ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΙΕΡΟΘΕΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΓΕΡΟΝΤΑ ΠΑΙΣΙΟ ΤΟΝ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗ

Σημειώσεις τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου ἀπό τή συνάντησή του μέ τόν Γέροντα Παΐσιο

Πρώτος σταθμός ο Γέροντας Παΐσιος που τότε εγκαταβίωνε στο Καλύβι του Τιμίου Σταυρού πλησίον της Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα. Τον γνώριζα από παλαιότερα χρόνια, όταν τον ρωτούσα για θέματα πνευματικής διακονίας, αλλά τώρα, επηρεασμένος από όσα είχα διαβάσει για την νηπτική εργασία και την νοερά προσευχή και είχα ζήσει στην Ιερά Μονή του Essex, ήμουν αποφασισμένος να τον ερωτήσω για τα θέματα αυτά. Η συζήτηση μαζί του ήταν μια μυσταγωγία. Έχω κρατήσει σημειώσεις από την συνομιλία αυτή, τις οποίες έγραψα μόλις βγήκα από το κελλί του, καθισμένος σε ένα μικρό βραχάκι, πορευόμενος προς την Ιερά Μονή Σταυρονικήτα.

Στην αρχή μου μίλησε για την αρχοντική αγάπη του Θεού προς τους ανθρώπους και προς όλη την κτίση. Μάλιστα μου είπε ότι «ο Θεός είναι άρχοντας ακόμη και στον διάβολο, αλλά εκείνος δεν μπορεί να το καταλάβη. Τελικά, ο Θεός στριμώχνει τον διάβολο».

Τον ρώτησα για την ουσία της μοναχικής ζωής. Μου είπε ότι «ο μοναχός δεν έχει δικαιώματα, γιατί αυτά ανήκουν στον Θεό». Μετά μου είπε ότι πρέπει να αναπτύξουμε την εσωτερική ζωή και να μη στεκόμαστε στην επιφάνεια. Αναφέρθηκε ειδικότερα στο να ζούμε την δικαιοσύνη του Θεού: «Δεν φθάνει μόνον η καθαρότητα του σώματος, αλλά και η βίωση της δικαιοσύνης. Ο δίκαιοςαλλά και όσοι αδικούνται είναι πραγματικά παιδιά του Θεού». Ο Μοναχισμός έχει κέντρο τον Θεό και την σχέση μαζί Του.
Είπε: «Αν πάω σε ένα στρατόπεδο και τους πω τί είναι ο μοναχισμός, τότε όλοι θα θέλουν να γίνουν μοναχοί. Αλλά εάν έρθουν εδώ, στην αρχή θα τους ενθουσιάσουν οι πολυέλαιοι που ψάλλονται στον Ναό, έπειτα όμως θα θεωρούν ως καλύτερα τα μπουζούκια. Έτσι, στην καρδιά βρίσκεται η ουσία του Μοναχισμού. Έχουμε ευθύνη για την νέα γενιά να τους διδάξουμε τον αληθινό Μοναχισμό». Επειδή γνώριζε την αξία της υπακοής είπε: «Ο κάθε Γέροντας θα δώση λόγο στον Θεό ανάλογα με την υπακοή που του κάνουν τα πνευματικά του παιδιά». Φυσικά, η υπακοή δεν είναι μια τυραννική επιβολή του Γέροντα στους υποτακτικούς του, αλλά πρέπει να γίνεται με ελευθερία, γι’ αυτό τόνισε: «Οι μοναχοί, όταν έχουν Γέροντα που τους δίνει ελευθερία, έχουν μεγάλη ευθύνη». Ανέφερε και το ότι μερικοί μοναχοί δεν ενδιαφέρονται για την πνευματική τους προκοπή, αλλά επιδίδονται σε κτίσματα. Όμως, «οι μοναχοί δεν πρέπει να κτίζουν πολλά, αλλά απλώς να διορθώνουν τα υπάρχοντα για τις ανάγκες τους». Είπε: «Σήμερα έχουμε κελλιά και κοιλιά»!
Ο λόγος, κατά φυσικό τρόπο, στράφηκε στην νοερά προσευχή που είναι η ουσία της μοναχικής ζωής. Διατύπωνε την διδασκαλία ότι η προσευχή βγαίνει ως πηγή από καρδιά που αγαπά τον Θεό ή πονάει. «Ευχή δεν είναι να εύχεται κανείς απλώς, ούτε μόνον να έχουμε καθαρό νου και να μην δεχόμαστε λογισμούς, αλλά κυρίως να αρχίση να λειτουργή η καρδιά». Να αισθάνεται κανείς να λειτουργή αυτό το «μηχανάκι». Όμως, «άλλο είναι η καρδιά και άλλο το θέλημα». Για το τί είναι η καρδιά, μου ανέφερε ένα χαριτωμένο περιστατικό, σύμφωνα με το οποίο ένας Άγγλος χωρίς να ξέρη ελληνικά και κυρίως από περιέργεια, τον επισκέφθηκε για να τον ρωτήση για το τί είναι η καρδιά για την οποία γράφουν οι Πατέρες της Εκκλησίας. Ο π. Παΐσιος, βλέποντας ότι δεν είχε πραγματικές αναζητήσεις, του είπε: «Με τα αγγλικά που ξέρω εγώ και τα ελληνικά που ξέρεις εσύ δεν μπορούμε να βρούμε ούτε το μέρος της σαρκικής καρδιάς».

