ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

Προσευχή καί ἐργασία: Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησον ἡμᾶς.

Φωτογραφία Γρηγόρη Κουτούδη

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ 

Μαρμάρινος λέοντας. Ἕνα ἀπό τά πολλά μαρμάρινα γλυπτά πού κοσμοῦν τήν Φιάλη Ἁγιασμοῦ τῆς Μεγίστης Λαύρας.

 Φωτογραφία Πατάπιου μοναχού Καυσοκαλυβίτη

ΧΑΡΙΤΩΝ Ο ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ

Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

 

         Χαρίτων ὁ Πνευματικός, ὁ Τρικκαῖος (1836-1906)

   Ἕνα ἀπό τά μυρίπνοα ἄνθη τοῦ Περιβολιοῦ τῆς Παναγίας, πού βλάστησε σ᾿ αὐτό κατά τό δεύτερο μισό τοῦ 19^ου αἰώνα, εἶναι καί ὁ ἱερομόναχος Χαρίτων ὁ Πνευματικός, ὁ Τρικκαῖος (1836-1906)[1].

  Ὡς ἀσκητική νηπτική μορφή, ὁ παπα-Χαρίτων, ἀξιώθηκε τῶν ἐμπειριῶν τῆς νοερᾶς ἄθλησης, βαδίζοντας στ᾿ ἀχνάρια τῶν ἱεροπρεπῶν Κολλυβάδων, πού εἶχαν ἤδη μέ τό φιλοκαλικό τους κίνημα ἀναγεννήσει τόν Ἄθω καί -μέσω αὐτοῦ- σύνολο τόν ὀρθόδοξο κόσμο. Ὡς ἄριστος καί ἔμπειρος πνευματικός, πού «ἄφησε ἐποχή», στερέωσε καί βοήθησε δυσαρίθμητες ψυχές, πού προσέτρεχαν σ᾿ αὐτόν, στούς τόπους πού αὐτός κατά καιρούς ἀσκήθηκε. Ἡ μαθητεία του στό ξακουστό ἡσυχαστή τοῦ Ἄθωνα Χατζηγεώργη (+1886), τόν προετοίμασε καί καταστόλισε τόσο μέ τό χάρισμα τῆς προσευχῆς ὅσο καί τῆς διακριτικῆς ἀγάπης· ἀρετές πού ἐλκύουν καί ἀναπαύουν κάθε ψυχή. Ὡς ἡσυχαστής καί μύστης τῆς νοερᾶς προσευχῆς, συνέχισε τή μακραίωνη ἁγιορειτική ἡσυχαστική παράδοση, ἀποτελῶντας ἕναν ἀκόμη κρίκο στή χρυσή ἀλυσίδα τῶν πνευματοφόρων Ἁγιορειτῶν Πατέρων. Ὡς λόγιος καί φιλομαθής, ἀνέγνωσε καί ἀφομοίωσε πλῆθος βιβλίων χειρογράφων ἤ παλαιῶν ἐντύπων, στά  διάφορα μοναστικά κέντρα στά ὁποῖα αὐτός κατά καιρούς ἔζησε (Μετέωρα, Σινᾶ, Ἅγιον Ὄρος), ἀντιγράφοντας μάλιστα τά περισσότερα ἀπ᾿ αὐτά μέ ἄριστη καλλιγραφία καί ἐπιμέλεια. Περί τά ἑκατό ὑπολογίζονται τά χειρόγραφα βιβλία πού προέρχονται ἀπό τό χέρι του. Σέ ἀρκετά δέ ἀπ᾿ αὐτά, ὅπως γιά παράδειγμα, τό «Μέγα Γεροντικόν» ἤ τό «Λαυσαϊκόν», ἐκτός ἀπό τίς ἐκτεταμένες διορθωτικές καί συμπληρωματικές του παρεμβάσεις, πρόσθεσε καί προοιμιακά κείμενα δικῆς του συγγραφῆς· ἄριστο δεῖγμα τῆς γραμματοσύνης καί λογιότητας τοῦ ἀνδρός. Ὡς ὑμνογράφος καί ἄριστος γνώστης τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ τυπικοῦ, μᾶς ἄφησε πλῆθος τυπικές διατάξεις γιά μεγάλες ἑορτές, ἀνθολόγησε ἤ συνέθεσε συμπληρώματα πολλῶν Ἀκολουθιῶν ἤ τέλος, συνέθεσε ὁ ἴδιος ἄλλες[2].

