ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΩΝ ΑΓ. ΘΕΟΔΩΡΩΝ ΣΤΑ ΠΥΡΓΑΔΙΚΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

 Εἰκόνα τῶν ἁγίων Θεοδώρων, 
 ἔργο τοῦ 1988, πού φιλοτεχνήθηκε στό ἐργαστήριο τῆς Καλύβης τοῦ Τιμίου Σταυροῦ τῆς συνοδείας τῶν Ἀναναίων. 
Βρίσκεται μαζί μέ ἄλλες εἰκόνες στό τέμπλο τοῦ ἐξωκκλησίου τῶν Ἁγίων Θεοδώρων στά Πυργαδίκια τῆς Χαλκιδικῆς

ΤΟ ΕΞΩΚΚΛΗΣΙ ΤΩΝ ΑΓ. ΘΕΟΔΩΡΩΝ ΣΤΑ ΠΥΡΓΑΔΙΚΙΑ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ

ΠΡΩΤΟΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΣΤΙΣ ΡΟΥΜΑΝΙΚΕΣ ΗΓΕΜΟΝΙΕΣ. ΜΕΡΟΣ Β΄

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΡΟΣ Α΄

Ioan Moldoveanu - Καθηγητής

Ένας άλλος Πρώτος που ήρθε στα Πριγκιπάτα υπήρξε ο Κοσμάς. Στην εκκλησία του Προφήτη Ηλία της Κουτλουμουσίου, όπου βρέθηκε το κελί του Κοσμά, ο ηγεμόνας Βλάδ Καλόγηρος έκανε μια δωρεά 1.000 άσπρων στις 29 Αυγούστου 1492[5].

Ύστερα, ο Ράδου ο Μεγάλος δώρισε στο Πρωτάτο ένα ετήσιο επίδομα 3.000 άσπρων συν άλλα 300 διά του παραλήπτη, στις 31 Ιανουαρίου 1500. Τα χρήματα αυτά προορίζονταν για το ναό του Αγίου Νικολάου του Πρωτάτου[6]. Ο ίδιος έκανε και μια άλλη δωρεά στο Πρωτάτο την ημέρα της 27^ης Ιανουαρίου 1501[7].

Γύρω στα 1507-1508, ο πρίγκιπας Μπογδάν της Μολδαβίας, γιός του Στεφάνου του Μεγάλου, ξανάκτισε το καθεδρικό ναό του Πρωτάτου, όπως μαρτυρεί η επιγραφή που αυτός ο ίδιος έθεσε τότε[8]. Τούτο, ίσως συνέβη με την προσωπική επέμβαση του Κοσμά. Αλλά και ο Στέφανος φαίνεται ότι είχε τη συμβολή του στο Πρωτάτο. Αλλιώς, δεν εξηγείται η παρουσία του ονόματός του στα δίπτυχα της Κοινότητας[9].

Πιστεύουμε ότι, με τα χρήματα του Μπογδάν ή του κάποιου άλλου ηγεμόνα της Βλαχίας, οικοδομήθηκε ο νάρθηκας του Πρωτάτου[10].

Μια ιδιαίτερη σχέση των ρουμανικών χωρών μετά του Άθωνος δημιουργήθηκε χάρη στον Πρώτο Γαβριήλ, μαθητή του μεγάλου Μητροπολίτη Νήφωνα της Ουγγροβλαχίας (1505-1508)[11]. Ο Γαβριήλ ήταν Πρώτος του Αγίου Όρους κατά την περίοδο 1515-1518 και το 1517 είχε βρεθεί στο Curtea de Argeş, στα εγκαίνια του μεγαλειώδους ναού του Νεαγκόε Μπασσαράμπα, ηγεμόνα της Βλαχίας. Οι σχέσεις του Γαβριήλ με τις Παραδουνάβιες Χώρες δεν περιορίστηκαν στη Βλαχία, διότι επισκέφθηκε και την ηγεμονική Αυλή της Μολδαβίας, όπου ηγεμόνευε τότε ο γιός του Στεφάνου, ο Μπογδάν.

Είναι γνωστό ένα γράμμα του Γαβριήλ προς τον Τρανσυλβανό πρίγκιπα Ιωάννη Ζαπόλυα, σχετικά με τη διδασκαλία του Λουθέρου[12].

Ένας άλλος Πρώτος που έγραψε το όνομά του στα χρονικά των ρουμανο-αθωνικών επαφών υπήρξε ο Σεραφείμ, του οποίου η παρουσία στις Ρουμανικές Χώρες πιστοποιείται από πολλά έγγραφα. Είναι εκείνος που έπεισε τον Πέτρου Ράρες της Μολδαβίας να προσφέρει οικονομική ενίσχυση το 1546 στο Πρωτάτο.

