Ἡ μνήμη τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ προέκταση τοῦ θριάμβου τῆς Ὀρθοδοξίας

                                    Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

Εἶναι κοινή συνείδηση ἀνάμεσα στούς πιστούς ὅτι ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, συνοψίζοντας τή διδασκαλία τῶν προγενεστέρων Πατέρων, συγκαταλέγεται στούς γίγαντες τοῦ Πνεύματος, μαζί μέ τούς Τρεῖς Ἱεράρχες καί μεγάλους Θεολόγους.

   Ἡ Σύνοδος τοῦ ἔτους 1368, πού διακήρυξε στὸν κόσμο τὴν ἁγιότητα τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, μετέφερε τὴ μνήμη τοῦ Ἁγίου τὴν Β΄ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν. Πρόκειται γιά μία πράξη συμβολικὴ καθώς ἡ σημερινὴ ἡμέρα τιμᾶται στόν ὀρθόδοξο κόσμο ὡς ἐπέκταση καὶ προέκταση τῆς προηγούμενης Κυριακῆς τῆς Ὀρθοδοξίας. Εἶναι συνέχεια τῆς νίκης τῆς Ἐκκλησίας ὡς σώματος Χριστοῦ καὶ ἐν Χριστῷ κοινωνίας ἐναντίον τῆς πλάνης.

   Ἀπό τή μελέτη τοῦ συγγραφικοῦ του ἔργου γίνεται κατανοητό πόσο σπουδαία εἶναι ἡ προσφορά τῆς διδασκαλίας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ὁ ὁποῖος, ἀφοῦ ἀπέκτησε πρῶτα προσωπική γνώση τοῦ Θεοῦ, ἔγινε στή συνέχεια ἀπλανής θεολόγος, κήρυκας καί διδάσκαλος τοῦ ἀκτίστου Φωτός. Διέσωσε ὅλες τίς ἀληθινές προϋποθέσεις τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας καί ἐξέφρασε τήν ἐμπειρία τοῦ  Ἁγίου  Ὄρους, πού εἶναι ἐμπειρία τῆς ὀρθόδοξης ᾽Εκκλησίας.

   Εἶναι γνωστό ὅτι ἡ σπουδή καί ἡ ἔρευνα τῆς διδασκαλίας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ σημείωσε τίς τελευταῖες δεκαετίες ἐκπληκτική πρόοδο. Αὐτό πού προσπάθησαν νά κάνουν τόν 18ο αἰῶνα οἱ πατέρες τοῦ φιλοκαλικοῦ ἡσυχαστικοῦ κινήματος, οἱ ἱεροπρεπεῖς «Κολλυβάδες», μέ τήν σχεδιασθεῖσα ἀπό τότε ἔκδοση τῶν ἔργων τοῦ μεγάλου πατρός καί διδασκάλου, πραγματοποιήθηκε μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ στίς μέρες μας. Ἡ ἔκδοση τῶν ἔργων ἔχει σχεδόν ὁλοκληρωθεῖ, κυκλοφορεῖ μάλιστα καί σέ νεοελληνική μετάφραση· πλῆθος ἐπίσης μελετῶν ἔχουν γραφεῖ γύρω ἀπό τά βασικά θέματα τῆς διδασκαλίας του.

   Ἡ ἐπάνοδος τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας στίς πατερικές της ρίζες καί τῆς πνευματικῆς ζωῆς στήν ὁδό τῶν Ἁγίων καί τῶν Πατέρων συνδέεται μέ τήν ἄνθηση τῶν παλαμικῶν σπουδῶν, καθώς καί μέ τήν ἀναγέννηση τῆς πνευματικῆς ζωῆς, τῆς συνδεδεμένης μέ τήν ἄσκηση καί τήν προσευχή, κατά τή δι­δασκαλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ, ὅπως αὐτό συμβαί­νει στό Ἅγιον Ὄρος, ἀλλά καί στόν κόσμο ἀκόμη.

    Ἡ τιμή στή μνήμη τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ὑπογραμμίζει σέ μᾶς τούς πιστούς τήν ἀνηφορική πορεία πρός τήν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. Ταυτόχρονα ὅμως μᾶς ζωντανεύει τὴν ἐλπίδα τῆς Ἀναστάσεως.