Τον ρώτησα για την διάκριση μεταξύ νου και λογικής. Μου το εξήγησε με ένα απλό παράδειγμα: «Η λογική ομοιάζει σαν τον μούστο και το κρασί, ενώ ο καθαρός νους σαν το αποσταγμένο τσίπουρο». Τον ρώτησα για τον πονοκέφαλο που έρχεται από την προσπάθεια αυτοσυγκέντρωσης για την ευχή. Μου είπε ότι, όταν κανείς προσπαθή να συγκεντρωθή στην ευχή και έρχεται πονοκέφαλος, τότε «αυτός ο πονοκέφαλος στην προσευχή δείχνει το φιλότιμο, οπότε ο Θεός βλέπει την προσπάθεια του φιλότιμου παιδιού και το ευλογεί. Του λέει ”μη κουράζεσαι, στο δίνω αυτό που ζητάς”». Πρέπει κανείς να ξέρη ότι, «όταν οι άλλοι γογγύζουν δίκαια εναντίον μας, αυτό δεν βοηθάει στην προσευχή».

Μου είπε πολλά και σοφά λόγια για την πνευματική ζωή, διότι η προσευχή αναπτύσσεται στο εύκρατο κλίμα της εκκλησιαστικής πνευματικής ζωής. Για παράδειγμα είπε: «Η αριθμητική του Θεού είναι διαφορετική από την αριθμητική των ανθρώπων. Το 4 για τον Θεό είναι άριστα, ενώ το 9 δεν είναι άριστα». Και στην ερώτησή μου πώς εξηγείται αυτό, είπε: «Όταν κανείς παίρνη 2 χαρίσματα από τον Θεό και τα διπλασιάζη (4) παίρνει άριστα, ενώ εκείνος που έλαβε 5 χαρίσματα και αντί να τα διπλασιάση (10) τα έκανε 9 δεν πήρε το άριστα». Επίσης, μου είπε ότι μερικές φορές «οι λογισμοί απιστίας προέρχονται από υπερβολική άσκηση», καθώς επίσης «όπου χρησιμοποιεί κανείς την φαντασία μπορεί να πέση και σε αίρεση και να βλάψη όλη την Εκκλησία».

Τον ρώτησα για την κατά Χριστό σαλότητα. Μου ανέφερε την περίπτωση του π. Ευθυμίου που ζούσε στην περιοχή της Μεγίστης Λαύρας, τον οποίο εκτιμούσε και θαύμαζε πολύ και ήταν σε «υψηλό επίπεδο πνευματικής ζωής», ότι, όταν πήγε στην Μονή της Μεγίστης Λαύρας, προκειμένου να κρύψη την «αρετή του» προφασίσθηκε με φωνές και διαμαρτυρίες ότι το φαγητό που του έβαλαν δεν ήταν καλό, για να μη φάγη, και επίσης πετούσε τα καθαρά σεντόνια από το κρεβάτι, έως ότου τον έβαλαν σε ένα υποδεέστερο δωμάτιο. Και συμπλήρωσε με χιούμορ: «Σήμερα αφού είμαστε σαλοί (στα μυαλά), γιατί να γίνουμε (κατά Χριστόν) σαλοί;».