Μια άλλη στιγμή στην ιστορία των σχέσεων αυτών είναι η ηγεμονία του Αλεξάνδρου Λαπουσνεάνου (Alexandru Lăpuşneanu). Όταν πέθανε αυτός, η σύζυγός του συνέχισε τις ευεργεσίες. Είναι γνωστό το γεγονός ότι η κυρία Ρουξάνδρα προσέφερε το 1568 ένα τεράστιο ποσό για όλο το Άγιον Όρος, ώστε να μπορέσει αυτό να ξαναγοράσει τις περιουσίες που Εβραίοι τραπεζίτες υποθήκευσαν στη Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για ένα ποσό ύψους 165.000 άσπρων, δηλαδή 1.700 χρυσά νομίσματα[13].

Παρ’όλα αυτά, η κατάσταση δεν βελτιώθηκε πολύ και τα χρέη του Πρωτάτου και ολόκληρου του Όρους αυξάνονταν μέρα με μέρα[14]. Από την άλλη πλευρά, οι Τούρκοι, βλέποντας ότι τα χρέη αυτά πληρώνονταν, αύξαναν το χαράτσι, ώστε, το 1621, το έκαναν 80.000 γρόσια[15].

Κατά την περίοδο εκείνη, ο θεσμός του Πρώτου θα χάσει τη σημασία του και θα αντικατασταθεί από τη Μεγάλη Σύναξη, η οποία αποφασίζει στο όνομα ολόκληρης της Κοινότητας[16].

[Συνεχίζεται]

[5] Documenta Romaniae Historica. Ţara Românească (DRH) (Τα έγγραφα της ρουμάνικης ιστορίας. Η Ρουμάνικη Χώρα), Βουκ., 1966, σ. 370-371, αρ. 231.

[6] D. P. BOGDAN, Diplomatica slavo-română în sec. XIV-XV (Η σλαβο-ρουμάνικη διπλωματική στους 14^ο-15^ο αι.), București, 1938, σ. 93; N. DOCAN, Studii privitoare la numismatica Ţării Româneşti (Μελέτες που αφορούν τη νομισματολογία της Ρουμάνικης Χώρας), “AARMSI”, σειρ. ΙΙ, τομ. XXXII, 1909/10, σ. 539; D. P. D. P. BOGDAN, Despre daniile româneşti la Athos, “Arhiva românească”, VI, 1941, σ. 17; Gh. MOISESCU, Contribuţia românească pentru susţinerea Ortodoxiei în cursul veacurilor, “Ortodoxia”, 2, 1953, σ. 244.

[7] DRH, Țara Românească, II, σ. 3-5, αρ. 1.

[8] G. MILLET, J. PARGOIRE, L. PETIT, Recueil des inscriptions chretiennes de l’Athos, Παρίσι, 1904, σ. 1,αρ. 1; IORGA, Muntele Athos…, σ. 469-70; BODOGAE, Ajutoarele…., σ. 82.

[9] Στο ιερό βήμα του καθεδρικού ναού είχε δεί ο Πορφίριος Ουσπένσκυ τα δίπτυχα που περιλαμβάνουν ονόματα μερικών ηγεμόνων της Μολδοβλαχίας. Μεταξύ αυτών βρίσκεται το όνομα του Στεφάνου – βλ. Η πρώτη περιοδεία του 1846 στα μοναστήρια και στις σκήτες του Άθωνος (ρωσικά), Πετρούπολη, 1880, σ. 270 στον BOGDAN, Despre daniile…., σ. 17; MILLET, PETIT, PARGOIRE, Recueil…., σ. 1, αρ. 5-6;  M. BEZA, Biblioteci mănăstireşti la Muntele Athos (Μοναστηριακές βιβλιοθήκες στο Άγιον Όρος), “Analele Acad. Rom. Memoriile Secțiunii Literare (AARMSL)”, σειρ. ΙΙΙ, τομ. VII, mem. 3, 1934, σ. 56.

[10] G. MILLET, Monuments de l’Athos, Παρίσι, 1927, χάρτη αρ. 57.

[11] Αναφερθήκαμε ήδη στο πολύ σημαντικό έργο του Γαβριήλ ΠΡΩΤΟΥ, Viaţa Sfântului Nifon, το οποίο εγράφη μεταξύ των ετών 1517-1521 και εκδόθηκε στα ρουμανικά τρείς φορές: το έτος 1937 με μετάφραση του Tit SIMEDREA, το 1944 του Vasile GRECU και το 1969 των G. MIHĂILĂ και Dan ZAMFIRESCU.

[12] Denisse PAPACHRISSANTOU, Actes de Protaton, Παρίσι, 1976, σ. 145, παραπ. 346.

