Η ΑΝΑΣΤΑΣΙΜΗ ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΑΣ

  Χριστός Ἀνέστη!

Τίποτε γύρω μας καί μέσα μας δέν εἶναι τό ἴδιο μετά τήν Ἀνάσταση. Τήν Ἀνάσταση, πού βιώνεται ὡς γεγονός τοῦ παρόντος χρόνου μέσα στήν λατρευτική ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας.
Χριστός Ἀνέστη !

Στίς φωτογραφίες: Ἡ ἀνακαίνιση τῆς φύσης μέ τόν ἐρχομό τῆς Ἄνοιξης.
Ἀπό τό τοιχογραφικό σύνολο τῶν Τεσσάρων Ἐποχῶν, ἔργο τοῦ Νικολάου Γύζη τοῦ ἔτους 1864. Ἔπαυλις Παλατάκι στό Χαϊδάρι τῆς  Ἀττικῆς.

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ

Η ΑΝΑΣΤΑΣΙΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ. ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ Β΄ ΜΙΣΟΥ ΤΟΥ 18ου ΑΙΩΝΑ ΣΤΟ ΚΥΡΙΑΚΟ ΤΗΣ ΣΚΗΤΗΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΕΡΟΜ. ΠΑΡΘΕΝΙΟΥ ΤΟΥ ΕΞ ΑΓΡΑΦΩΝ

Τό Πάσχα, ἡ «ἑορτή τῶν ἑορτῶν καί πανήγυρις πανηγύρεων», ἀποτελεῖ τήν κορύφωση τῆς κατάνυξης καί τῆς μεγαλοπρέπειας στό ἁγιορειτικό λειτουργικό τυπικό.

Ὁ καθένας πού, ἔστω καί γιά μία μόνο φορά, ἔζησε αὐτή τή νύχτα «τήν σωτήριο, τήν φωταυγῆ καί λαμπροφόρο», καί πού γεύτηκε ἐκείνη τήν μοναδική χαρά, γνωρίζει ὅτι τό Πάσχα εἶναι κάτι πολύ περισσότερο ἀπό μία ἑορτή· πολύ πέρα ἀπό μία ἐτήσια ἀνάμνηση ἑνός ἱεροῦ γεγονότος πού πέρασε.

Τό Πάσχα μᾶς εἰσάγει σ᾿ ἕναν ἄλλο αἰώνα, σέ μία νέα διάσταση πού προαναγγέλει τόν ἀναμενόμενο κόσμο· Βασιλεία πού εἶναι ἤδη παροῦσα, μυστικά καί ὀντολογικά ἀνάμεσά μας:

           Ὦ Πάσχα τό μέγα καί ἱερώτατον, Χριστέ. 

            Σοφία καί Λόγε τοῦ Θεοῦ καί Δύναμις· 

            δίδου ἡμῖν ἐκτυπώτερον Σοῦ μετασχεῖν 

           ἐν τῇ ἀνεσπέρῳ ἡμέρᾳ τῆς Βασιλείας Σου 

                                       (Ἀναστάσιμος Κανόνας στόν Ὄρθρο). 

Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου: 

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ. ΒΗΜΑΤΙΖΟΝΤΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ

Η ΕΙΣ ΑΔΟΥ ΚΑΘΟΔΟΣ

Κυρίλλου ἱερομονάχου Λαυριώτου, Συναξάρια Τριωδίου καί Πεντηκοσταρίου.

   (Ἐκδίδονται ἀπό τόν κώδ. Σκήτης Καυσοκαλυβίων 107)

Η ΕΙΣ ΑΔΟΥ ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ. ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ Β΄ ΜΙΣΟΥ ΤΟΥ 18ου ΑΙΩΝΑ ΣΤΟ ΚΥΡΙΑΚΟ ΤΗΣ ΣΚΗΤΗΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΕΡΟΜ. ΠΑΡΘΕΝΙΟΥ ΤΟΥ ΣΚΟΥΡΤΟΥ

Τῷ Μεγάλῳ Σαββάτῳ.

  Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ ἔχομεν τῇ σήμερον τό ἅγιον καί μέγα Σάββατον.