Ἀποσπάσματα ἀπό Ὁμιλία τοῦ συγγραφέα μέ θέμα: Ἀπό τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ ὥς τόν ὅσιο Παΐσιο τόν Ἁγιορείτη: Ἀνταύγειες αἰωνιότητος ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος, πού πραγματοποιήθηκε τόν Μάρτιο τοῦ 2015 στήν Ἱερά Μητρόπολη Κυδωνίας στήν Κρήτη.

ΙΕΡΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ: ΥΨΗΛΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ ΤΩΝ ΧΡΩΜΑΤΩΝ

Άρθρο του μοναχού Παταπίου Καυσοκαλυβίτου που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ορθόδοξη Αλήθεια την Τετάρτη 1 Μαρτίου 2017

ΑΓΙΟΡΕΙΤΕΣ ΛΟΓΙΟΙ - ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ

Ο ΑΓΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ Ο ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ

ΙΕΡΟΤΥΠΟΙΣ ΕΙΚΟΣΙ

                                                        Ἱεροτύποις Εἰκόσι

                                                                  Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

   Τήν Κυ­ρι­α­κή τῆς Ὀρ­θο­δο­ξί­ας, μέ­σα ἀ­πό τή θε­ο­λο­γί­α καί τούς ἀ­γώ­νες τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας μας, σπου­δά­ζου­με τήν ὀρ­θή πί­στη στό πρό­σω­πο τοῦ Ἰησοῦ Χρι­στοῦ. Τοῦ Χριστοῦ πού ὅλοι μας ἀ­να­ζη­τοῦ­με.

   Τήν εὐφρόσυνο αὐτήν ἡμέρα κατακλύζουμε τούς ἱερούς ναούς προκειμένου νά προσκυνήσουμε τίς ἱερές εἰκόνες καί νά ἀντλήσουμε δύναμη καί χάρη οὐράνια ἀπό αὐτές.

 «Ἱεροτύποις Εἰκόσι, νῦν ὠραΐζεται ὡς νύμφη κοσμηθεῖσα ἡ Χριστοῦ Ἐκκλησία, καί πάντας συγκαλεῖται πνευματικῶς ἑορτάσαι. Συνέλθωμεν, ἐν ὁμονοίᾳ καί πίστει χαρμονικῶς, μεγαλύνοντες τόν Κύριον»,

ψάλλαμε στόν Μικρό Ἑσπερινό τῆς Ἐορτῆς.

  Οἱ ἱερές εἰκόνες ἀποτελοῦν ἀναπόσπαστο τμῆμα τῆς Ὀρθόδοξης Παράδοσης.

 «Οἱ Προφῆται ὅπως προεῖδαν, οἱ Ἀπόστολοι καθώς ἐδίδαξαν, ἡ Ἐκκλησία καθώς παρέλαβε ἀπό τήν ἱερά Παράδοση, οἱ Διδάσκαλοι θεοφόροι Πατέρες μέ ὅσα θεόπνευστα ἐδογμάτισαν, ἡ χριστιανική Οἰκουμένη ὅπως συμφώνησε μέ τήν παρουσία τόσων Πατέρων ἀπό ὅλους τούς τόπους, ἡ θεία Χάρη πού ἔλαμψε περίλαμπρα, ἡ ἀλήθεια ὅπως ἀποδείχθηκε ἐξαφανίζοντας τό ψεῦδος, ἡ σοφία καθώς λάμπει ξανά, ὁ Χριστός ὅπως ἐπιβράβευσε τούς ἀγῶνες καί τίς θυσίες τῶν ἁγίων Ὁμολογητῶν τῆς πίστεως·

σέ αὐτά ὅλα λοιπόν βασιζόμενοι, αὐτό πιστεύουμε, αὐτό διατρανώνουμε, αὐτό διακηρύττουμε, ὅτι:  τόν Χριστό τόν ἀληθινό Θεό μας, καθώς καί τούς Ἁγίους Του, θά τούς τιμοῦμε τόσο μέ ἐγκωμιαστικούς Λόγους, μέ συγγραφές, καί μέ ἐπαινετικές σκέψεις, ὅσο καί μέ θείες Λειτουργίες στούς ἱερούς Ναούς, καί μέ ἱερά Εἰκονίσματα. Καί τόν μέν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό, θά τόν προσκυνοῦμε καί θά τόν σεβόμαστε ὡς Θεό καί Δεσπότη, στούς δέ Ἁγίους θά ἀπονέμουμε τήν τιμητική προσκύνηση, ὡς γνήσιους θεράποντες καί πιστούς δούλους Θεοῦ».

