ΜΝΗΜΗ ΚΟΣΜΑ ΜΟΝΑΧΟΥ ΛΑΥΡΙΩΤΗ

Εις μνημόσυνον αιώνιον, π. Κοσμά Αγιορείτου - Καλαβρού

Ο ήλιος ήρθε να φωτίσει και να ζεστάνει τις βουνοκορφές και τις χαράδρες της Καλαβρίας που περιβάλλουν την Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεριστού στο Μπιβόντζι, ανήμερα της εορτής και της Πανηγύρεως του Αγίου, χθες 27 Φεβρουαρίου.

Αύριο να είναι σύμπτωση άραγε που συμπληρώνεται το Σαρανταλείτουργο που η συνοδεία του π. Ιουστίνου Καθηγουμένου της Ι. Μονής υπό τον Σεβασμιώτατο κ. Σιλουανό, Μητροπολίτη της Ρουμανικής Επισκοπής αφιέρωσε στην μνήμη του π. Κοσμά που εκοιμήθη ξαφνικά στα 57 του μόλις χρόνια στο Άγιον Όρος στις 12 Δεκεμβρίου του 2010.

Κατά την διάρκεια της Πανηγυρικής Θείας Λειτουργίας μέσα σε κλίμα βαθειάς κατάνυξης και συγκίνησης μέσα σε ένα κατάμεστο Καθολικό της Ι.Μονής, ο π. Διονύσιος, Πρωτοσύγκελλος της Ορθοδόξου Επισκοπής του Πατριαρχείου της Ρουμανίας στην Ιταλίας, (που είναι η πολυαριθμότερη μητρόπολις με περισσότερες από 150 ενορίες και 1,5 εκτμ πιστών), υπενθύμισε ότι αύριο, Δευτέρα ολοκληρώνεται το Σαρανταλείτουργο εις μνήμην του π. Κοσμά του οποίου η μνήμη θα παραμείνει αιώνια, ως του Αγιορείτου λογίου Μοναχού που ήρθε στα ερείπια του Μοναστηριού από το Περιβόλι της Παναγίας κοντά δύο δεκαετίες πριν.

                                                                                                   Πηγή: www.Romfea.gr

ΟΣΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΗΣΥΧΑΣΤΗΣ, ΚΤΗΤΩΡ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΟΣΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ

Όσιος Γρηγόριος ο Ησυχαστής (+1406)

Όσιος Γρηγόριος ο Ησυχαστής (+1406), κτίτορας της Μονής του Αγίου Νικολάου, της νυν επονομαζομένης του «Οσίου Γρηγορίου» Αγίου Όρους - 7 Δεκεμβρίου

Ο Όσιος Γρηγόριος ο Ησυχαστής ή ο Σιωπών ή ο Νέος Σιναΐτης, ο από Συριανών, κατά την αγιορείτικη παράδοση και τους σλαβικούς συναξαριστές, καταγόταν από τη Σερβία. Γεννήθηκε στις αρχές του 14ου αιώνα. Υπήρξε μαθητής των άγιων Γρηγορίου του Σιναΐτη, Ρωμύλου της Ραβάνιτσας, του οποίου τον βίο έγραψε, και του μακαρίου Γέροντος Ιλαρίωνος

Ασκήθηκε στα Παρόρια, για τα όποια γράφει: «Ήλθα κι εγώ ο ελαχιστότατος των μοναχών από την Κωνσταντινούπολη σ' αυτόν τον τόπο, και ακούω για την ενάρετη ζωή και την τέλεια άσκηση τους, έκλινα το κεφάλι και υποτάχθηκα» (1350). Μετά από επιδρομή Αγαρηνών πηγαίνει στη Ζαγορά της Βουλγαρίας με τον Γέροντα του Ιλαρίωνα και στα Μελανά της Μεγίστης Λαύρας όπου συνάντησε τον άγιο Ρωμύλο.

 Κατέληξε στην ανάμεσα στις μονές Σιμωνόπετρας και Διονυσίου περιοχή, όπου κτίζει την ονομαστή μονή του Αγίου Νικολάου, τη σήμερα γνωστή με το όνομα του. Εκεί κοντά υπήρχαν τα κελλιά, όπου είχε ασκητεύσει ο όσιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης. Σε απόσταση ενός τετάρτου της ώρας από τη μονή σώζεται ακόμη το ασκητήριο του κτήτορος οσίου Γρηγορίου του Σιωπώντος.