Για να με βοηθήση πνευματικά σε σχετικές ερωτήσεις που του έκανα μου είπε πολλά περιστατικά από την μοναχική του ζωή στην Ιερά Μονή της Κονίτσης, πώς ο διάβολος ήθελε να τον γκρεμίση, την συνάντησή του με τις αρκούδες, το πώς αντιμετώπισε τον πειρασμό του σώματος, αλλά και διάφορες ιστορίες από την άσκησή του στο Σινά, τα οποία έχουν καταγραφή σε βιβλίο που έγραψε ο αείμνηστος Ιερομόναχος Ισαάκ για τον π. Παΐσιο, και έχω καταγράψει σε σχετικό κείμενο.

Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου
«Οίδα άνθρωπον εν Χριστώ»
Βίος και πολιτεία του Γέροντος Σωφρονίου του ησυχαστού και θεολόγου
πηγή: ΑΠΑΝΤΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ / ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ

ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ (1992)

Έκκληση της Διπλής Ιεράς Συνάξεως του Αγίου Όρους Άθω για το «Μακεδονικό Ζήτημα»
(20 χρόνια, 20 Αυγούστου 1992)

Το Άγιον Όρος απορροφημένο ολόψυχα στην εργασία της μετανοίας και της προσευχής αποφεύγει τον σχολιασμό επίκαιρων γεγονότων. Παρακολουθώντας όμως κρίσιμες καταστάσεις και φοβούμενο ύπαρξης επικινδύνων καταστάσεων συμπάσχει με τον θεόπλαστο άνθρωπο στα γεγονότα, που έρχονται στην αντίληψή του. Έτσι κάποτε αναγκάζεται να διασπάσει την υπεύθυνη σιωπή του, όταν η αλήθεια διακυβεύεται και η Ιστορία παραχαράσσεται. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει σήμερα με ύπουλη επίθεση κατά της ελληνικότητας της Μακεδονίας.

Το Άγιο Όρος μέσω αυτής της επιστολής επιθυμεί να συμβάλλει στην πρόληψη κάθε κακού και στην εμπέδωση της ηρεμίας και ησυχίας, την οποίαν ο κόσμος έχει μεγάλη ανάγκη. Ειδήμονες έχουν ήδη άριστα και επιστημονικά εκφραστεί περί της ελληνικότητας της Μακεδονίας. Ευρήματα και επιγραφές, πρόσωπα και ονόματα και γεγονότα επιβεβαιώνουν περίτρανα του λόγου το αληθές και ο κάθε τίμιος, ειλικρινής και πολιτισμένος άνθρωπος δύναται εύκολα και άνετα να βρει αυτά, όταν θελήσει.

Η Αγία Γραφή στο βιβλίο του Προφήτη Δανιήλ αναφέρει επί αιώνες προ Χριστού για τον Έλληνα Βασιλιά από τη Μακεδονία, το Μέγα Αλέξανδρο, του οποίου το πολιτιστικό έργο είναι γνωστό σε όλους και μοναδικό στην ιστορία της ανθρωπότητας. Στις Πράξεις δε των Αποστόλων αναφέρεται εκτενώς το όραμα του Αποστόλου Παύλου στην Τρωάδα, καθώς και η επίσκεψη στις πόλεις της Μακεδονίας, όπου ομιλεί και γράφει στην ελληνική αριστοτεχνικά. Εδώ συναντήθηκε ο χριστιανισμός και ο Ελληνισμός εκ των οποίων γεννήθηκε ο Βυζαντινός Πολιτισμός, ο οποίος μαρτυρείται μέχρι σήμερα ακόμη σε όλη την Μακεδονία και ιδιαίτερα σε όλη την ιερά Χερσόνησο του Άθω.

Η απόκοσμος μοναστική πολιτεία του Αγίου Όρους στην οποίαν ζουν από αιώνες με αδιασάλευτη χριστιανική ειρήνη και θεία ομόνοια Ορθόδοξοι Μοναχοί προερχόμενοι από τις απανταχού Ορθόδοξες παροικίες, παρακολουθώντας ταραχή, συνοχή και αδικία των εθνών στις γειτονικές χώρες των Βαλκανίων, αποστέλλει θερμότατη έκκληση προς πάσα κατεύθυνση και σε κάθε αρμόδιο, παρακαλεί και προτρέπει την ειρήνη, ασφάλεια και δικαιοσύνη.

