ΦΘΑΝΟΝΤΑΣ ΣΤΗ ΜΟΝΗ ΙΒΗΡΩΝ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΟΥΤΟΥΔΗΣ

ΚΥΡΙΑΚΗ ΟΣΙΑΣ ΜΑΡΙΑΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΙΑΣ

                              Παταπἰου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

Μέ τή χά­ρη τοῦ Θε­οῦ, ἡ ἀ­νη­φο­ρι­κή καί κο­πι­α­στι­κή πο­ρεί­α τῆς Με­γά­λης Τεσ­σα­ρα­κο­στῆς, ἡ πορεία πρός τή συ­νά­ντη­σή μας μέ τόν ἀ­να­στη­μέ­νο Χρι­στό, φθά­νει στό τέ­λος της...

   [...]   Τόσο ἡ προηγούμενη Κυριακή ὅσο καί ἡ σημερινή εἶναι ἀφιερωμένες στή μνήμη δύο μεγάλων διδασκάλων τῆς ὀρθόδοξης πνευματικότητας: τοῦ ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου καί τῆς ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας. Δύο ἀντιπροσωπευτικές μορφές τῆς ὀρθόδοξης ἄσκησης ὡς τρόπο προσεγγίσεως τοῦ Θεοῦ.

   Συνεχίζοντας λοιπόν τή λυτρωτική πορεία μας πρός τό Πάσχα, σήμερα Κυ­ρι­α­κή τῆς ἁγίας Μα­ρί­ας τῆς Αἰ­γυπτί­ας, δι­δα­σκό­μα­στε ὅ­τι κά­θε ἄν­θρω­πος, ὅ­σο ἁ­μαρ­τω­λός κι ἄν εἶ­ναι, μπο­ρεῖ -ἄν τό θε­λή­σει βα­θει­ά καί ὑ­παρ­ξι­α­κά- νά συ­να­ντή­σει τόν ἀ­να­στη­μέ­νο Χρι­στό⋅  φθάνει νά φλογισθεῖ ἀπό τόν πόθο τῆς συνάντησης μαζί Του.

   Πέμπτη Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν σήμερα, καὶ καθὼς ὁδεύουμε πρός τό τέλος τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἡ Ἐκκλησία μας προβάλλει ἀκόμη ἕνα πρότυπο ἁγιαστικῆς ζωῆς, ἕνα πρότυπο μετανοίας, γιὰ νὰ μᾶς βοηθήσει νά ἐντείνουμε τὸν πνευματικὸ ἀγῶνα τῆς περιόδου αὐτῆς, τοῦ «καιροῦ τοῦ εὐπρόσδεκτου τῆς μετανοίας», ὅπως εὔστοχα ἡ ἐκκλησιαστική ποίηση χαρακτηρίζει τήν περίοδο τῆς Σαρακοστῆς.

  Ἡ ὁσία Μαρία, μιά γυναίκα ἀπόλυτα δουλωμένη στά ἐγωκεντρικά πάθη τῆς ματαιοδοξίας καί τῶν σωματικῶν ἀπολαύσεων, παρ᾿ ὅλο πού, ὅπως γνωρίζουμε, προσπάθησε νά δεῖ καί νά προσκυνήσει τόν τίμιο Σταυρό στά Ἱεροσόλυμα, δέν τά κατάφερε, καθώς τά πάθη της τήν ἐμπόδιζαν. Καί τότε ἦταν πού ἡ ἀκτινοβολία τῆς σταυρωμένης ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ ἄνοιξε καί φώτισε τά τυφλωμένα ἀπό τόν ἐγωκεντρισμό μάτια τῆς ψυχῆς της καί μπόρεσε νά σταυρώσει τά πάθη της.

   Βλέπουμε λοιπόν ὅτι ἡ κατάντια στήν ὁποία εἶχε φθάσει ἡ ὁσία Μαρία, δέν τήν ἀπέκλεισε τελικά ἀπό τή συνάντησή της μέ τόν ἀναστημένο Χριστό.

 Ὅπου κι ἄν βρίσκεται κανείς, ὅταν κεντριστεῖ ἀπό τόν θεῖο πόθο καί ἀπό πίστη ζέουσα καί φλογερή ὅπως ἐκείνη τῆς ὁσίας Μαρίας, μπορεῖ ἀσφαλῶς νά πορευθεῖ πρός αὐτή τή συνάντηση.

   Εἶναι ἡ ἀποφασιστική στιγμή ὅπου ὁ ἄνθρωπος μεταθέτει τόν ἔρωτά του ἀπό τά κτίσματα στόν κτίστη. Αὐτή τή μεγάλη ἀγάπη βίωσαν οἱ Ἅγιοι τοῦ Θεοῦ, πού ἦταν πρόθυμοι καί τήν ἴδια τή σωτηρία τους νά θυσιάσουν γιά τό συνάνθρωπο.

  Ἔτσι λοιπόν, σ᾿ αὐτό τό στάδιο τῆς πορείας μας πρός τό Πάσχα, τῆς πορείας μας πρός τή συνάντηση μέ τόν ἀναστημένο Χριστό, ἡ Ἐκκλησία προβάλλει τό παράδειγμα μιᾶς πόρνης, τῆς ὁποίας οἱ πολλές ἁμαρτίες συγχωρέθηκαν, ὅπως καί ἐκείνης τῆς ἄλλης πόρνης τοῦ Εὐαγγελίου, γιά νά μᾶς διαβεβαιώσει γιά ἕνα πρᾶγμα:

   Πώς τόν ἀναστημένο Χριστό μπορεῖ κάθε ἄνθρωπος, ἄν τό θελήσει καί τό ἐπιθυμήσει, νά Τόν συναντήσει. Στήν περίπτωση τῆς ὁσίας Μαρίας, ἡ ἁμαρτωλότητά της δέν τῆς ἀπέκλεισε τήν δυνατότητα νά πλησιάσει τόν Χριστό καί νά αἰσθανθεῖ τή λυτρωτική Του παρουσία στή ζωή της.

  Ἡ περίπτωση τῆς ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας μᾶς ὁδηγεῖ στό συμπέρασμα ὅτι κανείς δέν πρέπει νά ἀποθαρρύνεται ἀπό τήν πνευματική του κατάσταση, ὅσο ἄσχημη κι ἄν εἶναι. Γιά ὅλους ὑπάρχει ἐλπίδα. «Μηδείς ὀδυρέσθω πταίσματα⋅ συγγνώμη ἐκ τοῦ τάφου ἀνέτειλε», θά ἀναφωνήσει σέ

λίγες μέρες ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος στόν Κατηχητικό του Λόγο τό Πάσχα.

     [...]  Εὔχομαι ὁλόψυχα, ὁ Κύριος διά πρεσβειῶν τῆς σήμερα ἑορταζομένης ὁσίας Μαρίας τῆς Αἰγυπτίας, νά φωτίζει τό δρόμο μας πρός τή συνάντησή Του κατά τήν λαμπροφόρο ἡμέρα τοῦ Πάσχα.

                                             Κα­λήν Ἀ­νά­στα­ση !

 Ἀπόσπασμα ὁμιλίας τοῦ συγγραφέα κατά τή Θεία Λειτουργία τῆς Ε΄ Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν 29 Μαρτίου 2015, στόν ἱερό ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Χαϊδαρίου

ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΛΑΥΡΙΩΤΟΥ: ΣΥΝΑΞΑΡΙΟΝ ΣΑΒΒΑΤΟΥ ΤΗΣ ΑΚΑΘΙΣΤΟΥ

Κώδ. Σκήτης Καυσοκαλυβίων 107 (φ. 42β)      

                    

                                  Τῷ Σαββάτῳ τῆς Ἀκαθίστου.

  Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, κατά τοῦτο τό πέμπτον Σάββατον τῆς τεσσαρακονθημέρου ταύτης πανσέπτου νηστείας, ψάλλομεν τόν ἀκάθιστον ὕμνον.

            Στίχοι: Ὕμνοις ἀΰπνοις εὐχαρίστως ἡ ποίμνη,

                           ἐν μάχαις ἄϋπνον ὑμνεῖ προστάτιν.

   

    Ἐπειδή πᾶσα πόλις, πᾶσα χώρα, πᾶσα μονή καί πᾶς ἄνθρωπος καταπολλά χρειάζεται τήν βοήθειαν καί ὑπεράσπισιν τῆς κυρίας καί δεσποίνης Θεοτόκου, καί χωρίς τῆς βοηθείας αὐτῆς, οὐαί ἡμῖν, διά τοῦτο, ἐν  τούτῳ τῷ Σαββάτῳ ἐπικαλούμεθα τήν βοήθειαν αὐτῆς καί ὁλονυκτίως δεόμεθα καί παρακαλοῦμεν αὐτήν τήν κυρίαν ἡμῶν Θεοτόκον, ἵνα βοηθῇ ἡμῖν, ἵνα ἔχῃ ἡμᾶς ὑπό τήν ἀντίληψιν, ὑπό τήν βοήθειαν καί ὑπό τήν ὑπεράσπισίν της. Καί οὐ μόνον ἡμᾶς, ἀλλά καί πᾶσαν πόλιν καί χώραν καί πᾶσαν μονήν, ὅλους δηλονότι τούς εὐσεβεῖς καί ὀρθοδόξους χριστιανούς, ὅσοι ταύτην μετά πίστεως ἐπικαλοῦνται. Καί βέβαιοι ἐσμέν, ἵνα ἐάν ταύτην καθώς ἁρμόζει ἐπικαλῶμεν εἰς βοήθειαν ἡμῶν, εὐθύς ὑπακούει εἰς τήν δέησιν καί πληροῖ τά αἰτήματα τῶν ψυχῶν ἡμῶν, καθώς πάλαι ποτέ ὑπήκουσεν τάς δεήσεις τῶν ταύτην ἐπικαλουμένων χριστιανῶν ἐν τῷ καιρῷ τοῦ βασιλέως Ἡρακλείου, ἐλευθερώσασα μέν αὐτούς τῆς τῶν ἐχθρῶν ἐπιδρομῆς, τούς δέ ἐχθρούς καταποντώσασα καί καταπνίξασα ἐν τῷ βυθῷ τῆς θαλάσσης. Ταῖς σῆς μητρός σου πρεσβεί // (φ. 43 α) αι Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν, τῆς μόνης ἀκαταισχύντου προστασίας, καί βεβαίας ἐλπίδος ἡμῶν, κατάβαλαι τούς ἐχθρούς ἡμῶν ὁρατούς καί νοητούς καί ἐλέησον ἡμᾶς ὡς ἀγαθός καί φιλάνθρωπος. Ἀμήν.