Μετά τον θάνατο του Ιωάννη Ούγγλεση (1371), πήγε στη Σερβία καί έκτισε τη μονή Ζτρέλο προς τιμήν του Αγίου Νικολάου, πού αργότερα ονομάσθηκε του Γκόρνιακ. Εκεί μάλλον ο άνθρωπος του Θεού Γρηγόριος θαυματουργώντας εν ειρήνη ανεπαύθη. Στη μονή αυτή φυλάγονται τα άγια λείψανα του. Η μονή βρίσκεται στη βόρεια Σερβία, στην ήσυχη περιοχή Ζτρέλο του Μπρανίτσεβου Μλάβας, πάνω από το ποτάμι.

Σε σπήλαιο, πού πρώτα ασκήτεψε ο όσιος, υπάρχει ναός αφιερωμένος στον άγιο Νικόλαο και πιο κάτω άλλος ωραίος ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου.

Τα λείψανα του οσίου μέχρι το 1761 αναφέρεται πώς βρίσκονταν στην αθωνική μονή Γρηγορίου και μετά από πυρκαϊά μεταφέρθηκαν στη μονή του Ζτρέλο. Στην περίοδο της τουρκοκρατίας μεταφέρθηκαν κατά καιρούς και λόγω αναγκών στις μονές Ορεσκόβιτσα, Βοϊλόβατς, Βανάτου και άλλες. Τεμάχιο τους δόθηκε το 1977 στη μονή του Οσίου Γρηγορίου.

Την ακολουθία του οσίου εξέδωσε ο μοναχός Βαρλαάμ Γρηγοριάτης από κώδικες της μονής. Η μνήμη του τιμάται στις 7 Δεκεμβρίου.

         Πηγή: Μοναχού Μωϋσέως Αγιορείτου, Οι Άγιοι του Αγίου Όρους, Εκδόσεις Μυγδονία, Θεσσαλονίκη, 2007.

ΧΑΡΤΕΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟΝ 14 -18 ΑΙΩΝΑ

Χάρτες του Αγίου Όρους

Όρους Άθω γης και θαλάσσης περίμετρον - Χαρτών μεταμορφώσεις

Από ένα μέγα πλήθος χαρτογραφικών απεικονίσεων και επεξεργασιών (πάνω από 800 εικόνες) διαφόρων τύπων και προελεύσεων που καλύπτουν μια χαρτογραφική περίοδο σχεδόν 17 αιώνων, καταγράφονται και αναλύονται ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά και πρότυπα, ενώ με την βοήθεια των σύγχρονων αναλυτικών ψηφιακών επεξεργασιών και των νέων τεχνολογιών, όπως πρωτοποριακά εφαρμόζονται στην Εθνική Χαρτοθήκη τα τελευταία χρόνια, γίνονται αποκαλυπτικές συγκρίσεις με τις σημερινές χαρτογραφικές απεικονίσεις. 

Το Όρος στους χάρτες Όρους Άθω γης και θαλάσσης περίμετρον ή με άλλα λόγια, Χάρτες του Όρους Άθω και μάλιστα μεταμορφούμενοι. Είναι μια αφιερωματική έκδοση της Εθνικής Χαρτοθήκης με την οποία επιχειρείται, για πρώτη φορά, μια καθαρά χαρτογραφική προσέγγιση και περιήγηση του Άθω μέσα από τις απεικονίσεις του σε χάρτες. Μια διαχρονική δια των χαρτών αιώρηση στο Άγιο Όρος, μια περιπλάνηση στις γεωγραφικές απεικονίσεις, ανά τους αιώνες και τους χάρτες στη σπουδαία αυτή νήσο όχι μόνο του «γεωγραφικού», αλλά και του «νοητού» και «ηθικού» μας. Από εκεί πέρασε ο ασιάτης βασιλιάς για να κατέβει στο νότο της Ελλάδας, χωρίζοντας με διώρυγα τον αθωνικό δάκτυλο και κάνοντάς τον πάλι «νησί» όπως πιστεύει ότι ήταν τέτοιο ο αναγεννησιακός νησολόγος, πριν κάποιον μεγάλο αρχαίο σεισμό που τον ξαναένωσε με τη μακεδονική ξηρά. Εκεί εγκαταστάθηκαν σε μοναδική παγκόσμια πολιτεία οι μοναχοί, εκεί ταξίδευσαν και χαρτογράφησαν τα μεγάλα ονόματα των χαρτογράφων της παγκόσμιας γεωγραφίας των ηπείρων, των νήσων και των θαλασσών.