Η ειρήνη, ως παιδί της δικαιοσύνης, θα φέρει την ασφάλεια και την τάξη και δεν θα οδηγήσει σε ανίερες πράξεις ανελευθερίας και αθέσμων διεκδικήσεων. «Δικαιοσύνην μάθετε οι ενοικούντες επί της γης» αναφέρει η Αγία Γραφή, διότι αυτή θα διατηρήσει κάθε λαό εντός των ορίων αυτού χωρίς επιθυμίες διεκδικήσεως όσων ανήκουν σε άλλους και σφετερισμού και παραχάραξης της πνευματικής και ιστορικής κληρονομιάς γειτόνων.

Οι Ελληνορθόδοξοι, μέσω μοναχών κυρίως πρωτεργατών, ως οι Θεσσαλονικείς αδελφοί Κύριλλος και Μεθόδιος, κατέστησαν μετόχους της Ορθοδόξου Πίστεως και του πολιτισμού των τους λαούς των Βαλκανίων. Η όμορφη Θεία Λατρεία εισήλθε στην αχανή Ρωσία και λίκνο του μοναχισμού της χώρας αυτής υπήρξε ο ιερός Άθως. Οι ιεροί αυτοί άνδρες και άλλοι, των οποίων ο κατάλογος θα ήταν μακρύς, δεν πώλησαν την ταυτότητά των σε κανέναν.

Θα περίμενε κανείς από τους λαούς αυτούς να είναι ευγνώμονες προς το Έθνος, το οποίον τους ευεργέτησε. Εάν αυτό τυγχάνει ακατόρθωτο, τουλάχιστον ας μη ζητούν τίτλους ιδιοκτησίας επί της γης των ευεργετών των.

Σήμερα εύκολα κατανοούντες ότι το νεαρό κρατίδιο των Σκοπίων φορεί ξένα ενδύματα και παρουσιάζεται στον κόσμο με όνομα το οποίο σαφώς και ιστορικώς τεκμηριωμένα ανήκει σε άλλους, εμείς οι μοναχοί ως απόγονοι αυτών, οι οποίοι με θείον ζήλο μεταλαμπάδευσαν το φως της Ορθοδοξίας και του πολιτισμού στους γύρω λαούς, διαμαρτυρόμαστε δικαίως και εντόνως. Αυτό το κάνουμε διότι διαβλέπομε πρωτοφανή αδικία, η οποία διασαλεύει επικινδύνως την θεία ειρήνη μεταξύ ομόδοξων ομόρων λαών.

Παρακαλούμε εκ βαθέων τους αρχηγούς κυρίως των Ορθοδόξων λαών, να μη στηρίζουν την παράφορη αυτή αδικία και να γίνουν αιτία επικίνδυνης αναταραχής, τις συνέπειες της οποίας είναι αδύνατον να αποφύγει και η ησυχαστική αθωϊκή Πολιτεία.

Σας παρακαλούμε λοιπόν ολόθερμα να επιφέρετε την ειρήνη ανάμεσά σας και μην αποβλέπετε σε όρια αιώνια, τα οποία χαράχτηκαν με αίμα. Η ειρήνη, ένα από τα πολυτιμότερα πράγματα στον κόσμο, είναι εύκολο να χαθεί σε ελάχιστο χρόνο και υπό του παραμικρού αδέξιου χειρισμού, η επαναφορά όμως αυτής, ως γνωστόν, δεν επιτυγχάνεται αν δεν δεχθεί σπονδές ανθρωπίνου αίματος, συνοδευόμενες με χείμαρρο δακρύων.

Ειρηνεύετε, διότι η μακαριότητα των λαών δεν στηρίζεται στους σφετερισμούς, τις παραχαράξεις, τις άθεσμες αναγνωρίσεις, τις διαρπαγές, τις επεκτάσεις αλλά μάλλον στην φιλοπονία, την πρόοδο και την ειρήνευση. «Υπέρ της ειρήνης του σύμπαντος κόσμου» και των γειτόνων μας προσευχόμαστε νυχθημερόν εκτενώς και διαπύρως προς τον Ειρηνάρχη, Ειρηνοδότη και Ειρηνοφόρο Ουράνιο Πατέρα μας για να την παράσχει δαψιλώς στην εξαιρετικά ευαίσθητη περιοχή των Βαλκανίων στον γεωγραφικό χώρο που υπάγεται και η αυτοδιοίκητος, υπό την Ελληνική επικυριαρχία και την ευλογούσαν σκέπην του Οικουμενικού Πατριαρχείου, υπερχιλιετής αγιορειτική Πολιτεία.

