Ο όσιος Αθανάσιος ο Αθωνίτης αποτελεί την εμβληματική μορφή του Αγιορειτικού Μοναχισμού. Με έμφυτη φιλομάθεια και λαμπρές σπουδές στην κωνσταντινούπολη, αλλά και μια πολλά υποσχόμενη διδασκαλική σταδιοδρομία στη συνέχεια, θα εγκαταλείψει τελικά την ζωή της Βασιλεύουσας, προτιμώντας την Αθωνική κοινωνία. Ο ηγετικός του χαρακτήρας θα του προσδώσει διακριτή θέση στην πρώιμη αγιορειτική κοινότητα και, με την αυτοκρατορική στήριξη του παλαιού γνώριμού του, αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά, ο όσιος Αθανάσιος θα οδηγήσει σε μια νέα εποχή τον Αθωνικό μοναχισμό.
Μεταξύ άλλων, η φήμη της λογιοσύνης του θα προσελκύσει κοντά του ευπαίδευτους μοναχούς από επιφανείς οικογένειες της Ανατολής και της Δύσης και θα επιφέρει μια ποικιλόμορφη πνευματική αναγέννηση που θα εκφραστεί μέσα από την ιδιαίτερη μέριμνα για την δημιουργία βιβλιοθηκών και την αντιγραφή χειρογράφων, αλλά και σημαντικών μεταφραστικών κέντρων.
Τήν ἐν σαρκί ζωήν σου κατεπλάγησαν, ἀγγέλων τάγματα. Πῶς μετά σώματος πρός ἀοράτους συμπλοκάς, ἐχώρισας ἀοίδιμε; καί κατετραυμάτισας τῶν δαιμόνων τάς φάλαγγας; Ὅθεν Ἀθανάσιε, ὁ Χριστός σέ τιμήσατο πλουσίαις δωρεαῖς. Διό Πάτερ πρέσβευε, σωθῆναι τάς ψυχάς ἡμῶν.
