Η ΑΚΡΑ ΤΑΠΕΙΝΩΣΙΣ

Τόν δωδέκατο αἰώνα, ἐμφανίζεται σέ εἰκόνες πού ἔβγαιναν σέ προσκύνηση τήν Μεγάλη Παρασκευή, ἐξέχουσα τοῦ Πάθους παράσταση, μέ πυκνά στήν εἰκαστική ἔκφρασή της νοήματα.

  Εἰκονίζεται ὁ Χριστός, ἡ Ἄκρα Ταπείνωσις, νεκρός μπροστά στόν σταυρό, ὄρθιος μπροστά στήν σαρκοφάγο. 

  Εἶναι ὁ Νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας, ὁ βασιλεύς τῆς Δόξης, ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, πού συναντᾶμε καί ἀργότερα στήν τοιχογραφία τῆς Ἀποκαθήλωσης.

 Στίς τοιχογραφίες ναῶν, ἡ παράσταση διακόσμησε ἐπίσης τήν κόγχη τῆς Πρόθεσης, ἰδίως στήν μεσοβυζαντινή ἐποχή.

          Ἡ χαρμολύπη τῶν Ἐγκωμίων.

 Βράδυ Μεγάλης Παρασκευῆς στό Ἅγιον Ὄρος.

 Οἱ μοναχοί καί οἱ προσκυνητές περνοῦν κάτω ἀπό τόν ἱερό χρυσοκέντητο ἐπιτάφιο καί εἶναι σάν νά μπαίνουν κι αὐτοί στόν τάφο μαζί μέ τόν Χριστό. Καί ὅποιος μπαίνει μαζί μέ τόν Χριστό στόν τάφο, ἀνασταίνεται μαζί του! Ὁ Χριστός πού εἶναι ζωή, κατεβαίνει στόν Ἄδη γιά νά τόν ζωοποιήσει, νά τόν κάνει κι αὐτόν ζωή.

                 Πατἀπιος μοναχός Καυσοκαλυβίτηε

Η ΑΚΡΑ ΤΑΠΕΙΝΩΣΙΣ.
 ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ 18ου ΑΙΩΝΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ
ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ
(ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΤΗΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ)

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΑΘΗΛΩΣΕΩΣ ΣΤΟ ΚΥΡΙΑΚΟ ΤΗΣ ΣΚΗΤΗΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ

Η ΑΠΟΚΑΘΗΛΩΣΙΣ. ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ Β΄ ΜΙΣΟΥ 18ου ΑΙΩΝΑ ΣΤΟ ΚΥΡΙΑΚΟ ΤΗΣ ΣΚΗΤΗΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΕΡΟΜ. ΠΑΡΘΕΝΙΟΥ ΤΟΥ ΕΞ ΑΓΡΑΦΩΝ

Ἡ παράσταση τῆς Ἀποκαθηλώσεως ἔργο τοῦ β΄μισοῦ τοῦ 18ου αἰώνα βρίσκεται στό Κυριακό τῆς Σκήτης Καυσοκαλυβίων  καί εἶναι ἔργο τοῦ ἐργαστηρίου τοῦ ἱερομονάχου Παρθενίου τοῦ Σκούρτου τοῦ ἐξ Ἀγράφων. Ἀντιγράφηκε ἀπό τόν Φώτη Κόντογλου στά 1922, ὅταν ὁ κυρ Φώτης βρέθηκε στά Καυσοκαλύβια. Βρίσκεται μαζί μέ ἄλλα ἔργα του στό λεύκωμα:

Ἡ τέχνη τοῦ Ἄθω / Ἀντιγραφή καί ἀνασυγκρότηση Φώτη Κόντογλου (ἔκδοση τοῦ Χρυσόστομου Γανιάρη, Ἀθήνα 1923 ).

ΤΗΣ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

Ο ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΣ. ΕΡΓΟ ΖΑΧΑΡΙΑ ΜΟΝΑΧΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ 1954. Ι. ΝΑΟΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ

 Μεγάλη Παρασκευή, μέ τήν φύση νά συστενάζει μέ τόν παθόντα Ἰησοῦ.

«Ἀφῆστε τά βάρη καί τόν πόνο σας στά πόδια τοῦ Ἐσταυρωμένου πάντες οἱ κοπιῶντες καί πεφορτισμένοι, γιά νά ἀναπαυθεῖτε», ἔλεγε ὁ ὅσιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης.