               Στίχοι: Φέρων σε φεύγει Σῶτερ Ἰωσήφ πάλαι,

                            καί νῦν Ἰωσήφ ἄλλος ἐνθάπτει φέρων. //

(φ. 49α)   Τῷ ἁγίῳ καί μεγάλῳ Σαββάτῳ, τήν θεόσωμον ταφήν τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, τοῦ Θεοῦ καί Σωτῆρος ἡμῶν, καί τήν εἰς Ἄδου κάθοδον ἑορτάζομεν, δι᾿ ὧν τῆς φθορᾶς τό ἡμέτερον γένος ἀνακληθέν, πρός αἰωνίαν ζωήν μεταβέβηκε. Πασῶν γάρ ἡμερῶν αἱ ἅγιαι τεσσαρακοσταί ὑπερφέρουσι. Τούτων δέ πάλιν ἡ ἁγία αὕτη καί μεγάλη Τεσσαρακοστή. Ταύτης δέ μείζων, ἡ μεγάλη ἑβδομάς. Καί τῆς μεγάλης ἑβδομάδος πάλιν, τοῦτο τό μέγα καί ἅγιον Σάββατον. Ἐν τούτῳ γάρ κατέπαυσεν ἀπό πάντων τῶν ἔργων τῶν περί ἡμᾶς φρικτῶν μυστηρίων, καί ἡγίασεν αὐτό, τόν φυσίζωον ὑπνώσας ὕπνον καί σωτήριον. Ἀλλ᾿ ὁ μέν Ἰωσήφ, τό ἅγιον σῶμα τοῦ Κυρίου καταγαγών, ἐν μνήματι καινῷ θάπτει, ἐν τῷ κήπῳ, λίθον σφόδρα μέγαν τιθέμενος πρός τῇ εἰσόδῳ τοῦ μνήματος. Οἱ δέ Ἰουδαῖοι αἰτήσαντες ἐσφράγισαν τόν τάφον, παρά τοῦ Θεοῦ κινηθέντες πρός τοῦτο, ἵνα μᾶλλον ἡ ζωηφόρος τοῦ Κυρίου ἀνάστασις πιστωθήσεται. Τῇ ἀνεκφράστῳ σου συγκαταβάσει Χριστέ ὁ Θεός ἡμῶν, ἐλέησον ἡμᾶς. Ἀμήν. //

Ἀπόσπασμα ἀπό τή μελέτη τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου:

«Ὁ ἁγιορείτης λόγιος Κύριλλος Λαυριώτης καί τά ἀνέκδοτα Συναξάρια τοῦ Τριωδίου καί τοῦ Πεντηκοσταρίου. Συμβολή στή μελέτη τοῦ ἔργου του», Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς 844 (2012) 27-72.

Ο ΑΝΑΠΕΣΩΝ

Ο ΑΝΑΠΕΣΩΝ. ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ Β΄ ΜΙΣΟΥ ΤΟΥ 18ου ΑΙΩΝΑ ΣΤΟ ΚΥΡΙΑΚΟ ΤΗΣ ΣΚΗΤΗΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΕΡΟΜ. ΠΑΡΘΕΝΙΟΥ ΤΟΥ ΕΞ ΑΓΡΑΦΩΝ

Μεγάλο Σάββατο πρωΐ.
   Ὁ λίθος τοῦ μνήματος ἔχει ἤδη ἀποκυλισθεῖ καί ὁ Χριστός, ἀφοῦ ἐπετέλεσε τό σχέδιο τῆς θείας οἰκονομίας γιά τήν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου, σαββατίζει στόν τάφο.
   Κοιμᾶται ὡς σκύμνος, ὅπως τό μικρό λιοντάριο, καί ἀναπαυόμενος γιά τό μαρτύριο, μᾶς χαρίζει καινούργια ἀνάπαυση.
  Ἡ ζωή κεῖται στόν τάφο γιά νά ζωοποιήσει αὐτούς πού βρίσκονται στούς τάφους. «Καί ἀναπεσών, ἐκοιμήθη ὡς λέων. Τίς ἐγερεῖ σε βασιλεῦ;».