[13] Petre NASTUREL, Le Mont Athos, σ. 211. Γίνεται λόγος για 2.700 χρυσά νομίσματα, αλλά πιστεύουμε ότι είναι λάθος.

[14] Κοσμάς ΒΛΑΧΟΣ, Ἠ Χερσόνησος τοῦ Ἀγίου Ὀρους τοῦ Ἄθωνος καὶ αὶ ἐν ἀυτῆ μοναὶ καὶ οι μοναχοί πάλαι καὶ τε νῦν, Βόλος, 1903, σ. 92; Ιωάννης ΜΑΜΑΛΑΚΗΣ, Το Αγιον Ορος διά μέσου των αιώνων, Θεσσαλονίκη, 1971, σ. 262.

[15] Γ. ΤΣΙΟΡΑΝ, Σχέσεις των Ρουμανικών Χωρών…, σ. 87. Λόγω χρηματικής υποτίμησης, το χαράτσι, που έως τότε πληρωνόταν σε άσπρα, θα πληρώνεται από την αρχή του 17^ου αιώνα και έπειτα σε γρόσια (100 άσπρα=1 γρόσι). Δηλαδή, τα 80.000 γρόσια έβγαιναν 800.000 άσπρα – βλ. ΜΑΜΑΛΑΚΗΣ, Το Αγιον Ορος διά μέσου των αιώνων, σ. 266.

[16] Χριστόφορος ΚΤΕΝΑΣ, Ἄπαντα τά ἐν Ἀγίω Ὀρει ιερά καθιδρύματα εὶς 26 ἐν ὀλω ἀνερχόμενα καὶ αὶ πρός δούλον ἐθνος ὑπηρεσίαι ἀυτῶν, Αθήναι, 1935, σ. 234. Φαίνεται ότι η Σύναξη έλαβε την ηγεσία κατά το 1660 ή λίγο πιο πριν, όπως πληροφορούμαστε από μια απόφασή της. Αυτή η απόφαση αφορούσε τον τρόπο πληρωμής του χρέους που είχε η μονή Δοχειαρίου: η Μεγίστη Λαύρα έπρεπε να συμβάλει με 110 γρόσια, οι μονές Βατοπαιδίου και Χιλανδαρίου ανά 100, η μονή Ιβήρων 85, η μονή Διονυσίου 60, η μονή του Αγίου Παύλου 35 κ.τ.λ. Μόνο οι μονές Φιλοθέου, Κωσταμονίτου και του Αγ. Παντελεήμονος απαλάσσονταν εξαιτίας της μεγάλης τους φτώχειας – Ph. MEYER, Die Haupturkunden fur die Geschichte der Athoskloster, Λιψία, 1894, σ. 67; ΜΑΜΑΛΑΚΗΣ, Το Αγιον Ορος διά μέσου των αιώνων, σ. 266.

ΠΗΓΗ:  ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ

ΟΣΙΟΥ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ. ΠΕΡΙ ΝΗΣΤΕΙΑΣ

Ὁσίου Πορφυρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου

Περί Νηστείας

Ὅλα τὰ πατερικὰ βιβλία μιλοῦν γιὰ τὴ νηστεία. 

   Οἱ Πατέρες τονίζουν νὰ μὴν τρῶμε δυσκολοχώνευτα φαγητὰ ἢ λιπαρὰ καὶ παχιά, γιατὶ κάνουν κακὸ στὸ σῶμα ἀλλὰ καὶ στὴν ψυχή... Γι’ αὐτὸ οἱ Πατέρες μιλοῦν γιὰ νηστεία καὶ κατακρίνουν τὴν πολυφαγία καὶ τὴν ἡδονὴ ποὺ αἰσθάνεται κανεὶς μὲ τὰ φαγητὰ τὰ πλούσια. Νὰ εἶναι πιὸ ἁπλὰ τὰ φαγητά μας. Νὰ μὴν ἀσχολούμαστε τόσο πολὺ μ’ αὐτά.  

  Δὲν εἶναι τὸ φαγητό, δὲν εἶναι οἱ καλὲς συνθῆκες διαβίωσης, ποὺ ἐξασφαλίζουν τὴν καλὴ ὑγεία. Εἶναι ἡ ἁγία ζωή, ἡ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ. Ξέρω γιὰ ἀσκητὲς ποὺ νηστεύανε πολὺ καὶ δὲν εἴχανε καμιὰ ἀρρώστια. Δὲν κινδυνεύει νὰ πάθει κανεὶς τίποτε ἀπ’ τὴ νηστεία. Κανεὶς δὲν ἔχει ἀρρωστήσει ἀπ’ τὴ νηστεία...