Ἀπόσπασματα ἀπό τή μελέτη:

Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου, «Ὁ ἁγιορείτης λόγιος Κύριλλος Λαυριώτης καί τά ἀνέκδοτα Συναξάρια τοῦ Τριωδίου καί τοῦ Πεντηκοσταρίου. Συμβολή στή μελέτη τοῦ ἔργου του», Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς 844 (2012) 27-72.

ΜΟΝΑΧΟΥ ΙΑΚΩΒΟΥ ΝΕΑΣΚΗΤΙΩΤΟΥ (+ 1869): ΔΕΗΣΙΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΘΕΟΤΟΚΟΝ

ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΟΔΗΓΗΤΡΙΑ. ΕΙΚΟΝΑ ΣΤΟΝ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΑΚΟ ΝΑΟ ΤΗΣ ΣΚΗΤΗΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ. ΕΡΓΟ ΙΕΡΟΜ. ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ. Α΄ ΜΙΣΟ 18 ου ΑΙΩΝΑ

Τῆς ἀναξιότητός μου ἡ ἔνδεια, ἀνάρμοστον μοῦ σχηματίζει τό αἴτημα, ἀλλά τολμήσας ζητῶ νά ἀπολαύσω μιᾶς ῥανίδος ἐλέους ἀπόκτησιν ὡς ἀχρεῖος οἰκέτης σου καί πιστός.

  Σβέσον οὖν τῶν παθῶν τήν φλόγα τῇ δρόσῳ τῆς εὐσπλάγχνου σου συμπαθείας. Ὕψωσόν με ἀπό τήν πτῶσιν τῶν ἐγκλημάτων μου, ὁδηγοῦσα με πρός σωτηρίας ὁδούς, καί δώρησαι τήν ἄφεσιν τῶν ἐπταισμένων μοι, καί ἀσφάλειαν βίου ἐγχείρισόν μοι, μέ εὐαρέστησιν θείων ἔργων, καί ἄξιον λατρευτήν τοῦ σοῦ υἱοῦ καί Θεοῦ ἀνάδειξόν με.

  Καί ἀξίωσον πάντας τούς ὑμνοῦντας σε, καί ψάλλοντάς σοι τόν ἐφύμνιον τοῦτον ἱκετήριον κανόνα ἀκατακρίτους παραστάτας εἰς τό δεσποτικόν αὐτοῦ θεῖον πρόσωπον, εἰς τό φρικτόν βῆμα τῆς ἀδεκάστου αὐτοῦ κρίσεως. Ἀμήν»[1].

Μοναχοῦ Ἰακώβου Νεασκητιώτου, Δέησις πρός τήν Θεοτόκον

---

[1] Κώδικας Μονῆς Φιλοθέου Ἁγίου Ὄρους  220, φ. 3α.

ΤΟ ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ ΣΤΟ ΚΕΛΛΙ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΒΑΤΑ ΤΗΣ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ

               ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΟΥΤΟΥΔΗΣ

ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΗ ΜΟΝΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ ΣΚΟΠΕΛΟΥ

Κώδικας Μονῆς Εὐαγγελιστρίας Σκοπέλου, φφ. 1β, 2α.

Ἡ μικρογραφία μέ τήν παράσταση τοῦ Εὐαγγελισμοῦ φρίσκεται στόν κώδικα τῆς ἀθωνικῆς μονῆς Ξηροποτάμου, τοῦ ἔτους 1777, πού ἐπιγράφεται: «Κώδιξ τῆς ἐν τῇ νήσῳ Σκοπέλων ἱερᾶς καί σταυροπηγιακῆς μονῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, τῆς ἐπονομαζομένης Εὐαγγελιστρίας, γενόμενος κατά τό χιλιοστόν ἑπτακοσιοστόν ἑβδομηκοστόν ἕβδομον ἔτος τό σωτήριον. / Ἐν ᾧ περιέχονται καί γράφονται τά ἐν αὐτῇ προϋπάρχοντα πράγματα, ἀλλά δή καί τά κατά διαφόρους καιρούς προσγινόμενα καί ἀφιερούμενα, κινητά καί ἀκίνητα». Φυλάσσεται στό Ἀρχεῖο τῆς μονῆς Ξηροποτάμου, καί φέρει, σύμφωνα μέ τόν Κατάλογο τοῦ Προηγουμένου Εὐδοκίμου Ξηροποταμηνοῦ, ἀριθ. 193. Ἀποτελεῖται ἀπό 51 φύλλα καί πρόκειται γιά ἰδιόγραφο τοῦ Καισαρίου, ἐνῶ τό κείμενο στήν ἀρχή του μεταφέρει ἱστορικές σημειώσεις τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ Καισαρίου Ἰωάννη Δαπόντε, πού ἀναφέρονται στήν ἵδρυση τῆς μονῆς καί τίς ἀνακαινίσεις της, πρίν τήν ἐγκατάσταση σ’ αὐτήν τοῦ Καισαρίου, τό 1778. Στό φ. 1β ὑπάρχει εἰκόνα μέ τόν Εὐαγγελισμό τῆς Θεοτόκου

   [φ. 3α]

          Τά ἐν τῷ Ναῷ.

  Ἐν πρώτοις εἰς τά δεσποτικά ἡ Δεσποτική εἰκών τοῦ Χ(ριστο)ῦ, ἐπί θρόνου καθημένου, μέ στέφανον ἀργυροῦν. Πλησίον αὐτῆς ἡ εἰκών τοῦ Εὐαγγελισμοῦ μέ στέφανον ἀργυροῦν ἡ Παναγία κ(αί) ὁ Ἀρχάγγελος.

 

Πρόκειται γιά τήν εἰκόνα πού δημοσιεύουμε στό ἰστολόγιό μας. Φέρει στό κάτω μέρος τή χρονολογία ΑΨΙΖ’ [1717] (Βλ. Λαζαρίδη Π., Μεσαιωνικά Θεσσαλίας, σ. 288. Παπαζήση Τρ., Σχόλια στίς ἐπιγραφές, σ. 168). Σύμφωνα μέ τόν Καισάριο Δαπόντε, εἶναι ἔργο τοῦ κρητικοῦ ζωγράφου Ἀντωνίου Ἀγοραστοῦ τοῦ ὑποδιακόνου, τοῦ ὁποίου φορητές εἰκόνες τῆς περιόδου 1667-1689 βρίσκονται στούς ναούς τῆς Παναγίας Λιβαδιώτισσας, τῆς Παναγίας Παπαμελετίου καί τοῦ Τιμίου Προδρόμου στό Μῶλο, στό καθολικό τῆς μονῆς Μεταμορφώσεως κ.ἄ. στή Σκόπελο. Σ’ αὐτό συνηγοροῦν καί οἱ τεχνοτροπικές καί καλλιτεχνικές ὁμοιότητες μέ τίς ἄλλες τρεῖς εἰκόνες τοῦ ἰδίου ζωγράφου στόν ἴδιο ναό τοῦ καθολικοῦ τῆς μονῆς Εὐαγγελιστρίας (Παντοκράτορος, Προδρόμου, Θεοτόκου βρεφοκρατούσας ἱεροῦ Βήματος). Θά πρέπει νά πρόκειται γιά τό τελευταῖο γνωστό ἔργο του.

Ἀποσπάσματα ἀπό τή μελέτη τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου:

 «Ἡ μονή Εὐαγγελιστρίας Σκοπέλου καί ὁ ἀνέκδοτος περί αὐτήν κώδικας τοῦ μοναχοῦ Καισαρίου Δαπόντε», Ἀλεξανδρηνός Ἀμητός. (Ἀφιέρωμα στή μνήμη τοῦ Ἱ.Μ. Χατζηφώτη ), τ. Β΄, Ἀθήνα 2009, σ. 455-476.

ΑΝΟΙΞΙΑΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΟΥΤΟΥΔΗΣ

Ο ΑΓΙΟΣ ΝΕΟΜΑΡΤΥΣ ΜΙΧΑΗΛ Ο ΕΞ ΑΓΡΑΦΩΝ. ΕΜΑΡΤΥΡΗΣΕ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 21 ΜΑΡΤΙΟΥ 1544

«Ὅ Ἅγιος Μηχαήλ / Γρανίτζης». Φορητή εἰκόνα τοῦ τέλους τοῦ 18ου αἰ. Ναός Ὑπαπαντῆς Θεσσαλονίκης.