Περιεχόμενα

Ευάγγελος Λιβιεράτος, Προλεγόμενα

Ιερομόναχος Ιουστίνος, Αγιορειτικής χαρτοθήκης γενέθλιον

Ευάγγελος Λιβιεράτος, Άθω περιμέτρου μεταμορφώσεις

Αθωνική ιερή χαρτογραφία, Οι απαρχές

Μαρία Παζαρλή, Ευάγγελος Λιβιεράτος, Η Παναγιά στον χάρτη

Σάββας Δεμερτζής, Ελλάδος ιερό δίδυμο

Μαρία Παζαρλή, Άθω πρώτου φιλέλληνος σχεδιασμοί

Νόπη Πλούτογλου (επιμ.), Τριδακτύλου Άθως πτολεμαϊκός

Ευάγγελος Λιβιεράτος, Γιώργος Τόλιας, Ο Άθως των νήσων

Μαρία Παζαρλή, Ευάγγελος Λιβιεράτος, Ου τόπος ή τόπος Όρους;

Χρυσούλα Μπούτουρα, Όρους ανάγλυφα και σκιάσεις, Άθω πόνημα χαρτών

Νόπη Πλούτογλου, Φωτεινή Παππά, Φύλλα χαρτών του Άθω συνθέσεις

Νόπη Πλούτογλου, Ευάγγελος Λιβιεράτος, Όρους περιηγήσεων συντροφία

Γιώργος Σιδηρόπουλος, Μικροί αθωνικοί σχηματισμοί, Από αέρα φωτοχώροι αγιορειτικών μονών

Μαρία Παζαρλή, Νόπη Πλούτογλου, Όρους τοπωνύμια σε χάρτες

Κώστας Παπαδόπουλος, Δημήτρης Ρωσσικόπουλος, Ευάγγελος Λιβιεράτος, Άθω γεωδαιτικό σημείωμα

Χρυσούλα Μπούτουρα, Ευάγγελος Λιβιεράτος, Κώστας Παπαδό-πουλος, Ειρήνη Τέκου, Ένας νέος χάρτης του Αγίου Όρους.

ΕΚΘΕΣΗ ΧΑΡΤΩΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΣΤΟ ΒΕΛΙΓΡΑΔΙ

(Νοέμβριος 2002)

Έκθεση χαρτών του Αγίου Όρους, που προέρχεται από τη μεγάλη αφιερωματική έκδοση της Εθνικής Χαρτοθήκης Όρους Άθω γης και θαλάσσης περίμετρον - Χαρτών μεταμορφώσεις εγκαινιάστηκε από τον Πατριάρχη Σερβίας Παύλο στις αίθουσες του Δημαρχείου Βελιγραδίου το Σάββατο 23 Νοεμβρίου 2002.

Η έκθεση περιελάμβανε 54 χάρτες και απεικονίσεις του Όρους που χρονολογούνται από τα τέλη του 13ου αι. μέχρι τις ημέρες μας ταξινομημένους σε διάφορες ενότητες όπως ... το Όρος σε πορτολάνους, το Όρος σε νησολόγια, το Όρος σε πτολεμαϊκούς χάρτες, το Όρος του Σεβαστιάνοφ, το Όρος του Σμυρνάκη και οι νεώτερες απεικονίσεις μέχρι τις σημερινές χαρτογραφικές εκδοχές που έχουν αποδοθεί με τη χρήση των νέων ψηφιακών τεχνολογιών, όπως αυτές αναπτύσσονται πρωτοπορειακά στην Εθνική Χαρτοθήκη.
Ανάμεσά τους και ο νέος χάρτης του Όρους που συντάχθηκε από την Εθνική Χαρτοθήκη στον οποίο για πρώτη φορά απεικονίζεται το ανάγλυφο σκιασμένο με φυσικό ηλιακό φωτισμό.