Μιλούμε όχι απλώς για να μιλούμε, μη αποβλέποντες σε ανθρώπινες σκοπιμότητες και εκτιμήσεις. Αναφερόμεθα όχι σε αλλόθρησκους αλλά σε ομόδοξους, τους οποίους από αιώνες συνδέει κοινή πίστη και ιερά παράδοση. Η διάσταση μεταξύ ομόδοξων λαών είναι φοβερό και λυπηρό πράγμα. Έτσι και το Σχίσμα των Σκοπίων αποτελεί πηγή πολλών δεινών, εν των οποίων είναι και η επέκταση της Ουνίας, το ανόσιο έργον της οποίας έχει ήδη καταδικασθεί απ’ όλους τους Ορθοδόξους λαούς.

Όλοι εμείς, που φορούμε το τίμιο μοναχικό ένδυμα ως στολή υπηρεσίας της προς Θεό και άνθρωπο αγάπης, με νηφαλιότητα και ειρήνη στην καρδιά κάνουμε έκκληση προς πάσα κατεύθυνση για την εξαφάνιση της αδικίας και τους κινδύνους που αποφέρει η οικειοποίηση των Σκοπίων ξένων τίτλων και συμβόλων.

Απευθύνομε έκκληση προς τις αρχές των Σκοπίων, να αναθεωρήσουν την στάση τους και να συμβάλουν στην εδραίωση της σταθερότητας, για να γευθούν και αυτοί τους γλυκείς καρπούς του ημέρου βίου, όπως μέγα μέρος του λαού τους ασφαλώς επιθυμεί. Διότι θεωρούμε βέβαιον ότι οι κάτοικοι των Σκοπίων θα κατανοήσουν ότι σφετεριζόμενοι ξένα στοιχεία, δεν αδικούν μόνο εκείνους εις τους οποίους ανήκουν αυτά αλλά κυρίως αδικούν τους εαυτούς τους, σαν να μην έχουν δική τους παράδοση και πολιτισμό.

Απευθύνομε λόγο αναθεωρήσεως προς τους ηγέτες ομόδοξων λαών και μάλιστα σε αυτούς οι οποίοι με την αναγνώρισή τους στο προαναφερθέν κρατίδιο δημιουργούν μέγα πρόβλημα για ειρήνη στα Βαλκάνια.

Ταπεινότατα απευθυνόμαστε και προς τους αγιότατους Ποιμενάρχες των Ορθοδόξων Εκκλησιών, των φίλων χωρών, μεγαλόκαρδα και μέσω τρόπων, τους οποίους καλύτερα γνωρίζουν εκείνοι, όπως συμβάλουν στην απομάκρυνση των μελανών νεφών από τα σύνορά μας.

(Απευθυνόμαστε) Στις ευγενείς καρδιές και την ορθή κρίση των ηγετών της Δύσεως και της μεγάλης υπερατλαντικής χώρας των Η.Π.Α. Απευθύνομε λόγο για να επέμβουν κατά το μέτρο των δυνάμεών τους, για να επικρατήσει πολιτική νηνεμία, ελευθεροποιός και χαροποιός για όλους. Η μικρά Ελλάς έχει προσφέρει πολλά στον παγκόσμιο πολιτισμό και η ελαχίστη ανταπόδοση αυτής θα ήταν η άμεσος δικαίωσή της.

Τελειώνοντας, εμείς οι πολυετώς ασκούμενοι και αγωνιζόμενοι στο Άγιο Όρος, έναν πνευματικό χώρο με Πανορθόδοξη και Οικουμενική αποστολή, που ζούμε χίλια και πλέον έτη ειρηνικά παραδίδοντες αγαστή συμβίωση στους πάντες, σ’ αυτή την περιοχή της πολυβασανισμένης Μακεδονίας αυτοί που μένουν εδώ και Αγιορείτες άπαντες με μια καρδιά και στόμα ανάξιο, υψώνομε ικετευτική φωνή προς τον Φιλάνθρωπο Θεό ημών, όπως μιλήσει στις καρδιές των κυβερνώντων και τις συνετίσει προς ειρήνευση των λαών και απομάκρυνση παντός κακού. Αμήν.