Ὁ δέ ἅγιος Μιχαήλ ἐμαρτύρησε τοιουτοτρόπως. Οὗτος ἦν ἐκ μιᾶς χώρας τῶν Ἀγράφων Γρανίτζας λεγομένης. Διαλεγόμενος οὖν ποτέ μέ τινα τουρκόπουλον περί πίστεως, ἠκούσθη καί ἀπό τόν χότζαν διαβαίνοντα τότε ἀπό ἐκεῖ, ὅστις συναθροίσας καί ἄλλους Τούρκους, συνέλαβον τόν μάρτυρα, καί παρέστησαν εἰς τό κριτήριον, βοῶντες κατ᾿ αὐτοῦ. Ὁ δέ μάρτυς εἰς τόσην θεολογίαν παρετάθη, καί τόσον ἐξουθένησε τόν ψευδοπροφήτην, ὅσον ἐξέπληξεν ἅπαντας. Διά τό ὁποῖον βασανισθείς πρότερον ἱκανῶς, ἐπυρπολήθη τῷ 1544».

   Μικρό συναξάρι τοῦ ἁγίου Μιχαήλ που βρίσκεται σέ νεομαρτυρολογικό κείμενο ὑπό τόν τίτλο:

«Συνοπτική διήγησις πάντων τῶν Ἁγίων Νεομαρτύρων, ὅσοι μετά τήν ἅλωσιν τῆς Κωνσταντινουπόλεως ὑπέρ Χριστοῦ γενναίως ἐνήθλησαν, ἐπί τῆς τῶν Ἀγαρηνῶν βασιλείας κληρικοί τε καί λαϊκοί»[1].

[1] Κώδ. Καυσοκαλυβίων 124, σσ. 13-60, τοῦ ΙΘ΄ αἰ (βλ. Παταπίου Καυσοκαλυβίτου, μοναχοῦ, Κατάλογος τῶν Χειρογράφων Κωδίκων τοῦ Κυριακοῦ τῆς Σκήτης Ἁγίας Τριάδος Καυσοκαλυβίων, ἔκδ. Ἀντ. Σταμούλης, Θεσσαλονίκη 2005, σ. 183). Ἔκδοση τῆς Διήγησης στό:

Παταπίου Καυσοκαλυβίτου, μοναχοῦ - Βαρβούνη Μ., Καυσοκαλυβίτικα Νεομαρτυρολογικά. Ὑμνολογικά καί ἁγιολογικά ἀνέκδοτα κείμενα περί Νεομαρτύρων ἀπό τή Βιβλιοθήκη τῆς Σκήτης Καυσοκαλυβίων, ἔκδ. Ἠρόδοτος, Θεσσαλονίκη 2003, σ. 55-102.

Παραλλαγή τῆς διηγήσεως αὐτῆς ὑπό τόν τίτλο: «Συνοπτική διήγησις εἰς τά περί τῶν Ἁγίων πάντων νεοφανῶν Μαρτύρων ἀγωνίσματα, ὅσοι δηλοῦν ὅτι μετά τήν ἅλωσιν τῆς Κωνσταντινουπόλεως ὑπέρ Χριστοῦ γενναίως ἐνήθλησαν ἐπί τῆς τῶν ἀθέων Ἀγαρηνῶν μιαρωτάτης βασιλείας» βρίσκουμε στόν κώδ. Καυσοκαλυβίων 157, σσ. 35-74, τοῦ ἔτους 1908 (Παταπίου μον., Κατάλογος, ὅ.π., σ. 230), ἐκδόθηκε στό παραπάνω ἔργο τῶν Παταπίου μον.-Βαρβούνη Μ., Καυσοκαλυβίτικα Νεομαρτυρολογικά, ὅ.π., σ. 103-164.

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΣ ΣΕΡΓΙΟΣ ΜΑΚΡΑΙΟΣ

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ

Ἱερομόναχος Σέργιος Μακραῖος (1734/40 - 1819). Διδάσκαλος καί σχολάρχης τῆς Μεγάλης τοῦ Γένους Σχολῆς. Καταγόταν ἀπό τό Φουρνᾶ τῶν Ἀγράφων καί μαθήτευσε ἀρχικά στή σχολή τῶν Ἀγράφων ὑπό τόν ἱερομόναχο Θεοφάνη τόν ἐξ Ἀγράφων, καθώς καί στά Ἰωάννινα, γιά νά καταλήξει στήν Ἀθωνιάδα ὡς μαθητής τοῦ Εὐγένιου Βούλγαρη· τόν τελευταῖο ἀντικατέστησε γιά μικρό χρονικό διάστημα, ὅταν αὐτός ἀποχώρησε ἀπό τή Σχολή. Τό Δεκέμβριο τοῦ 1779 ἀναλαμβάνει τή διεύθυνση τῆς Πατριαρχικῆς Σχολῆς, θέση τήν ὁποία διατηρεῖ ὥς τό 1793. Τό 1794 ἐπαναπροσλαμβάνεται στήν ἴδια Σχολή λειτουργώντας ὡς διδάσκαλος τῶν γραμματικῶν ὥς τό 1801, ὁπότε παραιτεῖται καί ἀποσύρεται στό Ἁγιοταφιτικό Μετόχιο τῆς Κωνσταντινουπόλεως μέχρι τό θάνατό του τό Μάρτιο τοῦ 1816. Τό συγγραφικό του ἔργο περιλαμβάνει -πέραν τῶν διδασκαλικῶν του ἐγχειριδίων- κυρίως ἐκκλησιαστικά κείμενα.

Περί αὐτοῦ βλ. ἐνδεικτικά: Ζαχαρόπουλου Γ., «Ἕλληνες λόγιοι τῆς Τουρκοκρατίας: Σέργιος Μακραῖος, ὁ διδάσκαλος τῶν ἐπιστημῶν ἐν τῇ Πατριαρχικῇ Ἀκαδημίᾳ», Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς 53 (1970), 44-69.

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ, ΠΗΛΙΟ, ΜΑΓΝΗΣΙΑ, ΜΙΑ ΑΜΦΙΔΡΟΜΗ ΣΧΕΣΗ• 15ος-21ος ΑΙΩΝΑΣ

Πρωτ. Χαρίλαος Παπαγεωργίου

Πτ. Θ. & Φ., Γραμματεύς Ι. Μ. Δ., Υπεύθυνος Ιστορικού Αρχείου

Καρπός της αγωνίας και του αγώνα του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ. Ιγνατίου να περισωθεί και να προβληθεί ο πολιτιστικός μας θησαυρός αποτέλεσε η διοργάνωση της Τρίτης Επιστημονικής Ημερίδας του Ιστορικού Αρχείου της Ιεράς Μητροπόλεώς μας, με θέμα « ΑΠΟΝ ΟΡΟΣ, ΠΗΛΙΟ, ΜΑΓΝΗΣΙΑ, ΜΙΑ ΑΜΦΙΔΡΟΜΗ ΣΧΕΣΗ 15ος - 21ος αιώνας». Η Ημερίδα διοργανώθηκε με ευθύνη της Ιεράς Μητροπόλεώς μας στο τριήμερο 3, 4 και 5 Δεκεμβρίου 2004 και φιλοξενήθηκε στούς χώρους του Πνευματικού μας Κεντρου στο Βολο. Οι εργασίες ξεκίνησαν το απόγευμα της Παρασκευής 3 Δεκεμβρίου με Αγιασμό που τέλεσε ο Σεβασμιώτατος. Η Χορωδία του Πρωτοψάλτη και καθηγητή Παραδοσιακής Μουσικής κ. Κωστα Καραγκούνη απέδωσε βυζαντινούς αγιορείτικους ύμνους ενώ ακολούθησαν οι χαιρετισμοί των επισήμων κ.κ. Αναστ. Στρατηγόπουλου, αντιδημάρχου Βολου και Κ. Αλεξογιάννη, Προϊσταμένου του Γραφείου Β/βάθμιας Εκπαίδευσης Μαγνησίας. Ο Σεβασμιώτατος στον εναρκτήριο χαιρετισμό του υπογράμμισε την καθιέρωση των Επιστημονικών Ημερίδων του Αρχείου μας ως τακτικού θεσμού στην τοπική κοινωνία και στα πολιτιστικά της δρώμενα. Παράλληλα μίλησε και για την έκδοση των πρακτικών της Πρώτης Ημερίδας του 2001 και παρουσίασε με θερμά λόγια τούς εκλεκτούς ομιλητές χάρη στην πλειάδα των οποίων «επιχειρείται να φωτισθεί τούτη η πτυχή της τοπικής μας Ιστορίας, των σχέσεων δηλαδή που αναπτύχθηκαν και αναπτύσσονται μεταξύ της Μαγνησίας και του Περιβολιού της Παναγίας». Ακολούθησε η προβολή της ταινίας « Αθως. Χιλια χρόνια σαν μια ημέρα», παραγωγής γερμανικού καναλιού. Κατόπιν πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια της έκθεσης εικαστικών του γνωστού καλλιτέχνη κ. Αστέρη Γκέκα με θέμα· «Της ερήμου πολίτης - Αγιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω».