       Άποψη της έκθεσης χαρτών στο Δημαρχείο Βελιγραδίου

Χάρτες:

[Ἀπό τό ἰστολόγιο ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ]

Ο ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΑΣ ΚΟΣΜΑΣ ΑΙΤΩΛΟΣ Ο ΦΙΛΟΘΕΙΤΗΣ

Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, Φιλοθεΐτης καί ἡ παιδεία τοῦ Γένους

 

Στις 24 Αυγούστου 1779 στο Κολικόντασι της τουρκοκρατούμενης τότε Βορείου Ηπείρου απαγχονίσθηκε με εντολή του Κουρτ Πασά ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Πατροκοσμάς όπως κατεγράφη στη συνείδηση του λαού μας. Ξεκίνησε από το Μέγα Δένδρο της Αιτωλίας, δίπλα από το Θέρμο, την αρχαία πρωτεύουσα της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Έμαθε γράμματα σε κρυφά και φανερά σχολειά και κατέληξε στο Άγιον Όρος, στη Μονή Φιλοθέου. Με τις ευλογίες των εκάστοτε Οικουμενικών Πατριαρχών εξήλθε από τον Άθωνα τουλάχιστον τρεις φορές και περιόδευσε τα περισσότερα μέρη του Ελληνισμού για να αποτρέψει τους εξισλαμισμούς. Ιδιαιτέρως έντονη παραμένει η μνήμη του στην Ήπειρο και στη Δυτική Μακεδονία...Δίδασκε με τον απλό λόγο του, την ασκητική ζωή του, με τις προφητείες του για την απελευθέρωση του Γένους, με το πάθος του για την κοινωνική δικαιοσύνη, με τον ζήλο του για την Ελληνορθόδοξη Παιδεία. Από τα πρώτα χρόνια μετά το μαρτύριό του θεωρήθηκε Άγιος από τον λαό μας και η αγιοκατάταξή του επισημοποιήθηκε το 1960 από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Ο πρώτος βιογράφος του είναι ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο περίφημο «Νέον Μαρτυρολόγιον», το οποίο εξεδόθη το 1799.

Τα σύγχρονα σχολικά βιβλία έχουν την τάση να αγνοούν τον Άγιο Κοσμά ή να τον παρουσιάζουν σαν έναν δυτικού τύπου Διαφωτιστή. Όμως ο Πατροκοσμάς δεν είχε την παραμικρή επιρροή από τον Γαλλικό Διαφωτισμό, ο οποίος άλλωστε έρρεπε προς ακρότητες αθεϊστικού τύπου. Ο Άγιος Κοσμάς δεν άνοιγε απλώς σχολεία, αλλά τόνιζε ότι το σχολείο είναι προθάλαμος της Εκκλησίας. Η επιτυχημένη προσπάθειά του να σταματήσει τους εξισλαμισμούς βοήθησε την επιβίωση του Έθνους, διότι εκείνη την εποχή όποιος χανόταν για την Ορθοδοξία χανόταν και για τον Ελληνισμό. Ο εξισλαμισμένος τούρκευε, γινόταν φανατικός ανθέλληνας, γι' αυτό και έχει μείνει ως αρνητική για το Γένος μας έννοια ή λέξη «γενίτσαρος» . Η παιδεία, στην οποία πίστευε ο Άγιος Κοσμάς, δεν ήταν μία απλή κατάρτιση και εκμάθηση τεχνοκρατικών γνώσεων, όπως θα ήθελαν σήμερα ορισμένοι. Αλλά μιλούσε για μία Παιδεία, η οποία πρωτίστως θα διαμορφώνει ανθρώπους, θα διαπλάθει ανθρωπίνους χαρακτήρες.