  Γιὰ νὰ τὰ κάνετε ὅμως αὐτά, πρέπει νὰ ἔχετε πίστη. Ἀλλιῶς σᾶς πιάνει λιγούρα. 

  Ἡ νηστεία εἶναι καὶ ζήτημα πίστεως. Δὲν παθαίνετε μ’ αὐτὴν κακό, ὅταν τὸ χωνέψετε καλὰ τὸ φαγητό σας. Οἱ ἀσκητὲς μεταποιοῦν τὸν ἀέρα σὲ λεύκωμα καὶ δὲν τοὺς πειράζει ἡ νηστεία. Ὅταν ἔχετε τὸν ἔρωτα στὸ θεῖον, μπορεῖτε νὰ νηστεύετε μὲ εὐχαρίστηση κι ὅλα εἶναι εὔκολα· ἀλλιῶς σᾶς φαίνονται ὅλα βουνό. 

  Ὅποιοι ἔδωσαν τὴν καρδιά τους στὸν Χριστὸ καὶ μὲ θερμὴ ἀγάπη ἔλεγαν τὴν εὐχὴ κυριάρχησαν καὶ νίκησαν τὴ λαιμαργία καὶ τὴν ἔλλειψη ἐγκράτειας.

ΚΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ

Τό ἱστολόγιο ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ εὔχεται σέ ὅλους τούς ἀναγνῶστες του   

                          ΚΑΛΗ ΜΕΓΑΛΗ ΤΕΣΣΑΡΑΚΟΣΤΗ 
καἰ καλή δύναμη στόν πνευματικό τους ἀγῶνα. 
Οἱ πρεσβεῖες τῆς Κυρίας Θεοτόκου καί τῶν Ἁγιορειτῶν ἁγίων, καθώς καί οἱ προσευχές τῶν ἀθωνιτῶν πατέρων ἄς εἶναι βοήθειά μας.

  Ἡ ἀ­θω­νι­κή κο­ρυ­φή ἀ­πό αἰ­ώ­νες πε­ρι­φρο­νεῖ τούς κε­ραυ­νούς, καί τίς μα­νι­ώ­δεις ὀρ­γές τους λε­πταί­νει σέ σκό­νη.

 Ὅ­που ἡ πί­στη ἀ­νά­βει καί εὐ­ω­χεῖ­ται, ἐ­κεῖ νη­στεύ­ουν οἱ­ κε­ραυ­νοί­ !   

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΚΟΥΤΟΥΔΗΣ

ΙΕΡΟΔΙΑΚΟΝΟΣ ΒΕΝΕΔΙΚΤΟΣ Ο ΕΚ ΤΟΥ ΡΩΣΣΙΚΟΥ

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ

Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

Ἰεροδιάκονος Βενέδικτος ὁ ἐκ τοῦ Ρωσσικοῦ, ὁ Διδάσκαλος

Ὁ «Ἱ­ε­ρο­δι­ά­κο­νος Βε­νέ­δι­κτος ὁ ἐκ τοῦ Ρωσ­σι­κοῦ, ὁ Δι­δά­σκα­λος», ὅ­πως ἀ­να­φέ­ρε­ται σὲ δι­ά­φο­ρα κεί­με­να ὁ λό­γι­ος αὐ­τὸς Ἁ­γι­ο­ρεί­της, κα­τα­γό­ταν ἀπὸ τὴ Σύ­μη, χρη­μά­τι­σε δι­δά­σκα­λος καὶ σχο­λάρ­χης τῆς σχο­λῆς τῶν Κυ­δω­νι­ῶν καὶ ἀ­σκή­θη­κε στὴ μο­νὴ Ἁ­γί­ου Παν­τε­λε­ή­μο­νος. Κατὰ τὴν δι­άρ­κει­α τῆς Ἐ­πα­να­στά­σε­ως ἔ­φυ­γε ἀπὸ τὸν Ἄ­θω­να, καὶ δί­δα­ξε στὴν ἱ­ε­ρα­τι­κὴ σχο­λὴ τοῦ Πό­ρου, ποὺ ἵ­δρυ­σε ὁ Κα­πο­δί­στρι­ας. Τέ­λος, ἐ­πέ­στρε­ψε στὴ μο­νή του ὅ­που ἐ­κοι­μή­θη τὸ 1840 (28 Μα­ΐ­ου). Ἔ­χει συν­θέ­σει ἀρ­κε­τὰ ὑ­μνο­γρα­φή­μα­τα, ἀ­νά­με­σά τους ἡ Ἀ­κο­λου­θί­α στὸ Ἄ­ξι­όν Ἐ­στι (ἔκδ. Ἀ­θῆ­ναι 1845).