Οι κύριες επιστημονικές εργασίες της Ημερίδας ξεκίνησαν την επόμενη μέρα 4 Δεκεμβρίου 2004 με την τέλεση της Θ. Λειτουργίας στο παρεκκλήσιο του Πνευματικού Κεντρου και τις επακόλουθες πρωινές και απογευματινές συνεδριάσεις και συγκεκριμένα· Κατά την πρώτη συνεδρία, όπου προήδρευσε ο ελλογιμώτατος Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Απόστολος Γλαβίνας, μίλησαν· Ο Αρχιμανδρίτης Νικόδημος Σκρέττας, Λεκτορας Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. με θέμα· «ΚΟΛΛΥΒΑΔΕΣ. ΟΙ ΦΙΛΟΚΑΛΙΚΟΙ ΜΥΣΤΑΓΩΓΟΙ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΣ», ο κ. Αντώνιος Παπαδόπουλος, ομότιμος Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ., με θέμα· «Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΒΑΣΙΛΑΣ ΕΓΚΩΜΙΑΖΕΙ ΤΟΝ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟ ΜΟΝΑΧΙΣΜΟ ΔΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ», ο Μοναχός Γερων Μαξιμος Ιβηρίτης με θέμα· «Ι. ΜΑΓΝΗΤΕΣ ΙΒΗΡΙΤΑΙ ΜΟΝΑΧΟΙ. ΙΙ. Ο ΙΒΗΡΙΤΗΣ ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο Ε'» και τελευταία ανεγνώσθη η εισήγηση του κ. Σωτηρίου Μπαλατσούκα, Διδάκτορος Θεολογίας Α.Π.Θ. και καθηγητού Α.Ε.Σ.Θ., με θέμα· «ΤΟ ΜΟΝΑΧΙΚΟ-ΑΣΚΗΤΙΚΟ ΙΔΕΩΔΕΣ ΤΟΥ ΑΠΟ ΜΕΤΕΩΡΩΝ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΥ ΣΙΜΩΝΟΠΕΤΡΙΤΟΥ». Στον Β' Κυκλο των εισηγήσεων προήδρευσε ο ελλογιμώτατος καθηγητής της Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. κ. Γεώργιος Μαρτζέλος και παρουσίασαν τα θέματά τους· ο κ. Απόστολος Γλαβίνας, Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. για τον «Αγιο διονυσιο το θετταλο, Ιδρυτή τΗς ΙερΑς μονΗς ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ ΣΟΥΡΒΙΑΣ». Ο Αρχιμανδρίτης Νεκτάριος Δρόσος, Υποψήφιος Διδάκτωρ, Αρχιερατικός Επίτροπος Αγιάς για τον «ΑΓΙΟΡΕΙΤΗ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΑ ΑΓΙΟ ΔΑΜΙΑΝΟ, ΚΤΙΤΟΡΑ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΑΝΑΤΟΛΗΣ». Ο μοναχός Πατάπιος Καυσοκαλυβίτης για τον «ΑΓΙΟ ΑΚΑΚΙΟ ΤΟΝ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗ, ΤΗΝ ΙΕΡΑ ΣΚΗΤΗ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ ΣΟΥΡΒΙΑΣ». Τελος η μοναχή Αρχαγγέλη της Ιεράς Μονής Ταξιαρχών Νηλείας ολοκλήρωσε τον κύκλο των εισηγήσεων παρουσιάζοντας τη μορφή του «ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΓΑΒΡΙΗΛ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ, ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΤΗ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΠΑΜΜΕΓΙΣΤΩΝ ΤΑΞΙΑΡΧΩΝ ΝΗΛΕΙΑΣ».

Στην πρώτη απογευματινή συνεδρίαση πρόεδρος ήταν ο ελλογιμώτατος καθηγητής κ. Αντώνιος Παπαδόπουλος ενώ αναπτύχθηκαν τα θέματα· Ο κ. Γεώργιος Μαρτζέλος , Καθηγητής Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. μίλησε για «ΤΟΝ ΥΜΝΟΓΡΑΦΟ ΑΓΙΩΝ ΤΗΣ ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ΓΕΡΑΣΙΜΟ ΜΙΚΡΑΓΙΑΝΝΑΝΙΤΗ» Ο κ. Απόστολος Ζαχαρός, Διδάκτορας Θεολογίας Α.Π.Θ., Καθηγητής Μ.Ε. για το «ΜΟΝΑΧΟ ΙΑΚΩΒΟ ΚΩΦΟ ΤΟΝ ΝΕΟΣΚΗΤΙΩΤΗ, ΣΥΝΘΕΤΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΟΥ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΑΓΙΟΥ ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ». Ο κ. Κωνσταντίνος Καραγκούνης, Διδάκτορας Μουσικολογίας και Καθηγητής Μ.Ε. για το «ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟ ΥΦΟΣ ΣΤΗ ΜΑΓΝΗΣΙΑΚΗ ΨΑΛΤΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ». Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν με τη δεύτερη απογευματινή συνεδρία, όπου προήδρευσε ο ελλογιμώτατος κ. Λαζαρος Δεριζιώτης, τ. έφορος 7ης Ε.Β.Α. και ανέπτυξαν τα θέματά τους· ο Μοναχός Μωυσής Αγιορείτης για τούς «ΑΓΙΟΡΕΙΤΕΣ ΙΔΡΥΤΕΣ ΚΟΙΝΟΒΙΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΤΕΣ ΜΟΝΩΝ ΣΤΗΝ Ι. Μ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΒΟΡΕΙΕΣ ΣΠΟΡΑΔΕΣ (15ος -20ος αι.)». Ο κ. Συμεών Πασχαλίδης, Λεκτορας Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. για τη «ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΗ ΝΕΟΜΑΡΤΥΡΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΟΥ ΚΑΙΣΑΡΙΟΥ ΔΑΠΟΝΤΕ». Τελος αναγνώσθηκε και η εισήγηση του πρεσβυτέρου π. Κωνσταντίνου Καλλιανού για «Ι. ΤΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΑ ΜΕΤΟΧΙΑ ΤΩΝ βορείων σποραδων ΙΙ. Η Ιδρυση, Η προσφορά και Η Επίδραση τούσ στην Ορθόδοξη πνευματική ζωη τΩν κατοίκων».

Την επομένη, Κυριακή 5 Δεκεμβρίου, ετελέσθη από τον Σεβασμιώτατο Αρχιερατική Θεία Λειτουργία στο Μητροπολιτικό Ιερό Ναο Αγίου Νικολάου Βολου. Κατόπιν στην αίθουσα Τεχνης « Ηλίου Μελαθρον» του Ιδρύματος Αδελφών Δεληγεώργη πραγματοποιήθηκαν τα εγκαίνια της Εκθεσης εικαστικών του π. Αναστασίου Αγιορείτου, με θέμα «ΑΘΩΝΙΚΑ ΔΙΠΤΥΧΑ» και της έκθεσης φωτογραφίας του φωτογράφου και ιατρού κ. Κων/νου Αντωνοπούλου με θέμα· «ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ». Οι εκδηλώσεις έκλεισαν με την παρουσίαση του τόμου των Πρακτικών της 1ης Επιστημονικής Ημερίδας του 2001 από τούς κ.κ. Χαράλαμπο Χαρίτο, Καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, κ. Χρήστο Ξενάκη, τ. Λυκειάρχη και ιδιαίτερο γραμματέα του Σεβ. Μητροπολίτου και τον κ. Λαζαρο Δεριζιώτη, τ. Εφορο της 7ης Ε.Β.Α.

Με την Ημερίδα αυτή καταδείχθηκε η μακραίωνη σχέση της Μαγνησίας με το Αγιον Ορος, όπως αποτυπώνεται στην ίδρυση η την επάνδρωση μοναστηριών στο Πηλιο και το Ορος των Κελλίων που εκτείνεται προς την επαρχία της Αγιάς. Γι’ αυτό εξάλλου στη συνείδηση των πιστών το Πηλιο καθιερώθηκε ως το « Αγιον Ορος» της Θεσσαλίας και το έμψυχο δυναμικό του πολλές φορές μεταφυτεύθηκε στον Αθωνα. Στη μακρά διαδρομή των χρόνων άπό τον 15ο αιώνα και μετά έως σήμερα υπήρξε μια διαρκής και αδιάκοπη αφιέρωση μοναχών από τη Μαγνησία στο Αγιον Ορος και μια ασταμάτητη μετάδοση πνευματικών εμπειριών του Αγιώνυμου Ορους στην εκκλησιαστική επαρχία της Δημητριάδος και τις Βορειες Σποράδες. Παράλληλα, μορφές της Εκκλησίας και του Γενους διήλθαν και διέρχονται την περιοχή μας προερχόμενοι από το Αγιον Ορος, στηρίζοντας το λαο σε εποχές δύσκολες, κάτι που και στις μέρες μας συνεχίζεται με τις μετακλήσεις αγιορειτών πατέρων. Η Μαγνησία, ακόμη και σήμερα εξακολουθεί να προσφέρει στον Αθωνα πλειάδα εκλεκτών μοναχών και σεβασμίων γερόντων, που αποτελούν πνευματικά κεφάλαια.

ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΑΡΙ ΣΤΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΤΩΝ ΚΡΥΩΝ ΝΕΡΩΝ ΣΤΗΝ ΚΕΡΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΟΥΤΟΥΔΗΣ

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ ΣΕ ΜΟΝΑΣΤΙΚΗ ΣΥΝΑΞΗ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΠΡΕΒΕΖΗΣ

Ἀρχιμανδρίτου Προδρόμου Λαυριώτου

Σεβασμιώτατε, σεβαστοί πατέρες, σεβαστές γερόντισσες.