  Τά παραπάνω πολύ θριαμβευτικά, σέ δική μας ἐλεύθερη ἀπόδοση στή νεοελληνική, διατράνωσαν οἱ θεοφόροι ἅγιοι Πατέρες τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, στό Συνοδικό τῆς Ὀρθοδοξίας, ἐπιβεβαιώνοντας τή δύναμη τῆς Ὀρθόδοξης Παράδοσης πού ἐμπλουτίστηκε μέ τήν ἀναστύλωση τῶν ἱερῶν Εἰκόνων.

Ἀπόσπασμα ἀπό Ὁμιλία τοῦ συγγραφέα κατά τήν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας 2016 στό Σιναϊτικό Μετόχι τοῦ Ἁγίου Ματθαίου, στό Ἡράκλειο Κρήτης

Κυριακή της Ορθοδοξίας εορτάζουμε την Αναστήλωση των Εικόνων

Κυριακή, 5 Μαρτίου, Α’ Κυριακή των Νηστειών, εορτάζεται πανορθοδόξως η αναστήλωση των Ιερών Εικόνων, η οποία καθιερώθηκε το 843 από την Αυτοκράτειρα Θεοδώρα, τον υιό αυτής Μιχαήλ τον Γ’ και τον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Μεθόδιο τον Ομολογητή.

Την Κυριακή της Ορθοδοξίας εορτάζουμε την ανάμνηση του κορυφαίου γεγονότος της εκκλησιαστικής μας ιστορίας, της αναστηλώσεως των ιερών εικόνων, το οποίο επισυνέβη το 843 μ.Χ. στο Βυζάντιο, χάρις στην αποφασιστική συμβολή της βασιλίσσης και μετέπειτα αγίας Θεοδώρας, συζύγου του αυτοκράτορα Θεοφίλου (840 – 843 μ.Χ.).

Αναφερόμαστε στη μεγάλη εικονομαχική έριδα, η οποία συντάραξε κυριολεκτικά την Εκκλησία μας για περισσότερα από εκατό χρόνια.

Το 726 μ.Χ. ο αυτοκράτωρ Λέων ο Γ’ ο Ίσαυρος (717 – 741 μ.Χ.) αποφάσισε να επιφέρει στο κράτος ριζικές μεταρρυθμίσεις. Μια από αυτές ήταν η απαγόρευση προσκύνησης των ιερών εικόνων, επειδή, παίρνοντας αφορμή από ορισμένα ακραία φαινόμενα εικονολατρίας, πίστευε πως η χριστιανική πίστη παρέκλινε στην ειδωλολατρία. Στην ουσία όμως εξέφραζε δικές του ανεικονικές απόψεις, οι οποίες ήταν βαθύτατα επηρεασμένες από την ανεικονική ιουδαϊκή και ισλαμική πίστη. Η αναταραχή ήταν αφάνταστη. Η αυτοκρατορία χωρίστηκε σε δύο φοβερά αντιμαχόμενες ομάδες, τους εικονομάχους και τους εικονολάτρες. Οι διώξεις φοβερές. Μεγάλες πατερικές μορφές ανάλαβαν να υπερασπίσουν την ορθόδοξη πίστη. Στα 787 μ.Χ. συγκλήθηκε η Ζ’ Οικουμενική Σύνοδος, η οποία διατύπωσε με ακρίβεια την οφειλόμενη τιμή στις ιερές εικόνες. Σε αυτή επίσης διευκρινίστηκαν και άλλα δυσνόητα σημεία της χριστιανικής πίστεως, έτσι ώστε να έχουμε πλήρη αποκρυστάλλωση του ορθοδόξου δόγματος και να ομιλούμε για θρίαμβο της Ορθοδοξίας μας.