Ο ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΣ. ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ

Διαβάζουμε  στό Ἁγιορειτικόν Τυπικόν:

Μεγάλη Παρασκευή. Μεσονυκτικόν - Ὄρθρος.

Σημαίνει ἐπίσημος κόπανος, «σιδεράκι» καί δωδεκάκις ὁ μέγας κώδων (πενθίμως). Ὁ ἐφημέριος θυμιᾷ εἰς τό «Ἐπακούσαι σου» ὡς εἴθισται. Πληρωθέντος τοῦ Ἑξαψάλμου ὁ ἐκκλησιαστικός ἀνάπτει τά λαδοκέρια καί τάς λαμπάδας καί θέτει τό δισκέλιον μετά δύο εἰσοδικῶν ἔμπροσθεν τῆς ὡραίας πύλης.

Τά «Ἀλληλούϊα» καί «Ὅτε οἱ ἔνδοξοι» ἀργῶς (τά δύο πρῶτα) ὡς ἐν ταῖς προλαβούσαις ἡμέραις... Τό Α΄ Εὐαγγέλιον λέγει ὁ ἡγούμενος, τά δέ λοιπά οἱ ἱερεῖς τῆς μονῆς κατά τάξιν. Φέρουσι δέ μανδύαν καί ἐπιτραχήλιον... Τά τρία πρῶτα Ἀντίφωνα λέγονται μουσικά ἐκ τῶν ψαλτῶν. Τά λοιπά ὑπό διαφόρων πατέρων ὁρισθέντων ὑπό τοῦ τυπικάρη...

ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΩΣΕΩΣ ΣΕ ΔΕΡΜΑΤΟΔΕΤΟ ΠΑΛΑΙΤΥΠΟ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗΣ ΤΗΣ ΣΚΗΤΗΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΙΩΝ

Μετά τό Ε΄ Εὐαγγέλιον ὁ ἐκκλησιαστικός ἀποσύρει τήν εἰκόνα τοῦ Μυστικοῦ Δείπνου ἐκ τοῦ προσκυνηταρίου καί τό δισκέλιον ἐκ τῆς ὡραίας πύλης. Τά δέ ἀνημμένα εἰσοδικά φέρει ὥς τήν βόρειον πύλην.

Ὁ διαβαστής μετά τοῦ δεξιοῦ ψάλτου εἰσέρχονται εἰς τό Βῆμα καί γίνεται ἡ ἔξοδος τῆς εἰκόνος τῆς Σταυρώσεως. Προπορεύεται ὁ διαβαστής κανοναρχῶν τό «Σήμερον κρεμᾶται», ἀκολουθεῖ ὁ ψάλτης μέ τούς βοηθούς του ψάλλων (ἤ κατ᾿ ἄλλους, ἐκ τῆς οἰκείας αὐτοῦ θέσεως, τοῦ δεξιοῦ δηλονότι χοροῦ), εἶτα δύο ἐκκλησιαστικοί μετά εἰσοδικῶν, εἷς διάκονος μέ σαντάνιον καί θυμιατόν καί ὁ ἐφημέριος ἱερεύς μέ τήν εἰκόνα. Ἅπαντες δέ καταβαίνουσιν ἐκ τῶν στασιδίων των καί ἵστανται ἀσκεπεῖς.

Ὁ ἱερεύς τοποθετεῖ τήν εἰκόνα εἰς τό προσκυνητάριον, τήν θυμιᾷ, προσκυνεῖ καί εἰσέρχεται εἰς τό Βῆμα. Εἶτα χαιρετᾷ ὁ ἡγούμενος καί οἱ πατέρες κατά τάξιν, μετανίζοντες ἕως γῆς...».

ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟ ΣΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ

Ο ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΩΡ ΚΥΡΙΟΣ. ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΣΥΝΤΗΡΗΜΕΝΟ ΨΗΦΙΔΩΤΟ ΣΤΟ ΚΑΘΟΛΙΚΟ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΔΑΦΝΙΟΥ ΣΤΟ ΧΑΪΔΑΡΙ ΑΤΤΙΚΗΣ

 Συνεχίζοντας τήν λυτρωτική πορεία πρός τό Πάσχα βηματίζουμε μέσα ἀπό τά μονοπάτια τῆς ἁγιορειτικῆς παράδοσης, πρός συνάντησή μας μέ τόν ἀναστημένο Χριστό.

Ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα θά μᾶς προσφέρει μεγαλειώδεις στιγμές ἐπικοινωνίας μέ τόν Χριστό. Τό ἀνυπέρβλητο κάλλος τῶν ὕμνων, πού συνέθεσε ὁ θεοκίνητος νοῦς τῶν ἱερῶν ποιητῶν τῆς Ἐκκλησίας, τό θεολογικό βάθος τῶν ἱερῶν τελετῶν, δημιουργοῦν ψυχική ἀνάταση, πού φθάνει τό δέος. Ἐδῶ ἁρμόζει ἡ σιγή τοῦ θάμβους...

Ὅταν ὁ ἄνθρωπος δεῖ πραγματικά τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ δέ θά δυσκολευθεῖ μετά πολύ νά διακρίνει τό φῶς τῆς Ἀναστάσεως. Γιατί ὅποιος νιώσει τήν ἀγάπη πού σταυρώνεται ξέρει ὅτι γι᾿ αὐτή τήν ἀγάπη δέν ὑπάρχει θάνατος.

Ὁ Χριστός, ὁ ἐνσαρκωμένος Θεός, μᾶς συνδέει πάλι μέ τήν πηγή τῆς ζωῆς, μέ τήν ἀγάπη πού σταυρώνεται. Ἔτσι καί ὅποιος θέλει νά τόν ἀκολουθήσει, νά διαβεῖ τόν δρόμο πού θά τόν φέρει σ᾿ Ἐκεῖνον, πρέπει νά ἀρνηθεῖ τόν ἑαυτό του καί νά πάρει τόν σταυρό στόν ὁποῖο θά σταυρώσει τόν ἐγωκεντρισμό του.

Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου: 

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ. ΒΗΜΑΤΙΖΟΝΤΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ

ΣΤΑΥΡΟΣ ΑΧΕΙΡΟΠΟΙΗΤΑ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΕΝΟΣ ΣΕ ΠΑΠΑΡΟΥΝΑ ΠΟΥ ΑΝΘΕΙ  ΣΤΟΝ ΑΥΛΟΓΥΡΟ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΔΑΦΝΙΟΥ. 

ΙΔΟΥ Ο ΝΥΜΦΙΟΣ ΕΡΧΕΤΑΙ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ:  ΦΟΡΗΤΗ ΕΙΚΟΝΑ ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΙΝΑΣ ΧΑΪΔΑΡΙΟΥ, ΜΕΤΟΧΙΟΝ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΠΕΝΤΕΛΗΣ

ΜΝΗΜΗ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΝΑΘΑΝΑΗΛ ΚΑΤΣΙΚΑ (+ 2010)

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΝΑΘΑΝΑΗΛ ΚΑΤΣΙΚΑΣ (1937-2010)

Μνήμη μακαριστοῦ ἱερομονάχου Ναθαναήλ Κάτσικα (+ 2010)

Τό ἰστολόγιό μας, δημοσιεύει τό παρακάτω συνοπτικό βιογραφικό σημείωμα τοῦ μακαριστοῦ ἀρχιμανδρίτου Ναθαναήλ Κάτσικα, καθώς ὁ βιογραφούμενος εἶχε ἀσκηθεῖ γιά ἕνα διάστημα στό Ἅγιον Ὄρος, καί πιό συγκεκριμένα στήν Καλύβη τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τῆς Σκήτης Ἁγίας Τριάδος τῶν Καυσοκαλυβίων, κατά τά τέλη τῆς δεκαετίας τοῦ 1990. Τίς πληροφορίες γιά τή ζωή τοῦ μακαριστοῦ ὀφείλουμε στό ζεῦγος Ἰωάννου Τσιροπούλα καί Ἠλιάνας Ἀθανασοπούλου, οἱ ὁποῖοι - ἀνάμεσα σέ ἄλλους -  εἶχαν καί τήν εὐλογία νά τόν διακονήσουν κατά τά τέλη τῆς ζωῆς του. Ἄς ἔχουν τήν εὐχή του!

 Ἱερομόναχος Ναθαναήλ Κάτσικας, κατά κόσμον Νικόλαος τοῦ Κωνσταντίνου καί τῆς Ἄννας. Μικρασιατικῆς καταγωγῆς, γεννήθηκε στόν Πειραιά στίς 22 Δεκεμβρίου 1937. Χειροτονήθηκε διάκονος στήν Κόρινθο ἀπό τόν μακαριστό μητροπολίτη Κορίνθου Παντελεήμονα Καρανικόλα, στόν ἱερό ναό τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς (22 Νοεμβρίου 1978) καί εὐθύς πρεσβύτερος (23 Νοεμβρίου 1978), ἐγγραφείς στήν ἀδελφότητα τῆς ἱερᾶς Μονῆς Παναγίας Βράχου.