   Μέ τήν χάριν τοῦ Θεοῦ, προέρχομαι ἀπό ἕναν ἱερόν τόπον, τό Ἅγιον Ὄρος, ὅπου εἰς τό πέρασμα ἔνδεκα αἰώνων ἀδιαλείπτου ἱστορίας τοῦ ἀθωνικοῦ μοναχισμοῦ, οἱ Ἁγιορεῖται πατέρες, μέ γενάρχην τόν ὅσιον Ἀθανάσιον τόν ἐν τῷ Ἄθῳ, ἀνεδείχθησαν εὐθαρσεῖς πρόμαχοι τῆς Ὀρθοδοξίας, ἄγρυπνοι φύλακες τῶν ἱερῶν καί τῶν ὁσίων τῆς πίστεως, καθώς καί συνεχισταί καί ἱερουργοί τῆς γνησίας ὀρθοδόξου ἀσκητικῆς ζωῆς καί παραδόσεως, ὅπως αὐτή διεμορφώθη εἰς τά πρωταρχικά κέντρα τοῦ Μοναχισμοῦ...

   [...] Τό Ἅγιον Ὄρος τοῦ Ἄθωνος, ἥμισυ καί πλέον αἰώνα μετά τόν ἑορτασμόν τῆς πρώτης Χιλετηρίδος τοῦ ἀθωνικοῦ μοναχισμοῦ, εἶναι καί πασχίζουμε νά παραμείνει ἐσαεί κιβωτός τοῦ ἀκραιφνοῦς μοναχικοῦ ἰδεώδους καί τῶν ἱερῶν παραδόσεων, σάλπιγξ ἀνοθεύτου ὀρθοδόξου πνευματικότητος, γαλήνιος λιμήν τῶν ἀγαπώντων τόν Κύριον ψυχῶν. Μαρτυροῦν τά ἀνωτέρω τά πλήθη τῶν εὐλαβῶν προσκυνητῶν καί ἐπισκεπτῶν, οἱ ὁποῖοι προσέρχονται εἰς τό Ἅγιον Ὄρος, ἀπό τά πέρατα τῆς γῆς, ὅπως ἀναπνεύσουν κάτι ἀπό τήν ζείδωρον αὔραν τῆς γαλήνης καί τῆς περισυλλογῆς, μετάσχουν -κατά τό δυνατόν- εἰς τήν ἀδιάλειπτον κοινήν προσευχήν κατά τάς ἱεράς Ἀκολουθίας, αἱ ὁποῖαι τελοῦνται νυχθημερῶς ὑπέρ τοῦ σύμπαντος κόσμου καί λάβουν κάτι ἀπό τό ἀντιφέγγισμα τῆς μοναχικῆς ψυχῆς τοῦ Ἁγιορείτου Μοναχοῦ.

 Ἐπί αἰώνας τό Ἅγιον Ὄρος μέ τήν πνευματικήν αὐτοῦ ἀκτινοβολίαν, διαλέγεται μέ τούς ἐν τῷ κόσμῳ, ἐν μέσῳ τῆς δίνης τῆς ζωῆς, ἀγωνιζομένους χριστιανούς εἰς τόν ἀγῶνα τῆς ἠθικῆς τελειώσεως καί τῆς σωτηρίας τῆς ψυχῆς...

    Ὁ γαλήνιος τῶν Ἁγιορειτῶν μοναχῶν κόσμος, ἀπό τῶν κλιτύων τοῦ οὐρανογείτονος Ἄθωνος διαλεγόμενος συνεχῶς μέ τόν κόσμον, ἐξακολουθεῖ νά ἀπευθύνει σιωπηλά μηνύματα διά στροφήν πρός ἑαυτόν καί ἀνασύνταξιν τῶν πνευματικῶν δυνάμεων τοῦ ἀνθρώπου διά τῆς μετανοίας καί τῆς μυστηριακῆς ζωῆς.

  Ὅμως ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ ἀσφαλῶς δέν περιορίζεται εἰς ἕναν τόπον, καθώς οἱ διά μέσου τῶν αἰώνων, ἀναρίθμητοι μονασταί ὅπου γῆς, φλεγόμενοι ὑπό θείου ἔρωτος, ἔδωκαν τά πάντα, διά νά ἀγοράσουν τόν ἴδιον πολύτιμον μαργαρίτην, τόν Χριστόν. Καί διά τῆς προσευχῆς, τῆς σιωπῆς καί τῆς αὐταπαρνήσεως, ἀφοῦ ἐκαθάρισαν καί ἐξάγνισαν τήν ψυχήν καί τόν νοῦν των, ἐκοινώνησαν καί προσωμίλησαν μέ τόν Θεόν.

  Ὡς ἐκ τούτου, ἀφορμή δοξολογίας πρός τόν ἐν παντί καιρῷ καί παντί τόπῳ λατρευόμενον Θεόν, ἀποτελεῖ τό γεγονός τῆς ἱδρύσεως καί, ἐν συνεχείᾳ, τῆς ὑποδειγματικῆς λειτουργίας τῶν δύο ὑμετέρων ἱερῶν Μονῶν τῆς θεοσώστου ταύτης ἐπαρχίας, πού ἀσφαλῶς θά συνεχίζει τήν παράδοσιν τοῦ Μοναχισμοῦ, ὅπως αὕτη ἐξεδηλώθη εἰς τό πλαίσιον λειτουργίας ἑνός κοινοβίου, εὑρισκόμενον οὐχί μακράν τοῦ κόσμου, ὅπως συμβαίνει εἰς τό Ἅγιον Ὄρος, ἀλλά πλησίον κοινωνικῶν δομῶν, χωρίων καί πόλεων. Καί ὡς ἐκ τούτου, σημαντική θά εἶναι διά τόν ὁμιλοῦντα ἡ μετακένωσις τῆς μοναστικῆς σας ἐμπειρίας, καθώς αἱ ἱεραί μοναί εἰς τάς ὁποίας ἀσκεῖστε, ἐπιτελοῦν -ἐκτός ἀπό τόν κύριον σκοπόν των, ὁ ὁποῖος ἀσφαλῶς εἶναι ἡ κάθαρσις, ὁ φωτισμός καί ἡ θέωσις τῶν ἀσκουμένων- καί ἡ πνευματική προσφορά εἰς τάς τοπικάς κοινωνίας.

   Διά τούς προλαλήσαντας λόγους Σεβασμιώτατε, θά ἐπιθυμοῦσα, ἐάν εἶναι εὐλογημένο, νά βάλω μία ἄνω τελεία εἰς τόν πτωχόν μου λόγον, καί ἐφεξῆς ἡ Σύναξίς μας ταύτη, νά λάβει τήν μορφήν διαλόγου μεταξύ ὑμῶν. Καί τοῦτο διότι, ταπεινῶς φρονῶ, ὅτι ἡ ἀνταλλαγή μοναστικῆς ἐμπειρίας μεταξύ τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί τοῦ ἐν τῷ κόσμῳ μοναχισμοῦ θά ἀποβεῖ ὠφέλιμος εἰς πάντας τούς παρευρισκομένους, πρός δόξαν Θεοῦ....

Ἀποσπάσματα εἰσηγήσεως τοῦ συγγραφέα σέ μοναστική Σύναξη τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Πρεβέζης. Δευτέρα 16 Μαρτίου 2015. Περί τόν Σεβασμιώτατον μητροπολίτη Πρεβέζης κο Χρυσόστομο παρευρέθησαν οἱ ἀδελφότητες τῶν ἱερῶν Μονῶν Προφήτου Ἠλιοῦ καί Ἁγίου Δημητρίου Ζαλόγγου.

ΙΕΡΑ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΗ ΣΚΗΤΗ ΑΓΙΟΥ ΑΝΔΡΕΑ: ΠΡΟ ΤΩΝ ΠΥΛΩΝ.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΟΥΤΟΥΔΗΣ

ΣΥΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΑΝΑΣΤΗΜΕΝΟΙ ΜΕ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ

                            

Ο ΤΙΜΙΟΣ  ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΓΟΥ. 

 Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

  Συσταυρωμένοι καί συναναστημένοι μέ τόν Χριστό

    Τρίτη Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν σήμερα καὶ καθὼς βρισκόμαστε στὴ μέση τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἡ Ἐκκλησία μας προβάλλει τὸν Τίμιο Σταυρό, γιὰ νὰ ἐνισχυθοῦμε στὸν πνευματικὸ ἀγῶνα τῆς περιόδου αὐτῆς, πού εἶναι καιρός ὁ εὐπρόσδεκτος τῆς μετανοίας γιά ὅλους μας.

  Μέ τήν χά­ρη τοῦ Θε­οῦ, ἡ ἀ­νη­φο­ρι­κή καί κο­πι­α­στι­κή πο­ρεί­α τῆς Με­γά­λης Τεσ­σα­ρα­κο­στῆς, πρός τή συ­νά­ντη­σή μας μέ τόν ἀ­να­στη­μέ­νο Χρι­στό, ἔφθασε ἤδη στό μέσον της. Βλέ­πο­ντας σήμερα καί προ­σκυ­νῶ­ντας εὐ­λα­βι­κά τό Σταυ­ρό τοῦ Χρι­στοῦ, ἀρ­χί­ζουμε νά δι­α­κρί­νου­με τό φῶς τῆς Ἀ­να­στά­σε­ώς Του....