Ἡ ἔρευνά μας προ­σθέ­τει τὰ ἑ­ξῆς ἄ­γνω­στα καὶ ἀ­νέκ­δο­τα ἔρ­γα τοῦ Βε­νε­δί­κτου, ποὺ ἔ­χου­με ἐν­το­πί­σει: α) Κα­νὼν εἰς τὸν ἅ­γι­ο Ὀ­νού­φρι­ον τὸν Αἰ­γύ­πτι­ον, «ποί­η­μα κύρ Βε­νε­δί­κτου ἐν τῷ Ρω­σι­κῷ κοι­νο­βί­ῳ» (κώδ. Καυ­σο­κα­λυ­βί­ων 146), β) Κα­νὼν στὴν ἁ­γί­α με­γα­λο­μάρ­τυ­ρα Πα­ρα­σκευ­ή, «ποί­η­μα Βε­νε­δί­κτου ἱ­ε­ροδ. τοῦ ἐκ τοῦ Ρω­σι­κοῦ» (κώδ. Καυ­σο­κα­λυ­βί­ων 125), γ) Κα­νὼν τῆς Κυ­ρι­α­κῆς τῶν Βα­ΐ­ων, εἰς τὸ Ἀ­πό­δει­πνον, «ποί­η­μα τοῦ σο­φω­τά­του Βε­νε­δί­κτου Δι­δα­σκά­λου ἱ­ε­ρο­δι­α­κό­νου τοῦ ἐκ τοῦ Ρω­σι­κοῦ», δ) Ἐγ­κώ­μι­ον εἰς τὸν ἅ­γι­ον πα­νέν­δο­ξον με­γα­λο­μάρ­τυ­ρα καὶ ἰ­α­μα­τι­κὸν Παν­τε­λε­ή­μο­να, «Βε­νε­δί­κτου Δι­δα­σκά­λου ἐκ τοῦ Ρω­σι­κοῦ» (κώδ. Καυ­σο­κα­λυ­βί­ων 115), ε) Με­τά­φρα­ση «εἰς τὸ ἁ­πλοῦν» τοῦ ὑπὸ Νι­κή­τα Ρή­το­ρος Ἐγ­κω­μί­ου εἰς τὸν ἅ­γι­ον καὶ ἰ­α­μα­τι­κὸν Παν­τε­λε­ή­μο­να (κώδ. Καυ­σο­κα­λυ­βί­ων 115).

Πε­ρὶ αὐ­τοῦ βλ. ἐν­δει­κτι­κά: Γε­δε­ων Μ., Ὁ Ἄθως. Ἀναµνήσεις-Ἔγγραφα-Σηµειώσεις, Κωνσταντινούπολις 1885, σ. 229. Γε­ρα­σί­μου Μι­κρα­γι­αν­να­νί­του, μον., «Ἡ Ὑ­μνο­γρα­φί­α ἐν Ἁ­γί­ῳ Ὄ­ρει», Ἐ­πε­τη­ρὶς Ἀ­θω­νι­ά­δος Σχο­λῆς ἐ­πὶ τῇ συμ­πλη­ρώ­σει δω­δε­κα­ε­τί­ας ἀπὸ τῆς ἐ­πα­να­λει­τουρ­γί­ας αὐ­τῆς, Ἀ­θῆ­ναι 1966, σ. 79-80. Πά­σχου Π., «Ὑ­μνο­γρα­φί­α καὶ ὑ­μνο­γρά­φοι στὸ Ἅ­γι­ον Ὄ­ρος», Ἅ­γι­ον Ὄ­ρος: Φύ­ση - Λα­τρεί­α – Τέ­χνη, Πρα­κτι­κὰ Συ­νε­δρί­ων, τ. Α΄, Θεσ­σα­λο­νί­κη 2001, σ. 214-215.

ΧΙΟΝΙΣΜΕΝΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ. 2

Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΔΥΟ ΑΓΓΕΛΩΝ

Είναι δύο άγγελοι που συζητούν για την ζωή τους στον ουρανό.

Ο ένας βρίσκεται σε διαρκή κίνηση. Από την γη στον ουρανό. Πάνω κάτω. Συνέχεια.

“Τι κάνεις” τον ρώτησε ο δεύτερος άγγελος.

“Εννοείς την αποστολή μου;”

“Ναι! Σε βλέπω και κουράζομαι!”

“Α! Μεταφέρω τα αιτήματα των ανθρώπων στον Θεό. Δεν σταματάω ούτε στιγμή”

“Τι κούραση!”

“Κι εσύ; Ποια αποστολή έχεις; Σε βλέπω συνεχώς πάνω σε αυτό το σύννεφο, να κάθεσαι, να τραγουδάς και να κοιτάς εμένα που τρέχω..”