   Πολυποίκιλα τά χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος στόν πνευματικό παπα-Χαρίτωνα. Μεγάλη καί ἡ προσφορά τοῦ ἁγιορείτου αὐτοῦ στό πλήρωμα τῆς σύνολης ἐκκλησίας. Ὁ ἱερομόναχος Χαρίτων γεννήθηκε στίς 14 Δεκεμβρίου 1836 στό Μεγάλο Κεφαλόβρυσο τῶν Τρικάλων τῆς Θεσσαλίας. Ὁ πατέρας τοῦ ἦταν ἱερέας καί ἔφερε τό ἐπώνυμο Παπαδόπουλος (ἤ Παπαγεωργόπουλος), ὅπως καταγράφεται σέ χειρόγραφο τῆς Βιβλιοθήκης Καυσοκαλυβίων. Σπούδασε στά Τρίκαλα μεταξύ τῶν ἐτῶν 1844-1852 καί ἔπειτα, τό 1854, ποθῶντας τό μοναχικό βίο, ἀναχώρησε γιά τά πλησιόχωρα Μετέωρα καί ἀργότερα, στά 1857, γιά τό Ἅγιον Ὄρος, ὅπου ἔγινε ρασοφόρος μοναχός τό ἔτος 1862, παίρνοντας τό ὄνομα Χαρίτων. Τό 1865 ἀναχώρησε ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος γιά τούς Ἁγίους Τόπους καί τή μονή Σινᾶ, ὅπου ἔγινε σταυροφόρος μοναχός. Στό Σινᾶ παρέμεινε πέντε χρόνια, ἀντιγράφοντας καλλιγραφικά πολλά χειρόγραφα ἀπό τήν περίφημη βιβλιοθήκη τῆς μονῆς. Τό 1870 ἀναχώρησε πάλι γιά τό Ἅγιον Ὄρος καί κατοίκησε μέχρι τό 1872 στή σκήτη τοῦ Ἁγίου Βασιλείου, στούς πρόποδες τοῦ Ἄθω. Στά 1872 γίνεται μεγαλόσχημος μοναχός στό Κελλί τοῦ ὁσίου Νείλου τοῦ Μυροβλύτου, πού βρίσκεται στήν περιοχή τῶν Καυσοκαλυβίων, ἀπό τόν γέροντα Ἱερόθεο τόν Πάτμιο, πρώην Ξενοφωντινό. Μεταξύ τῶν ἐτῶν 1873-1877 κοινοβιάζει στή μονή Κωνσταμονίτου, ὅπου ἔγινε καί πνευματικός, ἐνῶ τήν περίοδο 1877-1880 ἔζησε ὡς ὑποτακτικός τοῦ περίφημου Γέροντα Χατζηγεώργη, στήν περιοχή Κερασιά τῆς Μεγίστης Λαύρας. Στά 1880 ἐπιστρέφει στή σκήτη Ἁγίου Βασιλείου, ὅπου παρέμεινε μέχρι τό 1887, ἐνῶ μεταξύ τῶν ἐτῶν 1887-1889 τόν βρίσκουμε στό Κελλί τοῦ Ἁγίου Ἀρτεμίου (πλησίον τοῦ Ἁγίου Νείλου). Τέλος, ἀπό τό 1889 μέχρι τό τέλος τῆς ζωῆς ἀσκήθηκε στό Σπήλαιο τοῦ ὁσίου Ἀθανασίου τοῦ Ἀθωνίτου, ὅπου καί κυρίως ἔδρασε ὡς πνευματικός. Ἐκεῖ ἀπέκτησε τετραμελή ἐκλεκτή συνοδία καί ἀντέγραψε πλῆθος χειρογράφων.