 Αὐτές οἱ ὀλίγες σκέψεις, γιά τό εἰκονογραφικό θέμα, πολύ συχνό καί ἀγαπητό στούς ἁγιορειτικούς ναούς: Ὁ Ἀναπεσών. 

                                     μοναχός Πατάπιος Καυσοκαλυβίτης
Καλή Ἀνάσταση!

Ο ΑΝΑΠΕΣΩΝ. ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ

Η ΑΚΡΑ ΤΑΠΕΙΝΩΣΙΣ

Τόν δωδέκατο αἰώνα, ἐμφανίζεται σέ εἰκόνες πού ἔβγαιναν σέ προσκύνηση τήν Μεγάλη Παρασκευή, ἐξέχουσα τοῦ Πάθους παράσταση, μέ πυκνά στήν εἰκαστική ἔκφρασή της νοήματα.

  Εἰκονίζεται ὁ Χριστός, ἡ Ἄκρα Ταπείνωσις, νεκρός μπροστά στόν σταυρό, ὄρθιος μπροστά στήν σαρκοφάγο. 

  Εἶναι ὁ Νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας, ὁ βασιλεύς τῆς Δόξης, ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, πού συναντᾶμε καί ἀργότερα στήν τοιχογραφία τῆς Ἀποκαθήλωσης.

 Στίς τοιχογραφίες ναῶν, ἡ παράσταση διακόσμησε ἐπίσης τήν κόγχη τῆς Πρόθεσης, ἰδίως στήν μεσοβυζαντινή ἐποχή.

          Ἡ χαρμολύπη τῶν Ἐγκωμίων.

 Βράδυ Μεγάλης Παρασκευῆς στό Ἅγιον Ὄρος.

 Οἱ μοναχοί καί οἱ προσκυνητές περνοῦν κάτω ἀπό τόν ἱερό χρυσοκέντητο ἐπιτάφιο καί εἶναι σάν νά μπαίνουν κι αὐτοί στόν τάφο μαζί μέ τόν Χριστό. Καί ὅποιος μπαίνει μαζί μέ τόν Χριστό στόν τάφο, ἀνασταίνεται μαζί του! Ὁ Χριστός πού εἶναι ζωή, κατεβαίνει στόν Ἄδη γιά νά τόν ζωοποιήσει, νά τόν κάνει κι αὐτόν ζωή.

                 Πατἀπιος μοναχός Καυσοκαλυβίτηε

Η ΑΚΡΑ ΤΑΠΕΙΝΩΣΙΣ.
 ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ 18ου ΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ
ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ
(ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ)

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΘΗΛΩΣΕΩΣ ΣΤΟ ΚΥΡΙΑΚΟ ΤΗΣ ΣΚΗΤΗΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ

Η ΑΠΟΚΑΘΗΛΩΣΙΣ. ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ Β΄ ΜΙΣΟΥ 18ου ΑΙΩΝΑ ΣΤΟ ΚΥΡΙΑΚΟ ΤΗΣ ΣΚΗΤΗΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΕΡΟΜ. ΠΑΡΘΕΝΙΟΥ ΤΟΥ ΕΞ ΑΓΡΑΦΩΝ

Ἡ παράσταση τῆς Ἀποκαθηλώσεως ἔργο τοῦ β΄μισοῦ τοῦ 18ου αἰώνα βρίσκεται στό Κυριακό τῆς Σκήτης Καυσοκαλυβίων  καί εἶναι ἔργο τοῦ ἐργαστηρίου τοῦ ἱερομονάχου Παρθενίου τοῦ Σκούρτου τοῦ ἐξ Ἀγράφων. Ἀντιγράφηκε ἀπό τόν Φώτη Κόντογλου στά 1922, ὅταν ὁ κυρ Φώτης βρέθηκε στά Καυσοκαλύβια. Βρίσκεται μαζί μέ ἄλλα ἔργα του στό λεύκωμα:

Ἡ τέχνη τοῦ Ἄθω / Ἀντιγραφή καί ἀνασυγκρότηση Φώτη Κόντογλου (ἔκδοση τοῦ Χρυσόστομου Γανιάρη, Ἀθήνα 1923 ).

ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

Ο ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΣ. ΕΡΓΟ ΖΑΧΑΡΙΑ ΜΟΝΑΧΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ 1954. Ι. ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ

 Μεγάλη Παρασκευή, μέ τήν φύση νά συστενάζει μέ τόν παθόντα Ἰησοῦ.

«Ἀφῆστε τά βάρη καί τόν πόνο σας στά πόδια τοῦ Ἐσταυρωμένου πάντες οἱ κοπιῶντες καί πεφορτισμένοι, γιά νά ἀναπαυθεῖτε», ἔλεγε ὁ ὅσιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης.

Ο ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΣ. ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ

Διαβάζουμε  στό Ἁγιορειτικόν Τυπικόν:

Μεγάλη Παρασκευή. Μεσονυκτικόν - Ὄρθρος.

Σημαίνει ἐπίσημος κόπανος, «σιδεράκι» καί δωδεκάκις ὁ μέγας κώδων (πενθίμως). Ὁ ἐφημέριος θυμιᾷ εἰς τό «Ἐπακούσαι σου» ὡς εἴθισται. Πληρωθέντος τοῦ Ἑξαψάλμου ὁ ἐκκλησιαστικός ἀνάπτει τά λαδοκέρια καί τάς λαμπάδας καί θέτει τό δισκέλιον μετά δύο εἰσοδικῶν ἔμπροσθεν τῆς ὡραίας πύλης.

Τά «Ἀλληλούϊα» καί «Ὅτε οἱ ἔνδοξοι» ἀργῶς (τά δύο πρῶτα) ὡς ἐν ταῖς προλαβούσαις ἡμέραις... Τό Α΄ Εὐαγγέλιον λέγει ὁ ἡγούμενος, τά δέ λοιπά οἱ ἱερεῖς τῆς μονῆς κατά τάξιν. Φέρουσι δέ μανδύαν καί ἐπιτραχήλιον... Τά τρία πρῶτα Ἀντίφωνα λέγονται μουσικά ἐκ τῶν ψαλτῶν. Τά λοιπά ὑπό διαφόρων πατέρων ὁρισθέντων ὑπό τοῦ τυπικάρη...

ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΩΣΕΩΣ ΣΕ ΔΕΡΜΑΤΟΔΕΤΟ ΠΑΛΑΙΤΥΠΟ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΣΚΗΤΗΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΙΩΝ

Μετά τό Ε΄ Εὐαγγέλιον ὁ ἐκκλησιαστικός ἀποσύρει τήν εἰκόνα τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου ἐκ τοῦ προσκυνηταρίου καί τό δισκέλιον ἐκ τῆς ὡραίας πύλης. Τά δέ ἀνημμένα εἰσοδικά φέρει ὥς τήν βόρειον πύλην.

Ὁ διαβαστής μετά τοῦ δεξιοῦ ψάλτου εἰσέρχονται εἰς τό Βῆμα καί γίνεται ἡ ἔξοδος τῆς εἰκόνος τῆς Σταυρώσεως. Προπορεύεται ὁ διαβαστής κανοναρχῶν τό «Σήμερον κρεμᾶται», ἀκολουθεῖ ὁ ψάλτης μέ τούς βοηθούς του ψάλλων (ἤ κατ᾿ ἄλλους, ἐκ τῆς οἰκείας αὐτοῦ θέσεως, τοῦ δεξιοῦ δηλονότι χοροῦ), εἶτα δύο ἐκκλησιαστικοί μετά εἰσοδικῶν, εἷς διάκονος μέ σαντάνιον καί θυμιατόν καί ὁ ἐφημέριος ἱερεύς μέ τήν εἰκόνα. Ἅπαντες δέ καταβαίνουσιν ἐκ τῶν στασιδίων των καί ἵστανται ἀσκεπεῖς.

Ὁ ἱερεύς τοποθετεῖ τήν εἰκόνα εἰς τό προσκυνητάριον, τήν θυμιᾷ, προσκυνεῖ καί εἰσέρχεται εἰς τό Βῆμα. Εἶτα χαιρετᾷ ὁ ἡγούμενος καί οἱ πατέρες κατά τάξιν, μετανίζοντες ἕως γῆς...».