“Εμένα μου έχει αναθέσει ο Θεός να του μεταφέρω τα ευχαριστώ των ανθρώπων…

ΠΗΓΗ: ΡΟΜΦΑΙΑ

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΣ ΤΙΜΟΘΕΟΣ ΚΑΠΠΑΔΟΚΗΣ

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ

ΚΑΛΥΒΗ ΑΓ. ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ. ΣΚΗΤΗ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ. ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ


           Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

Ἱερο­μό­να­χος Τι­μό­θεος Καυσοκαλυβίτης ὁ Καπ­πα­δό­κης

  Στήν Κα­λύβη τοῦ Ἁ­γίου Εὐ­στα­θίου τῆς Σκήτης Ἁγίας Τριάδος Καυσοκαλυβίων, πού ὅ­ταν πρω­το­ϊ­δρύ­θηκε ἦ­ταν ἀ­φι­ε­ρω­μένη στόν Τί­μιο Προ­δόρμο, ἔ­ζησε στό δεύ­τερο μισό τοῦ 18ου καί τίς ἀρ­χές τοῦ 19ου αἰ­ῶνα ὁ ἱ­ε­ρο­μό­να­χος Τι­μό­θεος, ὁ ὁποῖος κα­τα­γό­ταν ἀπό τήν Και­σά­ρεια τῆς Καπ­πα­δο­κίας. Αὐ­τός μαζί μέ τόν ἱ­ε­ρο­μό­ναχο Ἀ­γά­πιο καί τόν πα­τέρα του ἱ­ε­ρο­μό­ναχο Μα­κά­ριο, πού συγ­κοι­νο­βί­ασε μαζί του, ἀ­νή­γει­ραν τό 1767 τόν ση­με­ρινό με­γα­λο­πρεπῆ ναό τοῦ Ἁ­γίου Εὐ­στα­θίου, στή θέση ἄλ­λου ναοῦ πού ἦ­ταν ἀ­φι­ε­ρω­μέ­νος στόν Τί­μιο Πρό­δρομο.                                                      

  Σύμ­φωνα μέ τή χει­ρό­γραφη καί προ­φο­ρική πα­ρά­δοση τῆς Σκή­της, ὅ­ταν ὁ­λο­κλη­ρώ­θηκε στά 1767 ἡ ἀ­νέ­γερση τοῦ νέου ναοῦ, οἱ κτή­το­ρές του ἀ­πο­φά­σι­σαν νά τόν ἀ­φι­ε­ρώ­σουν στόν ἅ­γιο μάρ­τυρα Εὐ­στά­θιο. Τήν ὥρα ὅ­μως πού συ­ζη­τοῦ­σαν γιά τή νέα ὀ­νο­μα­σία τοῦ ναοῦ, ἔ­πεσε ἀπό τό προ­σκυ­νη­τάρι ἡ μι­κρή φο­ρητή εἰ­κόνα τοῦ Γε­νε­θλίου τοῦ Τι­μίου Προ­δό­μου, πού ἦ­ταν καί ἡ κύ­ρια ἐ­φέ­στιος τοῦ πα­λαιοῦ ναοῦ καί σχί­στηκε στά δύο. Ὁ Τί­μιος Πρό­δρο­μος ἔ­δειξε ἔτσι τή δυ­σα­ρέ­σκειά του, μέ ἀ­πο­τέ­λε­σμα οἱ Πα­τέ­ρες νά ἀ­φι­ε­ρώ­σουν τό νέο ναό στόν ἅ­γιο Εὐ­στά­θιο, τόν Τί­μιο Πρό­δρομο ἀλλά καί τόν ἅ­γιο Νι­κό­λαο, τόν ὁ­ποῖον ἔ­βα­λαν ὡς με­σίτη προ­κει­μέ­νου νά ἐ­ξευ­με­νι­στεῖ ὁ Βα­πτι­στής τοῦ Κυ­ρίου.

  Ὅ­ταν ἀρ­γό­τερα καί λόγῳ τῆς ἀ­ρε­τῆς του, τό Πα­τρι­αρ­χεῖο προ­έ­κρινε τόν παπα-Τι­μό­θεο ὡς ἡ­γού­μενο τῆς μο­νῆς Ἐ­σφι­γμέ­νου, ἐ­κεῖ­νος προ­φα­σί­σθηκε ἀ­σθέ­νεια καί δέν ἀ­πο­δέ­χθηκε τήν προ­α­γωγή του αὐτή, προ­τι­μῶν­τας τήν ἁ­γι­ο­τόκο ἡ­συ­χία ἀπό τίς τι­μές.                     