   Ἑβδομῆντα χρόνια ἡ ἀμφοτεροδέξια αὐτή φύση, ὕφαινε τό περιούσιο ἐργόχειρο τῆς ψυχῆς του, προμνηστευόμενος ἀπό ἐδῶ τήν αἰώνια ζωή. Οἱ συνεχεῖς του μετακινήσεις -ὅπως παρατηρήσαμε στό παραπάνω συνοπτικό βιογραφικό- ὀφείλονται κυρίως στήν ἐπιθυμία του γιά περισσότερη ἡσυχία, γιά τήν τελειότερη καλλιέργεια τῆς προσευχῆς. Σάν διακριτικός Πνευματικός πού ἦταν, τόν προσκαλοῦσαν νά ἐξομολογήσει στίς ἱερές μονές Ἁγίου Παντελεήμονος, Κουτλουμουσίου, Κωνσταμονίτου καί φυσικά στήν εὐρύτερη περιοχή τῆς Μεγίστης Λαύρας. Ἡ προσφορά καί ἡ διακονία του στό μυστήριο τῆς μετανοίας ἄφησε ἐποχή. Σήμερα, ἕναν αἰώνα ἀπό τήν ὁσιακή του κοίμηση, ὁ Χαρίτων ὁ Πνευματικός ἀποτελεῖ, ἐκτός ἀπό πρότυπο λογίου ἁγιορείτου μοναχοῦ, ὑπόδειγμα ἁγιαστικοῦ καί ἀσκητικοῦ τύπου γιά ὅλους τούς μεταγενέστερους.

---

  [1] Περισσότερα γιά τή μεγάλη αὐτή ἀθωνική μορφή βλ. τή μονογραφία μας: Χαρίτων ὁ Πνευματικός (1836-1906). Βίος καί Ἔργα, ἔκδ. Βρυέννιος, Θεσσαλονίκη 2003, ὅπου παρατίθεται καί ἡ σχετική βιβλιογραφία.

 

Μοναχός Ισίδωρος Καυσοκαλυβίτης (1885 – 19 Σεπτεμβρίου 1968)

Η Ανδρούσα της Μεσσηνίας ήταν η ιδιαίτερη πατρίδα του, στην οποία γεννήθηκε το 1885, ο κατά κόσμον Θεόδωρος Παντελόπουλος. Προσήλθε στο Άγιον Όρος το 1904. Εκάρη μοναχός το 1905 από τον Γέροντα Χαράλαμπο της Καλύβης του Αγίου Χαραλάμπους της ιεράς σκήτης Αγίας Τριάδος Καυσοκαλυβίων.

Επρόκειτο περί ευλαβέστατου και φιλομαθέστατου μοναχού. Ασχολήθηκε με τη συγγραφή, την ποίηση, την αντιγραφή σπουδαίων κειμένων, την ιατρική, τη φαρμακολογία, τη βοτανολογία, την ιχνογραφία, την ξυλογλυπτική και τη διακόσμηση κολλυβών. Ο συγγραφέας ’Άλκης Αγγέλου, όταν τον πρωτοείδε, έγραψε: Ανοίγει η πόρτα και μπαίνει αθόρυβα ένας καλόγηρος. Είχα την εντύπωση πως κατέβηκε σιωπηλός απ’ τους τοίχους, από καμμιά παλαιάν εικόνα βυζαντινή και πήρε άξαφνα σάρκα και οστά, εκεί μέσα στο σπίτι…». Συνδεόταν με φιλία με τον σπουδαίο αγιογράφο και πεζογράφο Φώτη Κόντογλου. 