[...]  Ὅ­ποι­ος θέ­λει νά ἀ­κο­λου­θή­σει τό δρό­μο πού ὁ­δη­γεῖ στόν ἀ­να­στη­μέ­νο Χρι­στό, πρέ­πει νά ἀρ­νη­θεῖ τόν ἑ­αυ­τό του καί νά ση­κώ­σει τό σταυ­ρό του, σταυ­ρώ­νο­ντας τόν ἐ­γω­κε­ντρι­σμό του καί τή φι­λαυ­τί­α του. Αὐτό τό μήνυμα λάβαμε μέ τήν χάρη τοῦ Τιμίου καί Ζωοποιοῦ Σταυροῦ σήμερα, Κυ­ρι­α­κή τῆς Σταυ­ρο­προ­σκυ­νή­σε­ως, πού ἡ Ἐκκλησία μας γιορτάζει τήν προσκύνησή του. 

  Κατά τόν μεγάλο ἡσυχαστή Ἁγιορείτη ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ, «ὄχι μόνο ὁ λόγος περί Σταυροῦ καί τό μυστήριο, ἀλλά καί τό σχῆμα του εἶναι θεῖο καί προσκυνητό, διότι εἶναι σφραγίδα σεβάσμια, ἁγιαστική καί τελειωτική ὅλων τῶν θαυμασίων καί ἀνεκφράστων ἀγαθῶν, τά ὁποῖα προέρχονται ἀπό τόν Θεό»...

   [...] Στόν Σταυρό ὁ Χριστός φανέρωσε, ὅτι αὐτός ὁ κόσμος δέν εἶναι ἡ τελική πραγματικότητα, ἐάν μέσα σ᾿ αὐτόν ἀγωνισθοῦμε σταυρικά κατά τοῦ ἐγωισμοῦ μας. Ἀποκατέστησε ἔτσι τό θετικό νόημα τοῦ κόσμου...

 [...]  Οἱ χριστιανοί δέν ἔχουμε ἄλλο τρόπο νά ζήσουμε παρά μόνον τόν τρόπο τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ, συμμεριζόμενοι δηλαδή κάθε στιγμή τῆς ζωῆς μας τήν ταπείνωση τοῦ Χριστοῦ, τήν θυσία Αὐτοῦ, τήν νίκη κατά τῶν παθῶν καί τοῦ ἐγωϊσμοῦ μας.

    Ἡ δύναμη τοῦ Σταυροῦ μετατρέπει τά ἐμπόδια στή ζωή μας σέ εὐεργετήματα, τά ἀναδεικνύει θείες δωρεές, ἐφόδια πνευματικά, ἀφορμές δοξολογίας στόν Θεό.

  Ἐμεῖς βεβαίως, ὡς ἄνθρωποι, δέν φοβόμαστε τίποτε περισσότερο, ὅσο τίς θλίψεις καί τίς δυσχέρειες. Καί εἰδικότερα, τήν τελευταία αὐτή περίοδο, κατά τήν ὁποία ἡ πατρίδα μας βιώνει σέ ὅλες της τίς διαστάσεις τήν οἰκονομική κρίση, πού εἶναι ὅμως, πρῶτα ἀπ᾿ ὅλα, ἀποτέλεσμα, τῆς πνευματικῆς κρίσεως, πού βιώνει ἀπό δεκαετίες ὁ λαός μας.  Ἕνα κλῖμα ἐμπιστοσύνης στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος παραχωρεῖ τήν δοκιμασία αὐτή ἀλλά καί κλῖμα ἀλληλεγγύης μεταξύ τῶν ἀνθρώπων, θά πρέπει νά εἶναι τό κλῖμα, πού θά πρέπει νά ἐπικρατήσῃ μεταξύ τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας καί γενικότερα, μεταξύ ὅλων τῶν ἀνθρώπων.

  Μέσα ἀπό τήν προοπτική αὐτή, τό καθημερινό βίωμα τῶν δυσχερειῶν καί τῶν ἀπογοητεύσεων καί τῆς ἐλλείψεως προοπτικῆς, τό ὁποῖο μπροστά στά πόδια μας συνεχῶς κατρακυλᾶ, ὁ πάνσοφος Θεός καί οἰκονόμος τῆς σωτηρίας μας, τό κάνει μεταγωγικόν στούς οὐρανούς. Μᾶς δίνει τήν δυνατότητα, ἄν ὄχι νά ξεπεράσουμε τά ἐμπόδια, τουλάχιστον νά ὑπομένουμε αὐτά, γιά νά μή χάσουμε ἀπό μπροστά μας τό ὄραμα τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν.

  Ὅλα τά ἐμπόδια λαμβάνουν μίαν ἄλλη διάσταση ὑπό τό πρίσμα τοῦ Τιμίου Σταυροῦ.

  [...] «Ἡμεῖς κηρύττομεν Ἰησοῦν Χριστόν καί τοῦτον ἐσταυρωμένον καί τοῦτον δέ ἀναστάντα», διακυρήττει ὁ ἀπόστολος Παῦλος.

 Αὐτόν τόν Ἐσταυρωμένο καί ἀναστάντα Ἰησοῦ Χριστό, ἀσπαζόμαστε καί προσκυνοῦμε σήμερα, τιμώντας καί ἀσπαζόμενοι τόν Τίμιο Σταυρό Του. Εἶναι ἡμέρα σταυροαναστάσιμη. Γιατί, ὄχι μόνο ἀντλοῦμε δύναμη καί ἐλπίδα στό μέσον τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ὄχι μόνο λαμβάνουμε ὑπόδειγμα σταυροαναστάσιμης βιοτῆς καί χαρμολύπης, ἀλλά κυρίως προκηρύττουμε τῆς Ἀναστάσεως τά τρόπαια, προεορτάζουμε τήν πασχαλινή πανήγυρη, ὁμολογοῦμε τήν βιωματική πεποίθηση πώς ὁ Χριστός ἀνέστη! 

  Αὐτή ἡ χαρά, ἡ πίστη ἄς φωτίσει καί ἄς χαράξει τήν καρδιά μας, ἀδελφοί μου καί ἄς εἶναι γιά ὅλους ἐμᾶς πρόγευση τῆς Ἀναστάσεως, τῆς κλητῆς καί ἁγίας ἡμέρας τοῦ Πάσχα. 

   Γιατὶ ὅπως ὁ Χριστός, ἔτσι κι ἐμεῖς ἀπὸ τὴ θλίψη τοῦ Σταυροῦ καὶ τοῦ πάθους, ἀπὸ τὸν πόνο καὶ τὸ θάνατο, φθάνουμε στὴ χαρὰ τῆς Ἀναστάσεως, πρὸς τὴν ὁποία καὶ πορεύομαστε μὲ κουράγιο καὶ δύναμη. Στήν πορεία πρός τήν συνάντησή μας μέ τόν ἀναστημένο Χριστό, τόν Θεό μας, στόν ὁποῖο πρέπει κάθε δόξα, τιμή καί προσκύνηση, στούς αἰώνες τῶν αἰώνων. Ἀμήν

Ἀποσπάσματα ὁμιλίας τοῦ συγγραφέα πού πραγματοποιήθηκε κατά τήν Θεία Λειτουργία τῆς Κυριακῆς τῆς Σταυροπροσκυνήσεως, 15 Μαρτίου 2015, στόν ἱερό ναό τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Παπάγου τῶν Ἀθηνῶν

Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΥΠΕΡΑΝΩ ΑΓΙΩΝ ΚΑΙ ΑΓΓΕΛΩΝ

Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

Κάθε γεγονός τῆς ζωῆς τῆς Παναγίας θεωρεῖται σάν ἀναβαθμός πού ὁδηγεῖ στήν ἀγκαλιά τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Στήν ζωή της ὅλα προσείλκυαν τήν θεία χάρη πού συνεργαζόταν μέ τήν ἐλεύθερη βούλησή της, ὥστε νά φθάσει νά γίνει ἡ Παναγία αὐτό πού φανερώνει ἡ προσωνυμία της: ὑπεράνω τῶν ἁγίων καί τῶν ἀγγέλων.

Ἡ Παναγία, μέ τήν Γέννησή της, ἦρθε στήν ζωή γιά νά διακονήσει τήν παγκόσμια σωτηρία, μέ τήν πραγματοποίηση, μέσω αὐτῆς, τῆς ἀρχαίας ἀπόφασης τοῦ Θεοῦ, γιά τήν ἐνανθρώπηση τοῦ Λόγου Του καί τήν θέωση τοῦ ἀνθρώπου.

Μέ τόν Εὐαγγελισμό της, πολιτογραφήθηκε τό χαρμόσυνο μήνυμα τοῦ Θεοῦ πρός τήν πονεμένη ἀνθρωπότητα, πώς ἀπ᾿ αὐτήν θά γεννηθεῖ ὁ Μονογενής Υἱός Του καί θά προσφέρει τήν σωτηρία καί τήν ἀληθινή χαρά.

Μέ τήν Κοίμησή της, ἐπιστεγάζεται ἡ ὅλη ἐπί γῆς θεία πορεία της, ἐνῶ, μετά τήν θεία Μετάστασή της, τρεῖς μέρες μετά τόν ἐνταφιασμό της, συμβασιλεύει μέ τόν Υἱό της στούς οὐρανούς. Ἀπό τήν τιμητική αὐτή θέση συμπαρίσταται δυναμικά στό ἀνθρώπινο γένος, ἀφοῦ μεσιτεύει μέ τίς σωστικές πρεσβεῖες της ὑπέρ τῶν ἀνθρώπων καί ἐπηρεάζει τίς βουλές τοῦ Υἱοῦ της...