  Κατά τήν περίοδο 13-12-1978 μέχρι 25-6-1979 φοίτησε στήν ἱερατική Σχολή τῆς Μητροπόλεως Κορίνθου. Τήν 1 Μαρτίου 1981 προεχειρίσθη ἀρχιμανδρίτης ἀπό τόν μητροπολίτη Κορίνθου Παντελεήμονα. Τήν περίοδο 1984-1986 διετέλεσε ἡγούμενος τῆς ἱερᾶς μονῆς Ρουσάνου τῶν Μετεώρων, συμβάλλοντας στήν πνευματική ἀνασυγκρότησή της.  

    Ἀνάμεσα στούς ναούς, στούς ὁποίους ὁ μακαριστός προσέφερε τήν ἱερατική του διακονία, συγκαταλέγονται ὁ ἱερός ναός τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς Πισσίων Κορινθίας, ἡ ἱερά μονή Ἁγίου Γεωργίου Φενεοῦ Κορινθίας (1981) καί ὁ ἱερός ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Σαλαμίνος (1991).

Κατά τά τέλη τῆς δεκαετίας τοῦ 1990, ἀσκήθηκε γιά ἕνα διάστημα στό Ἅγιον Ὄρος, στήν ἱερά Καλύβη τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τῆς Σκήτης τῶν Καυσοκαλυβίων.

 Ἐκοιμήθη ὁσιακῶς στίς 10 Νοεμβρίου 2010, μετά ἀπό πολυετῆ ὑπομονή στίς νόσους ἀπό τίς ὁποῖες ἔπασχε. Μετά τήν ἐκταφή του, τά ὀστά του μετακομίστηκαν στήν ἱερά μονή Λειμῶνος Λέσβου, καθώς, σύμφωνα μέ τήν ἐπιθυμία του, ἤθελε νά βρίσκεται κοντά στόν πνευματικό του πατέρα, μητροπολίτη πρώην Κορίνθου Παντελεήμονα Καρανικόλα, ὁ ὁποῖος ἐτάφη καί αὐτός στήν ἱστορική αὐτή Μονή.

  

Ἀπό τούς ἀνθρώπους πού τόν ἔζησαν, ὁ μακαριστός ἀρχιμανδρίτης Ναθαναήλ θεωρεῖται ἄνθρωπος, ὑπομονετικός καί πολύ πνευματικός. Πολλοί πολλά τοῦ ὀφείλουν, καθώς, κατά τήν τελευταῖα περίοδο τῆς ζωῆς του, βοήθησε πολλούς ἀνθρώπους στό νά κατανοήσουν τό πραγματικό νόημα τῆς ζωῆς, πού εἶναι ἡ ἕνωσή μας μέ τόν Χριστό καί ἡ εὕρεση τοῦ δρόμου πού ὁδηγεῖ σ᾿ Αὐτόν.

  Τοῦ μακαριστοῦ ἱερομονάχου Ναθαναήλ, αἰωνία ἡ μνήμη! 

ΜΕΓΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ

                               Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

 Ἡ ἐκκλησιαστική αὐτή τάξη, πού ἀντικατοπτρίζει τήν τάξη τοῦ οὐράνιου καί φρικτοῦ θυσιαστηρίου, στό Ἅγιον Ὄρος διαφυλάσσεται ἀπαρασάλευτη καί κατά τή διάρκεια τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδας καί τοῦ Πάσχα.

   Ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα, ξεκινᾶ μέ τήν ἀκολουθία τοῦ Νυμφίου τό βράδυ τῆς Κυριακῆς τῶν Βαΐων καί φθάνει μέχρι τήν πρωϊνή λειτουργία τοῦ Μεγάλου Σαββάτου. Ἑβδομάδα μυσταγωγική, λαμπρότητα ἁγιοπνευματική, σιγεῖ πᾶσα σάρκα καί ἡ ἱεροπρεπής τάξη τοῦ συναξαρίου μᾶς ἀναγγέλει ὅτι: «τῇ ἁγίᾳ καί Μεγάλῃ Ἑβδομάδᾳ, οἱ τά πάντα καλῶς παραταξάμενοι θεῖοι Πατέρες, ἀλληλοδιαδόχως ἔκ τε τῶν θείων Ἀποστόλων καί τῶν ἱερῶν Εὐαγγελίων παραδεδώκασι...».

