἁγιορεῖτες λογίους-κωδικογράφους, ὅπως ὁ ἱερομόναχος Ἰωνᾶς Καυσοκαλυβίτης, ὁ μοναχός Θεόκλητος Καρατζᾶς ὁ Βυζάντιος καί ὁ ἀρχιμανδρίτης Αὐξέντιος Λαυριώτης.

Ἀρκετά εἶναι τά χειρόγραφα πού καλλιέγραψαν γιά τίς λειτουργικές καί ἀναγνωστικές ἀνάγκες τῶν πατέρων, ἐνῶ σέ ἀρκετά ἀπό τά παλαιά ἔντυπα τῆς ἴδιας Βιβλιοθήκης ἔχουν προβεῖ εἴτε σέ χειρόγραφες συμπληρώσεις τοῦ κειμένου ἀπό τό ἔντυπο πού ἔχει ἐκπέσει εἴτε σέ προσθῆκες. Ἐμπλουτίζεται ἐπίσης ἡ γνώση μας γιά τή συμβολή, τουλάχιστον τῶν δύο πρώτων λογίων στήν ὀργάνωση τῆς Βιβλιοθήκης κατά τήν πρώτη περίοδο τῆς ἴδρυσής της στά μέσα τοῦ 18ου αἰώνα.

ΣΑΒΒΑΤΟ 7 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2019. ΩΡΑ 20.00 ΤΟ ΒΡΑΔΥ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. ΙΔΡΥΜΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ, ΛΕΩΦ. ΣΤΡΑΤΟΥ 2.

 ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΘΑ ΜΕΤΑΔΙΔΟΝΤΑΙ ΖΩΝΤΑΝΑ (live streaming) ΣΤΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ:  http://www.agioritikiestia.gr/4ergastirio

Δ΄ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ. 7 - 8 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2019

Δ΄ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ 

 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 7 - 8 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2019 

Στό πλαίσιο τοῦ Δ΄ Ἐπιστημονικοῦ Ἐργαστηρίου ὁ γέροντας Πατάπιος Καυσοκαλυβίτης, τό Σάββατο 20.00 τό βράδυ θά εἰσηγηθεῖ τό θέμα: Ἡ Βιβλιοθήκη τῆς Σκήτης Ἁγίας Τριάδος Καυσοκαλυβίων. Τά νεώτερα στοιχεῖα γιά τούς γραφεῖς τῶν κωδίκων της μέσα ἀπό τή συνεχιζόμενη ἔρευνα

ΣΙΝΑΙΤΙΚΟΣ ΚΩΔΙΚΑΣ

ΤΑ ΠΑΛΙΜΨΗΣΤΑ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΣΙΝΑ

ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΑΓΙΑΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ ΟΡΟΥΣ ΣΙΝΑ