Ἀποσπάσματα ὁμιλίας τοῦ συγγραφέα, πού πραγματοποιήθηκε μετά τήν Ἀκολουθία τῶν Χαιρετισμῶν τῆς Θεοτόκου στήν αἴθουσα ἐκδηλώσεων τοῦ ἱεροῦ ναοῦ Ἀναλήψεως τοῦ Σωτῆρος  Γεωργιούπολης Χανίων τῆς Κρήτης, στίς 6 Μαρτίου 2015.

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΓΡΗΓΟΡΙΟ ΤΟΝ ΠΑΛΑΜΑ ΩΣ ΤΟΝ ΟΣΙΟ ΠΑΪΣΙΟ ΤΟΝ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗ

Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

Ἀπό τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ ὥς τόν ὅσιο Παΐσιο τόν Ἁγιορείτη: Ἀνταύγειες αἰωνιότητας ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος

Δεύτερη Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν σήμερα καὶ καθὼς πορευόμαστε μέ ἐλπίδα στὴ στενή ἀτραπό τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ἡ Ἐκκλησία μας προβάλλει ὡς πρότυπο ὀρθοδοξίας καί ἁγιαστικῆς ζωῆς ἕναν Ἁγιορείτη ἅγιο⋅ τόν ἀρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ. Ὁ λόγος εἶναι ἡ ἐνίσχυσή μας στὸν πνευματικὸ ἀγῶνα τῆς περιόδου αὐτῆς, πού εἶναι ὁ εὐπρόσδεκτος καιρός τῆς μετανοίας γιά ὅλους μας...

[...] Εἶναι κοινή συνείδηση ἀνάμεσα στούς πιστούς ὅτι ὁ σήμερα ἑορταζόμενος ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, συνοψίζοντας τή διδασκαλία τῶν προγενεστέρων Πατέρων, συγκαταλέγεται στούς γίγαντες τοῦ Πνεύματος.

   Ἡ Σύνοδος τοῦ ἔτους 1368, πού διακήρυξε στὸν κόσμο τὴν ἁγιότητα τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, μετέφερε τὴ μνήμη τοῦ Ἁγίου τὴν Β΄ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν. 

Πρόκειται γιά μία πράξη συμβολικὴ καθώς ἡ σημερινὴ ἡμέρα τιμᾶται στόν ὀρθόδοξο κόσμο ὡς ἐπέκταση καὶ προέκταση τῆς προηγούμενης Κυριακῆς τῆς Ὀρθοδοξίας...

[...] Ἀπό τή μελέτη τοῦ συγγραφικοῦ του ἔργου γίνεται κατανοητό πόσο σπουδαία εἶναι ἡ προσφορά τῆς διδασκαλίας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ὁ ὁποῖος, ἀφοῦ ἀπέκτησε πρῶτα προσωπική γνώση τοῦ Θεοῦ, ἔγινε στή συνέχεια ἀπλανής θεολόγος, κήρυκας καί διδάσκαλος τοῦ ἀκτίστου Φωτός. Διέσωσε ὅλες τίς ἀληθινές προϋποθέοεις τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας καί ἐξέφραοε τήν ἐμπειρία τοῦ  Ἁγίου  Ὄρους, πού εἶναι ἐμπειρία τῆς ὀρθόδοξης ᾽Εκκλησίας...

[...] Μᾶς νουθετεῖ ὁ νεώτερος Ἁγιορείτης, ἅγιος Παΐσιος:
«Ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου τρέχει μέ ταχύτητα μεγαλύτερη τοῦ φωτός. Ἡ μεγάλη αὐτή  δύναμη τοῦ νοῦ πρέπει νά ἀξιοποιηθεῖ ἀπό τόν ἄνθρωπο προκειμένου νά κατευθυνθεῖ ὁ νοῦς ὁλόκληρος πρός τόν Θεό, τόν Δημιουργό τοῦ φωτός. Ἐάν ὅμως αὐτή ἡ δύναμη εἶναι σκορπισμένη, πῶς εἶναι δυνατόν νά ἔχει δύναμη ὁ νοῦς; Ὅταν ὅμως κατορθώσει ὁ νοῦς νά ἀνέβει ψηλά, τότε καί ὅλα τά πράγματα τά βλέπει ἀπό ψηλά μέ τά μάτια τῆς ψυχῆς, μέ τό θεϊκό μάτι, τόν θεῖο φωτισμό».

  Στό κείμενο του αὐτό ὁ ὅσιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης συμφωνεῖ μέ ὅλους τούς πρό αὐτοῦ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας. Νά τί διδάσκει γιά τό ἴδιο θέμα ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς: «Ἐκεῖνος πού ἀπέκοψε κάθε ροπή τῆς ψυχῆς του πρός τά κάτω, καί ἐλευθερώθηκε ἀπό ὅλα μέ τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν, μόνος αὐτός, ἔχοντας θεωθεῖ καί ἔχοντας γίνει φῶς μέσα στή θέα καί ἀπόλαυση ἐκείνη τοῦ φωτός, γνωρίζει τό ὑπέρλαμπρο καί πράγματι ἀκατανόητο τοῦ Θεοῦ»...

[...] Μά καί στό θέμα αὐτό τῆς ἀγάπης ἡ πνευματική συγχορδία τῶν Ἁγίων εἶναι θαυμαστή. Ἕτσι, ἡ ταπείνωση καί ἡ εἰρήνη τῶν λογισμῶν ἀποτελοῦν κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ τόν νοητό χῶρο, μέσα στόν ὁποῖο ἀναπτύσσονται τά διάφορα εἴδη τῆς ἀληϑινῆς ἀρετῆς. Στό κέντρο τοῦ χώρου αὐτοῦ ὑψώνεται τό βασίλειο τῆς ἀγάπης, πού ἔχει στά πρόϑυρά του «τό προοίμιον τοῦ μέλλοντος αἰῶνος», τήν ἀνεκλάλητη καί ἀνα­φαίρετη χαρά.

    Ἡ ἀγάπη εἶναι προϋπόθεση γιά νά φέρει τό ἐπιδιωκόμενο ἀποτέλεσμα τοῦ ἐλέγχου τῶν σφαλμάτων τοῦ ἄλλου κι αὐτό εἶναι κάτι πού τό ὑπογραμμίζει ὁ ὅσιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης: «Ὅταν ἐλέγχουμε κάποιον ἀπό ἀγάπη, εἴτε τήν καταλαβαίνει ὁ ἄλλος τήν ἀγάπη μας εἴτε ὄχι, ἡ ἀλλοίωση γίνεται στήν καρδιά του, ἐπειδή κινούμαστε ἀπό καθαρή ἀγάπη.

 Ἐνῶ ὁ ἔλεγχος πού γίνεται χωρίς ἀγάπη, μέ ἐμπάθεια, τόν κάνει τόν ἄλλο θηρίο γιατί ἡ κακία μας προσκρούει στόν ἐγωϊσμό του...Ὅταν ἀνεχώμαστε τόν ἄλλον ἀπό ἀγάπη, ἐκεῖνος τό καταλαβαίνει».

[...] Ἡ σημερινὴ τιμή στή μνήμη τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ὑπογραμμίζει σέ μᾶς τούς πιστούς τήν ἀνηφορική πορεία πρός τήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Ταυτόχρονα ὅμως μᾶς ζωντανεύει τὴν ἐλπίδα τῆς Ἀναστάσεως.

 [...]   Στά ὅσα παραπάνω ταπεινά καταθέσαμε στήν ἀγάπη σας ὑπογραμμίσαμε τή δύναμη τῆς προσευχῆς, τή δυνατότητα νά τήν ἀσκοῦν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, μοναχοί καί λαϊκοί, τή δυνατότητα νά γνωρίσουμε τόν Θεό μέσα ἀπό τίς θεῖες του ἐνέργειες καί νά ἑνωθοῦμε μαζί Του, τήν ἀγωνιστικότητα γιά τή διαφύλαξη τῆς ὀρθῆς πίστης, τή δύναμη τῆς θυσιαστικῆς ἀγάπης καί τῆς διακονίας πρός τόν ἀδελφό μας... !

   Ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος, ἀπό τά χρόνια τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ὥς τίς μέρες μας, μέ τήν ἁγιοκατάταξη τοῦ ὁσίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου, στέλνονται στόν κόσμο μας ἀνταύγειες αἰωνιότητας. Καί σήμερα, ἐν μέσῳ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, ὄχι μόνο ἀντλοῦμε δύναμη καί ἐλπίδα, ὄχι μόνο λαμβάνουμε ὑπόδειγμα ἁγιαστικῆς βιοτῆς καί ἐμπειρίας, ἀλλά κυρίως ὁμολογοῦμε τή βιωματική πεποίθηση πού εἶχαν καί ἀκτινοβολοῦσαν ὅλοι οἱ Ἅγιοι, ἀνάμεσά τους καί οἱ Ἁγιορεῖτες, πώς ὁ Χριστός ἀνέστη! 