Σε μία επιστολή του ο Γέροντας Ισίδωρος του έγραφε: «Τα πάντα σβήνουν και χάνονται, μέσα σ’ ένα αχανές διαλύονται και τίποτε πλέον. Η δόξα τσαλαπατιέται, ο πλούτος κατρακυλά, η νεότης ζαρώνει σ’ ένα παραγώνι και μετανοεί διά τα περασμένα της έργα. Μόνον η φιλία μένει γραμμένη και ριζωμένη και στον άλλον κόσμον σμίγει και ανταμώνεται και αγιάζει…». Ο Φώτης Κόντογλου του έγραφε σε μία επιστολή του: «Αδελφέ μου Ισίδωρε, γράφε μου όσο μπορείς πιό συχνά. Τα γράμματά σου είναι τόσο ποιητικά, που τα κρατώ όλα για να δημοσιεύσω τα καλύτερα αργότερα… Σαν σας σκέφτομαι, κι εμένα ο σκλάβος νους μου φτερώνει και πετά απάν’ απ’ τον Άθωνα. Χαιρετίστε τον για μένα, τις ακρογιαλιές, το θολό πέλαγος και τους ασκητές».

Στο ποιητικό του προσκυνητάρι για τη σκήτη του το 1915 κάπου έγραφε:

 

«… Αυτά όλα θα σκεπτής, όταν ’πεκεί περάσης,

μα στης ψυχής σου το χαρτί περσότερα θα γράψης.

Μόνος θα πάρης το σπαθί σαν τύραννος να κόψης

τα πάθη που σε τυραννούν το πνεύμα για να σώσης.

Και δεν πιστεύω, αδελφέ, την γνώμην σου ν’ αλλάξης,

τα κοσμικά φρονήματα μακριά θα τα πετάξης.

Το ράσο μόνον θ’ ασπασθής σαν βασιληά μανδύα

και το φορτίον το ’λαφρό Χριστού την πανοπλία.

Της ησυχίας το γλυκύ, μέλι της ερήμου

θα εντρυφάς, ω φίλε μου, κι ευχήσου την ψυχή μου».

Ανεπαύθη εν Κυρίω στις 19.9.1968.

Διάδοχός του υπήρξε ο ενάρετος Γέροντας Σεραφείμ († 1992), τον οποίο γνωρίσαμε. Μάλιστα ζητούσε τις προσευχές όλων των συνασκητών του, για την προς Κύριον εκδημία του. 

 Πηγές-Βιβλιογραφία:

Ισιδώρου Καυσοκαλυβίτου μονάχου, Προσκυνητάριον της Ιεράς Σκήτης των Καυσοκαλυβίων, εν Αγίω Όρει 1915, Θεσσαλονίκη 2000. Μαξίμου Καυσοκαλυβίτου ιερομ.. Ασκητικές μορφές και διηγήσεις από τον Άθω, Άγιον Όρος 20013, σσ. 201-211 και 316-325. Παταπίου Καυσοκαλυβίτου μονάχου, Αγιασμένες μορφές των Καυσοκαλυβίων, ‘Άγιον Όρος 2007, σσ. 199-203.

Πηγή: Μοναχού Μωυσέως Αγιορείτου, Μέγα Γεροντικό εναρέτων αγιορειτών του εικοστού αιώνος, Τόμος Β΄ – 1900-1955, σελ. 810-813, Εκδόσεις Μυγδονία, Α΄ Έκδοσις, Σεπτέμβριος 2011.

ΠΗΓΗ: ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗ ΣΚΗΤΗ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ

ΜΟΝΑΧΟΣ ΠΑΤΑΠΙΟΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ:  

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΗ ΣΚΗΤΗ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ. 

ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΟΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΝΟΡΙΑΚΗΣ ΔΙΑΚΟΝΙΑΣ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΑΤΡΩΝ. ΜΑΙΟΣ 2008 

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

Ἀκολουθία τοῦ ὁσίου  Νείλου τοῦ  Μυροβλύτου 

Ἀκολουθία τοῦ ὁσίου καί θεοφόρου Νείλου τοῦ νέου Μυροβλύτου καί θαυματουργοῦ... Ψαλλομένη τῇ 7 ῃ Μαΐου, καθ᾿ ἥν εὑρέθησαν τά ἅγια αὐτοῦ λείψανα... Ἥτις ἐγράφη μέν μετ᾿ ἐπιμελείας τῇ δαπάνῃ τοῦ πανοσιωτάτου ἐν ἱερομονάχοις κυρίου Προκοπίου Ἁγιοπετρίτου... τοῦ ἐκ τῆς ἱερᾶς βασιλικῆς καί πατριαρχικῆς Μονῆς τοῦ Φιλοθέου...

Ἐν ἔτει σωτηρίῳ ᾳωμζ΄ 1847. Χείρ Δοσιθέου. Ἐν τῷ Ἀγιωνύμῳ Ὄρει τοῦ Ἄθωνος.

ΟΙ ΟΣΙΟΙ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΑΘΩΝΙΤΗΣ ΚΑΙ ΞΕΝΟΦΩΝ

Οἱ ὅσιοι Ἀθανάσιος Ἀθωνίτης καί Ξενοφών ὁ κτίτωρ. 
Σύγχρονη τοιχογραφία στήν τράπεζα τῆς Μονῆς Τιμίου Προδρόμου Ἀκριτοχωρίου, μετοχίου τῆς Μονῆς Ξενοφῶντος τοῦ Ἁγίου Ὄρους

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΑΚΡΙΤΟΧΩΡΙΟΥ

ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΕΠΙΤΥΧΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1854 ΣΤΗ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗ

[...] Κατόπιν σκληρῆς μάχης πού δόθηκε στήν Κομίτσα, στά σύνορα τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὁ ὁπλαρχηγός Τσάμης Καρατάσος καί τό στράτευμά του ὑποχώρησαν πρός τό ἐσωτερικό τῆς ἀθωνικῆς χερσονήσου, ἀπό τήν ὁποῖα ἀποχώρησαν μέ πλοιάρια. Μέ τήν ἐπέμβαση τῶν προξένων τῆς Ἀγγλίας καί τῆς Γαλλίας στή Θεσσαλονίκη καί τήν παράλληλη δωροδοκία τῶν τουρκικῶν ἀρχῶν, ἀποτράπηκαν τά ἀντίποινα τῆς Τουρκίας πρός τούς Ἁγιορεῖτες. Τελικά ἡ Ρωσία ἔχασε τόν πόλεμο, ἀλλά μέ τή συνθήκη τῶν Παρισίων (1856) ἡ Τουρκία ὑποχρεώθηκε νά παραχωρήσει δικαιώματα ἰσοπολιτείας σέ ὅλους τούς κατοίκους τῆς αὐτοκρατορίας...

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΠΑΤΑΠΙΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ (ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ):

 Ο ΜΟΝΑΧΟΣ ΙΑΚΩΒΟΣ ΝΕΑΣΚΗΤΙΩΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ

ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ 2014

Μαρμάρινη προτομή τοῦ Τσάμη Καρατάου σέ κεντριική πλατεία τοῦ Πολυγύρου

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Μαµαλάκη Ἰ., Τά δραµατικά γεγονότα τοῦ 1854 στήν Χαλκιδική καί τό Ἅγιον Ὄρος, Θεσσαλονίκη 1967

Χρήστου Π., Τό Ἅγιον Ὄρος. Ἀθωνική πολιτεία-Ἱστορία Τέχνη Ζωή, ἐκδ. Ἐποπτεία, Ἀθῆναι 1987.σ. 276).

Κώδ. Ἁγ. Παύλου 350, σ. 34-35