Η εικόνα στην Ορθοδοξία μας δεν αποτελεί αντικείμενο λατρείας, αλλά λειτουργεί αποκλειστικά ως μέσον τιμής του εικονιζόμενου προσώπου. Ακόμα και ο Χριστός μπορεί να εικονισθεί, διότι έγινε άνθρωπος. Μάλιστα όποιος αρνείται τον εικονισμό του Χριστού αρνείται ουσιαστικά την ανθρώπινη φύση Του! Οι μεγάλοι Πατέρες και διδάσκαλοι της Εκκλησίας μας, που αναδείχθηκαν μέσα από τη λαίλαπα της εικονομαχίας, διατύπωσαν το ορθόδοξο δόγμα με προσοχή και ευλάβεια.

Η προσκύνηση της ιερής εικόνας του Χριστού και των άλλων ιερών προσώπων του Χριστιανισμού δεν είναι ειδωλολατρία, όπως κατηγορούνταν από τους εικονομάχους, διότι η τιμή δεν απευθύνεται στην ύλη, αλλά στο εικονιζόμενο πρόσωπο, καθότι «η της εικόνος τιμή επί το πρωτότυπον διαβαίνει» (Μ.Βασίλειος P . G . 32,149) και «Προσκυνούμεν δε ταις εικόσιν ου τη ύλη προσφέροντες την προσκύνησιν, αλλά δι΄αυτών τοις εν αυταίς εικονιζομένοις» (Ι. Δαμασκ. P . G .94 1356). Η ευλογία και η χάρη που λαμβάνει ο πιστός από την προσκύνηση των ιερών εικόνων δίνεται από το ζωντανό ιερό πρόσωπο και όχι από την ύλη της εικόνας.

Η εικόνα έχει τεράστια ποιμαντική χρησιμότητα. Μια εικόνα, σύμφωνα με γλωσσική έκφραση, αξίζει περισσότερο από χίλιες λέξεις. Αυτό σημαίνει ότι μέσω της εκκλησιαστικής εικονογραφίας οι πιστοί βοηθούνται να αναχθούν στις υψηλές πνευματικές θεωρίες και στο θείον.

Βεβαίως η ηρεμία δεν αποκαταστάθηκε, διότι εξακολουθούσαν να βασιλεύουν εικονομάχοι αυτοκράτορες. Στα 843 η ευσεβής αυτοκράτειρα Θεοδώρα, επίτροπος του ανήλικου γιου της Μιχαήλ του Γ΄, έθεσε τέρμα στην εικονομαχική έριδα και συνετέλεσε στο θρίαμβο της Ορθοδοξίας.

Οι Πατέρες όρισαν να εορτάζεται ο θρίαμβος του ορθοδόξου δόγματος την πρώτη Κυριακή των Νηστειών για να δείξει στους πιστούς πως ο πνευματικός μας αγώνας θα πρέπει να συνδυάζεται με την ορθή πίστη για να είναι πραγματικά αποτελεσματικός. Νηστεία και ασκητική ζωή έχουν και άλλες αιρέσεις ή θρησκείες, και μάλιστα με πολύ αυστηρότερους κανόνες άσκησης. Όμως αυτό δε σημαίνει ότι μπορούν αυτοί οι άνθρωποι να σωθούν και να ενωθούν με το Θεό. Η σωτηρία είναι συνώνυμη με την αλήθεια, αντίθετα η πλάνη και το ψεύδος οδηγούν σε αδιέξοδα και εν τέλει στην απώλεια.

Πηγή: Νέα Αγίου Όρους

ΜΝΗΜΗ ΚΟΣΜΑ ΜΟΝΑΧΟΥ ΛΑΥΡΙΩΤΟΥ

Εις μνημόσυνον αιώνιον, π. Κοσμά Αγιορείτου - Καλαβρού

 Απο την εφημερίδα: Χρονικά Δυτικής Μακεδονίας, 20 Απριλίου 2011

Απο την Εφημερίδα: Ορθόδοξη Αλήθεια