Ἀποσπάσματα ὁμιλίας τοῦ συγγραφέα, πού πραγματοποιήθηκε κατά τόν Κατανυκτικό Ἑσπερινό στόν ἱερό ναό Ἁγίου Χαραλάμπους τῶν Χανίων τῆς Κρήτης, κατά τήν Β΄ Κυριακή τῶν Νηστειῶν 8 Μαρτίου 2015.

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ. ΤΑ ΕΡΓΑΤΟΣΠΙΤΑ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΟΥΤΟΥΔΗΣ

Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ ΙΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ. ΜΕΡΟΣ Δ'

Ioan Moldoveanu - Καθηγητής

Συνέχεια απο το Μέρος Γ'

Αργότερα, οι Φαναριώτες ηγεμόνες θα επιβληθούν χάρη στις ευεργεσίες προς το μολδαβικό αυτό μοναστήρι. Έτσι, έδιναν 150 τάληρα ετησίως, για να αγοράζονται 200 οκάδες κεριού, το 1744 ο Μιχαήλ Ρακόβιτσας, το 1763 ο Κωνσταντίνος Τσεχάνος και το 1775 ο Αλέξανδρος Ιωάννης Υψηλάντης[28]. Από τον Νικόλαο Μαυροκορδάτο της Μολδαβίας έλαβε η Μεγάλη Σύναξη 200 γρόσια ετησίως, το 1714. Κατά τη διάρκεια των ετών 1692-1733, η Κοινότητα του Αγίου Όρους λάμβανε ακόμη χρήματα από τη μονή των Τριών Ιεραρχών. Υπάρχει και μια καταγραφή των ελεών που απεστάλησαν στο Άγιον Όρος, από τη Μολδαβία, και από τη Βλαχία, κατά τη περίοδο 1694-1742[29].

Εν τω μεταξύ, η μονή των Τριών Ιεραρχών ερημώθηκε, αλλά ανεγέρθηκε γύρω στα 1741-1742. Στα 1804-1806 ανεγέρθηκε ο πύργος του κωδωνοστασίου, με τη βοήθεια των Άγιορειτών πατέρων[30] και το 1809 έκανε αναστηλώσεις ο αρχιμανδρίτης Σεραφείμ Καρακαλλινός, ηγούμενος τότε στην ίδια μονή[31]. Ο ίδιος ο Σεραφείμ έκανε επιδιορθώσεις και στο μετόχι του Αγίου Αθανασίου-Κοπόου, το οποίο “ύψωσε με πολύ δαπάνη, εκ βάθρων, αφού το βρήκε χαλασμένο, το έτος 1809 μ.Χ.”[32].

Ο Σεραφείμ διορίστηκε ηγούμενος στους Τρείς Ιεράρχες μετά τον Κωνσταντίνο Γρηγοριάτη[33], στον οποίο η Κοινότητα επέβαλε κάποιους όρους με σκοπό την εκκαθάριση της δύσκολης κατάστασης της Μονής του Ιασίου. Αυτό έγινε διότι, πολλές φορές, οι διορισμένοι ηγούμενοι δούλευαν προς όφελος της δικής τους μονής ή για προσωπικό τους όφελος, ώστε τα χρήματα που χρέωναν στην Κοινότητα δεν έφταναν ποτέ εκεί.

Με ημερομηνία 6 Απριλίου υπάρχει ένα συμφωνητικό γράμμα του νέου ηγουμένου, Κωνσταντίνου Γρηγοριάτη, στο οποίο δηλώνεται ότι, με απόφαση της Κοινότητας του Αγίου Όρους, οι έξαρχοι τον διόρισαν ηγούμενο της Μονής των Τριών Ιεραρχών στο Ιάσι, με τους παρακάτω όρους:

1. Η διάρκεια της ηγουμενίας του ορίζεται σε επτά χρόνια και στο διάστημα αυτό, η Κοινότητα δεν έχει το δικαίωμα να τον διώξει από τη θέση του, χωρίς σοβαρό λόγο.
2. Το ετήσιο ενοίκιο που ο ηγούμενος χρωστάει προς την Κοινότητα καθορίζεται σε 7.500 γρόσια, τα οποία θα καταβάλλονται σε τρείς δόσεις στους επιτρόπους του Αγίου Όρους.
3. Ο ηγούμενος δε θα αποδίδει λογαριασμό προς την Κοινότητα.
4. Τα έξοδα για τη συντήρηση της μονής και των μετοχίων της δεν πρέπει να αποβαίνουν είς βάρος του ετησίου ενοικίου προς την Κοινότητα.
5. Θα παραδώσει στο τέλος της θητείας την κινητή και ακίνητη περιουσία της μονής, ενώ το πλεόνασμα θα ανήκει στον ίδιο.
6. Απαγορεύεται η ανταλλαγή ή η πώληση ακίνητης περιουσίας της μονής.
7. Οι δωρεές των χριστιανών θα περιέρχονται στο μοναστήρι και όχι στον ηγούμενο.
8. Αν κατά το τέλος της ηγουμενίας του βρεθεί χρέος, αυτό θα εξοφλείται από τον ηγούμενο, ενώ ο ίδιος θα αντικαθιστά οποιοδήποτε αντικείμενο λείπει.
9. Σε περίπτωση πολέμου, το ετήσιο ενοίκιο δε θα καταβάλλεται.
10. Αν συμβεί πυρκαγιά στο μοναστήρι, ο ηγούμενος οφείλει να ειδοποιήσει την Κοινότητα, η οποία θα φροντίσει για την αποκατάσταση των ζημιών.
11. Ο ηγούμενος οφείλει να καταβάλει στους τέσσερις Εξάρχους, που τον είχαν εγκαταστήσει στη μονή 1.000, γρόσια για τα έξοδα τους.

Για την τήρηση των όρων αυτών από τον Κωνσταντίνο, εγγυάται η μονή Γρηγορίου. Αν αυτός αποδεχθεί ανίκανος ως ηγούμενος, η Κοινότητα έχει το δικαίωμα να τον καθαιρέσει. Σε περίπτωση που ο ίδιος πεθάνει, κληρονόμος του, αλλά και υπεύθυνος απέναντι στην Κοινότητα, θα γίνει η μονή Γρηγορίου[34].

[Συνεχίζεται]

[28]  V. A. URECHIA, Istoria românilor, II (1774-1786), Βουκ., 1896, σ. 103-104.

[29]  Χ. ΓΑΣΠΑΡΗ, Ἀρχείο Πρωτάτου…., κωδ. 3, σ. 16-17, αρ. 32-34.

[30] STOICESCU, Repertoriul bibliografic…., σ. 480-485.

[31] STOICESCU, Repertoriul bibliografic….; Μαθαίνουμε από δύο έγγραφα του αρχείου του Πρωτάτου ότι ο Σεραφείμ Καρακαλλινός, ηγούμενος των Τριών Ιεραρχών, λόγω της πυρκαγιάς και του σεισμού που έγιναν, δανείστηκε κατά τα έτη 1806-1821, για την αντιμετώπιση των εξόδων της επιδιόρθωσης και ανέγερσης κτηρίων που είχαν καταστραφεί – ΓΑΣΠΑΡΗ, Ἀρχείο Πρωτάτου…., κωδ. 6, αρ. 21 και 22, σ. 136-137.

[32]  Ν. IORGA, Inscripţii din Bisericile României, 1905, II, σ. 447; G. BALŞ, Bisericile şi mănăstirile moldoveneşti…., σ. 128.

[33] Όντως, ο Σεραφείμ δεν ήταν διάδοχός του Κωνσταντίνου, αλλά του Μελετίου Ιβηρίτη και του Συνεσίου Χιλανδαρινού. Όμως, ο Κωνσταντίνος ήταν εκείνος στον οποίο, για πρώτη φορά, του επιβλήθηκαν οι όροι αυτοί – ΓΑΣΠΑΡΗ, Ἀρχείο Πρωτάτου…., κωδ. 6, αρ. 20, σ. 136. Όσον αφορά το ζήτημα των καταχρήσεων που έκαναν πολλές φορές οι ηγούμενοι στα αθωνικά μετόχια της Μολδοβλαχίας, κάποιος Χάτζη-Σάββας ομολογεί στις 4 Ιουλίου 1784, με γράμμα προς την Κοινότητα, ότι ο Ιγνάτιος ηγούμενος των Τριών Ιεραρχών είχε αναθέσει σε ειδικούς τη σύνταξη πλαστών καταστίχων με σκοπό την κατάχρηση χρημάτων της μονής. Στα κατάστιχα αυτά, ο Χάτζη-Σάββας είχε φροντίσει να καταχωρηθούν και άλλα 15 πουγγιά ως δήθεν έξοδα της μονής. Για το λόγο αυτό ζητά συγχώρηση για την ιεροσυλία που είχε διαπράξει – ΓΑΣΠΑΡΗ, Ἀρχείο Πρωτάτου…., κωδ. 3, αρ. 15, σ. 47. Για όλα αυτά, το 1784, η Μεγάλη Σύναξη διέταξε τους τότε επιτρόπους της να διενεργήσουν έλεγχο στους λογαριασμούς του ηγουμένου Ιγνατίου Λαυριώτη και να διορίσουν άλλο ηγούμενο στην παραπάνω μονή – ΓΑΣΠΑΡΗ, Ἀρχείο Πρωτάτου…., κωδ. 3, αρ. 16, σ. 47; αρ. 18, σ. 48.

[34]  ΓΑΣΠΑΡΗ, Ἀρχείο Πρωτάτου…., κωδ. 6, αρ. 61-62, σ. 158-9.

ΠΗΓΗ: ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