Παραθέτουμε ορισμένες εύστοχες επισημάνσεις για τις διδαχές του Πατροκοσμά: «... Ανοίξτε σχολεία ελληνικά. Να βάλετε όλοι σας, για να σπουδάζουν όλα τα παιδιά, χωρίς να πληρώνουν. Να μάθουν τα παιδιά την ελληνική γλώσσα, για να ξεσκεπάσουν όλα τα μυστήρια της ζωής και της Εκκλησίας μας, που είναι εκεί κρυμμένα. Από το σχολείον μανθάνομεν το κατά δύναμιν τί είναι Θεός, τί είναι Αγία Τριάς, τί είναι άγγελοι, αρχάγγελοι, τί είναι δαίμονες, τί είναι παράδεισος, τί είναι κόλασις, τί είναι αμαρτία, αρετή. Από το σχολείον μανθάνομεν τί είναι Αγία Κοινωνία, τί είναι Βάπτισμα, τί είναι το Άγιον Ευχέλαιον, ο τέλειος γάμος, τί είναι ψυχή, τί είναι κορμί... το σχολείον ανοίγει τες εκκλησίες, το σχολείον ανοίγει τα μοναστήρια. Ανίσως και δεν ήτανε σχολεία, πού ήθελα εγώ να μάθω να σας διδάσκω;.... Είναι αληθινός επαναστάτης, ανανεωτής των πάντων. Κρίνει τον πλούσιο που δεν δίνει στον φτωχό. Διοργανώνει δωρεάν παιδεία. Σέβεται τη γυναίκα. Βλέπει ότι την καταπιέζουν. Φανερώνεται πραγματικός υπερασπιστής της. Ρίχνει όλους στο φιλότιμο».

Οι επισημάνσεις αυτές μάς οδηγούν στον προβληματισμό ποια σχέση έχει η Παιδεία του Αγίου Κοσμά με το σύγχρονο σχολείο. Εν όψει δε και του Νέου Λυκείου καλό θα ήταν να προβληματισθούμε αν τελικά σήμερα το σχολείο διαμορφώνει ήθος ή απλώς καλλιεργεί την αποστήθιση γνώσεων και αριθμών. Έχει παραμεληθεί η Ανθρωπιστική Παιδεία χάριν της Τεχνολογικής και αυτό βλάπτει την ψυχοσύνθεση των παιδιών, τούς στερεί τα πρότυπα και τα οράματα. Στην εποχή των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και της Ψηφιακής Τεχνολογίας οι νέοι μας χρειάζονται ακόμη περισσότερο τα διδάγματα των Αρχαίων Ελληνικών κειμένων, των Θρησκευτικών και της Ιστορίας. Για να μην απομονωθούν μπροστά στον υπολογιστή. Για να μην γίνουν απαθείς θεατές της υλιστικής παγκοσμιοποιήσεως, η οποία γεννά οικονομικές κρίσεις σαν τη σημερινή και τις εξαπλώνει υπερπηδώντας τα σύνορα. Για να αντισταθούν στην επικράτηση του υλιστικού συμφέροντος εις βάρος της ανθρωπιάς και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Για να αγωνισθούν ώστε κάθε λαός να διατηρήσει την εθνική κυριαρχία του και την πολιτιστική ιδιοπροσωπεία του χωρίς να μεταμορφωθεί σε άμορφο χυλό.

Η Ελληνορθόδοξη Παιδεία, την οποία ευαγγελίσθηκε ο Άγιος Κοσμάς δεν αντιτίθεται στις Θετικές Επιστήμες. Τον 19ο αιώνα στην Εμπορική Σχολή της Χάλκης, η οποία ιδρύθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ο σχολάρχης ήταν Αγιορείτης μοναχός, ο Βαρθολομαίος Κουτλουμουσιανός. Ο ίδιος δίδασκε στα παιδιά των Ελλήνων εμπόρων τα Θρησκευτικά, τα Αρχαία Ελληνικά, αλλά και τα Μαθηματικά και τη Φυσική, συγγράφοντας ή μεταφράζοντας μόνος του τα σχετικά εγχειρίδια. Η Ελληνορθόδοξη Παιδεία, για την οποία θυσιάσθηκε ο Πατροκοσμάς, είναι πάντοτε επίκαιρη. Όχι μόνο για εμάς τους Έλληνες, αλλά και για την Ευρώπη που αναζητεί την ταυτότητά της. Ευρισκόμενοι στη δίνη μιας κρίσης που φαίνεται οικονομική, αλλά έχει πνευματικά αίτια, ας ξαναδιαβάσουμε τις διδαχές του Αγίου Κοσμά.

Κωνσταντίνος Χολέβας, Πολιτικός Επιστήμων