   Ἡ Ἐκκλησία μας ὅρισε, ἡ ἑβδομάδα τῶν Παθῶν νά ὀνομάζεται Μεγάλη Ἑβδομάδα ἐξ αἰτίας τῶν μεγάλων καί ὑπερφυσικῶν γεγονότων πού ἔλαβαν χώρα σ᾿ αὐτή. Ἡ ἑβδομάδα αὐτή λέγεται Μεγάλη, ὄχι γιατί εἶναι χρονικά μεγαλύτερη ἀπό τίς ἄλλες ἑβδομάδες τοῦ χρόνου ἀλλά γιατί τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας, λαϊκοί, κληρικοί καί μοναχοί, ζοῦμε τά μεγάλα γεγονότα τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπινου γένους.

   Ἀπό τό Ἁγιορειτικόν Τυπικόν τῆς ἐκκλησιαστικῆς Ἀκολουθίας, πού ἀποτελεῖ μιά ἐπιτομή καί προσέγγιση στά πολυάριθμα ἁγιορείτικα Τυπικά, παραθέτουμε, τά κατά περίπτωση ἀποσπάσματα, τά ὁποῖα αἰσιοδοξοῦμε νά σᾶς μεταφέρουν νοερῶς στήν ἀτμόσφαιρα ἑνός ἁγιορειτικοῦ ναοῦ.

  

Μεγάλη Ἑβδομάς. Μεγάλη Δευτέρα.

Ἡ εἰκών τοῦ Νυμφίου τοποθετεῖται ἐπί τῆς ἁγίας τραπέζης καί ἅπτεται κηρίον ἔμπροσθεν αὐτῆς.

Ὁ ἱερεύς θυμιᾷ εἰς τό «Ἐπακούσαι σου» διά τοῦ παπαδικοῦ κατσίου, ὡς εἴθισται. Ὁ ἐκκλησιαστικός φροντίζει νά διατηρηθῇ ἀνημμένον ἕως τῆς τοῦ Νυμφίου ἐξόδου ὑπό τοῦ ἱερέως, ἄν καί κατά τήν ἀρχαίαν τάξιν ἡ εἰκών τοποθετεῖται ὑπό τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ εἰς τό προσκυνητάριον, ἄνευ ἰδιαιτέρας ἐξόδου.

Μετά τόν Ἑξάψαλμον καί τήν Συναπτήν ψάλλεται δίς τό «Ἀλληλούϊα» ἀργόν (ἀρχαῖον μέλος) καί δίς σύντομον. Εἶτα τό ἀργόν «Ἰδού ὁ Νυμφίος» δίς καί ἅπαξ σύντομον. Ἀρχομένου τοῦ α΄ τροπαρίου ἐξέρχεται διά τῆς ὡραίας πύλης ὁ ἱερεύς μετά τῆς εἰκόνος τοῦ Νυμφίου καί θέτει αὐτήν εἰς τό προσκυνητάριον, προπορευομένου τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ μετά εἰσοδικοῦ. «Χαιρετᾷ» ὁ ἱερεύς, εἶτα ὁ ἡγούμενος καί οἱ λοιποί κατά τήν τάξιν αὐτῶν. Ὁ ἐκκλησιαστικός ἀνάπτει τήν τοῦ προσκυνηταρίου λαμπάδα...».

                  

   Συνεχίζοντας τήν λυτρωτική πορεία πρός τό Πάσχα, πού ξεκινήσαμε στήν ἀποψινή μας ἐπικοινωνία, βηματίζουμε μέσα ἀπό τά μονοπάτια τῆς ἁγιορειτικῆς παράδοσης, πρός συνάντησή μας μέ τόν ἀναστημένο Χριστό.

   Ἡ Μεγάλη Ἑβδομάδα θά μᾶς προσφέρει μεγαλειώδεις στιγμές ἐπικοινωνίας μέ τόν Χριστό. Τό ἀνυπέρβλητο κάλλος τῶν ὕμνων, πού συνέθεσε ὁ θεοκίνητος νοῦς τῶν ἱερῶν ποιητῶν τῆς Ἐκκλησίας, τό θεολογικό βάθος τῶν ἱερῶν τελετῶν, δημιουργοῦν ψυχική ἀνάταση, πού φθάνει τό δέος. Ἐδῶ ἁρμόζει ἡ σιγή τοῦ θάμβους.

Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο τοῦ συγγραφέα: 

 ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ. ΒΗΜΑΤΙΖΟΝΤΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