  Μέ δι­κές του πρω­το­βου­λίες, κό­πους καί μέ­ρι­μνα κτί­σθηκε στά 1804 ἡ ση­με­ρινή Λιτή, ὁ νάρ­θη­κας δη­λαδή τοῦ Κυ­ρι­α­κοῦ ναοῦ τῆς Ἁ­γίας Τρι­ά­δος τῆς σκή­της. Σχε­τικό μέ τήν οἰ­κο­δό­μηση τοῦ ἐ­ξαί­ρε­της ἀρ­χι­τε­κτο­νι­κῆς αὐ­τοῦ χώ­ρου εἶ­ναι καί τό πα­ρα­κάτω θαυ­μα­στό πε­ρι­στα­τικό.

  Γιά τίς ἀ­νάγ­κες συγ­κέν­τρω­σης τῶν ἀ­πα­ραί­τη­των χρη­μά­των, ὁ παπα-Τι­μό­θεος ὁ Πνευ­μα­τι­κός, τα­ξί­δευσε στήν Κων­σταν­τι­νού­πολη, ὅ­που -κα­τό­πιν ἄ­δειας τοῦ πα­τρι­άρχη- πε­ρι­ερ­χό­ταν τίς οἰ­κίες τῶν Χρι­στι­α­νῶν γιά ἐ­λε­η­μο­σύνη. Μιά μέρα τόν κά­λεσε στό σπίτι του καί ὁ ἄρ­χον­τας Χατζη-Ἀ­νέ­στης Τσε­λε­πής, προ­κει­μέ­νου νά προ­σευ­χη­θεῖ γιά τό μι­κρό παιδί του, πού δέν μπο­ροῦσε νά περ­πα­τή­σει. Τότε ὁ παπα-Τι­μό­θεος, τέ­λεσε τό μυ­στή­ριο τοῦ Ἁ­γι­α­σμοῦ καί ἀ­φοῦ ράν­τισε τό σπίτι καί τό βρέ­φος μέ τούς οἰ­κεί­ους του, ἀ­σχο­λή­θηκε στή συ­νέ­χεια μέ τή νου­θε­σία τους ἐν Κυ­ρίῳ. Καί ξα­φνικά, ὤ τοῦ θαύ­μα­τος! τό ἀ­γο­ράκι ἄρ­χισε νά περ­πατᾶ, δί­νον­τας ἀ­νεί­πωτη χαρά στούς ἔκ­θαμ­βους γο­νεῖς του, πού δι­ε­τρά­νω­σαν τό θαῦμα σ’ ὅλη τήν Πόλη. Ἔτσι, μέ τή χο­ρη­γία τοῦ εὐ­ερ­γε­τη­θέν­τος ἄρ­χοντα, τοῦ σι­να­φιοῦ τῶν γου­να­ρά­δων ἀλλά καί ἄλ­λων εὐ­ε­σε­βῶν χρι­στι­α­νῶν, συγ­κεν­τρώ­θη­καν τά ἀ­πα­ραί­τητα χρή­ματα γιά τήν οἰ­κο­δό­μηση τῆς Λι­τῆς, πρός δό­ξα Θεοῦ.

Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο τοῦ συγγραφέα:

Ἁγιασμένες Μορφές τῶν Καυσοκαλυβίων. Ἀπό τόν ὅσιο Μάξιμο ὥς τόν γέροντα Πορφύριο, Ἅγιον Ὄρος, γ’ ἔκδοση 2013.

ΧΙΟΝΙΣΜΕΝΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ. 1

ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΣ ΚΥΡΙΛΛΟΣ Ο ΕΞ ΑΓΡΑΦΩΝ

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ

                          Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

             Ἱερομόναχος Κύριλλος ὁ ἐξ Ἀγράφων

Ὁ «φιλόσοφος καί θαυμάσιος ἀνήρ» ἱερομόναχος Κύριλλος ὁ ἐξ Ἀγράφων, συμμαθητής καί σύγχρονος Ἰωάννου καί Σεργίου τοῦ Μακραίου τοῦ ἐκ Φουρνᾶ, ὁ «πολλούς χρόνους χρηματίσας διδάσκαλος καί πνευματικός τῆς ἱερᾶς Κοινότητος τοῦ Ὄρους», καταγόταν ἀπό τόν Φουρνᾶ τῶν Ἀγράφων καί ἦταν ἐξάδελφος τοῦ προαναφερθέντος διδασκάλου Σεργίου Μακραίου. Ἀσκεῖται μόνιμα στό Ἅγιον Ὄρος ἀπό τό 1771, μονάζοντας στό λαυριωτικό Κελλί τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου (Κουκουζέλη). Χρημάτισε διδάσκαλος τοῦ ἱερομονάχου Θεοδωρήτου τοῦ ἐξ Ἰωαννίνων στήν Ἀθωνιάδα, ὅταν ὁ πρῶτος μετακλήθηκε γιά νά διδάξει ἐκεῖ ἀπό τή σχολή τῆς Κοζάνης. Ἴσως νά εἶχαν γνωριστεῖ στά Ἰωάννινα, ὅταν ὁ Κύριλλος πῆγε ἐκεῖ γιά ἀνώτερες σπουδές. Ὁ ἴδιος ὁ Κύριλλος ὑπῆρξε μαθητής τοῦ Θεοφάνους τοῦ ἐξ Ἀγράφων, τοῦ βιογράφου τοῦ Διονυσίου τοῦ ἐκ Φουρνᾶ, στή Σχολή πού ἵδρυσε ὁ τελευταῖος στά 1834, στήν ἰδιαίτερη πατρίδα του (στόν κώδικα τῆς μονῆς Ζωοδόχου Πηγῆς τοῦ Φουρνᾶ, σ. 83, ὑπάρχει σημείωμα τοῦ ἡγουμένου τῆς μονῆς Στεφάνου Φίλη μέ χρονολογία 1819, πού ἀναφέρει ὅτι: «σχολαρχοῦντος τοῦ ἀοιδίμου Διδασκάλου Θεοφάνους ἐδιδάχθησαν τήν φιλοσοφίαν ὅ τε ἀείμνηστος Σέργιος Μακραῖος ...καί ὁ Κύριλλος πνευματικός τοῦ Ἁγίου Ὄρους, σοφοί ἄνδρες καί γωστοί τοῖς ἐν τῇ βασιλευούσῃ προκρίτοις τοῦ γένους...»). Ὁ ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης γνώριζε καλά τόν Κύριλλο. Σέ μία ἐπιστολή του πρός αὐτόν τόν συμβουλεύει νά μήν ἐπηρεάζεται ἀπό τό δυτικό τρόπο σκέψης (Κώδ. ΕΒΕ 2182, φ. 73). Ἐκοιμήθη στίς 5 Μαΐου 1805, ἔχοντας διακονήσει στόν ἱερό τόπο ὡς κοινός Πνευματικός τοῦ Ὄρους ἀπό τό 1755, μετά ἀπό πατριαρχική ἐντολή. «Τούτου τό σῶμα οἱ μαθηταί αὐτοῦ, φέροντες ἐκ τῶν Καρεῶν, ἔθαψαν εἰς Ἐσφιγμένου».

ΒΡΑΓΓΙΑΝΑ. ΑΝΔΡΙΑΝΤΕΣ  ΛΟΓΙΩΝ  ΤΩΝ ΑΓΡΑΦΩΝ. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Κ. ΤΣΙΩΛΗ

 Περί τοῦ Κυρίλλου βλ. ἐνδεικτικά: Μακραίου Σεργίου, «Ὑποµνήµατα Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας (1750-1800)», ἔκδ. Σάθα Κ., Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη, τ. Γ΄, Βενετία 1876, σ. 278. Δηµαρᾶ Κ., «Θεοφάνους τοῦ ἐξ Ἀγράφων Βίος Διονυσίου τοῦ ἐκ Φουρνᾶ», Ἑλληνικά 10 (1937-1938), 215, 218. Σωτηρόπουλου Χ., «Κολλυβάδες - Ἀντικολλυβάδες», Ἀντίδωρον Πνευµατικόν. Τιµητικός Τόµος Γερασίµου Ἰω. Κονιδάρη, Ἀθῆναι 1981, σσ. 464 κ.ἑ. Χρυσοβέργη Ἀθ., Οἱ θεολογικές κατευθύνσεις τοῦ πατριάρχη Καλλινίκου Γ’ (1713-1791) καί τά βασικά προβλήµατα τῆς ἐποχῆς του µέ βάση τήν ἐπιστολογραφία του, Λάρισα 2000, σσ. 136-139. Τζώγα Χ., «Κύριλλος ὁ ἐκ Φουρνᾶ τῶν Ἀγράφων, Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς 54 (1971) 71-80. Πασχαλίδη Σ., Τό ὑµναγιολογικό ἔργο τῶν Κολλυβάδων. Συµβολή στή µελέτη τῆς ἁγιολογικῆς γραµµατείας κατά τήν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας, ἐκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη 2007, σσ. 30-31. Παταπίου Καυσοκαλυβίτου, μοναχοῦ, Ὁ μοναχός Ἰάκωβος Νεασκητιώτης καί τό ἔργο του, [διδακτορική διατριβή], Ἅγιον Ὄρος 2014, σ. 43. Τσιώλη Κ., Κύριλλος ὁ ἐκ Φουρνᾶ τῶν Ἀγράφων διδάσκαλος στή σχολή τῆς Κοζάνης, http://ellinomouseionagrafon.blogspot.gr/2014/10/blog-post_14.html.