Άπαντες στην Έκτακτη Διπλή Ιερά Σύναξη Αντιπρόσωποι και Προϊστάμενοι των είκοσι Ιερών και Ευαγών Μονών του Αγίου Όρους Άθω.

μετάφραση στή δημοτική: Νίνα Γκατζούδη.
Η κ. Γκατζούλη διδάσκει στο Τμήμα Κλασσικών Σπουδών και είναι η Διευθύντρια του Ελληνικού προγράμματος στο Πανεπιστήμιο του New Hampshire.
ἀπό τό ἰστολόγιο ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ

ΑΘΩΝΙΚΟ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟ. ΠΑΝΗΓΥΡΗ ΚΑΛΥΒΗΣ ΑΓ. ΑΚΑΚΙΟΥ 2012

Άθωνικό Δεκαπενταύγουστο.

Πανήγυρη Καλύβης Ἁγίου Άκακίου 2012.

Μέ λαμπρότητα καί κατάνυξη γιορτάστηκε καί ἐφέτος ἡ ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου στό Ἁγιώνυμο Ὄρος τοῦ Ἄθωνα, τό Περιβόλι τῆς Παναγίας, πού γιά τό λόγο ὅτι εἶναι ἀφιερωμένο σ᾿ αὐτήν, πανηγυρίζει ὁλόκληρο ἀπ᾿ ἄκρη σ᾿ ἄκρη.
Ἰδιαίτερα στή σκήτη Καυσοκαλυβίων, ἡ προστάτιδα τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί ἐν πρεσβείαις ἀκοίμητος Θεοτόκος τιμήθηκε μέ ὁλονύκτια ἀγρυπνία στό πάνσεπτο Κυριακό τῆς σκήτης καί πανηγυρική θεία λειτουργία στήν πανηγυρίζουσα ἱερά καλύβη τοῦ Ἁγίου Ἀκακίου.

Κι αὐτό, καθώς τό παρεκκλήσιο τῆς Καλύβης ἀφιερώθηκε ἀπό τόν ἱδρυτή τῆς Σκήτης ἀλλά καί τῆς Καλύβης, ὅσιο Ἀκάκιο τόν Καυσοκαλυβίτη, στήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου. Τό παρεκκλήσι, τό ἀρχαιότερο στή Σκήτη, κτίστηκε τό 1747 ἀπό τόν ἱερομόναχο Ἰωνᾶ Καυσοκαλυβίτη καί ἱστορήθηκε τό 1759 ἀπό τό ἐργαστήριο τοῦ ὁσίου ἱερομονάχου Παρθενίου Σκούρτου τοῦ ἐκ Φουρνᾶ τῶν Ἀγράφων.
Τῆς Πανηγύρεως προεξῆρχε ὁ καθηγούμενος τῆς μονῆς Ἁγίου Νικολάου Ἀναπαυσᾶ Μετεώρων ἀρχιμανδρίτης Πολύκαρπος, πλαισιούμενος ἀπό Καυσοκαλυβίτες πατέρες ἀλλά καί προσκυνητές.

ΑΘΩΝΙΚΟ ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟ

Ὁ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ μέ τήν εὐκαιρία τῆς ἑορτῆς τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, κατά τήν ὁποία πανηγυρίζει ἡ Καλύβη τοῦ Ἁγ. Ἀκακίου ἀλλά καί ὁλόκληρο τό Ἅγιον Ὄρος Ἄθως, πού εἶναι ἀφιερωμένο στήν Παναγία, εὔχεται σέ ὅλους τούς ἀναγνῶστες μας, ἀλλά καί τούς προσκυνητές τοῦ Ἁγίου Ὄρους ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ καί πλούσια τήν εὐλογία τοῦ Κυρίου καί τῆς ἐν πρεσβείαις ἀκοιμήτου Θεοτόκου.

 Ἡ Κοίμησις τῆς Θεοτόκου.
Τοιχογραφία (λεπτομέρεια) στό παρεκκλήσι τῆς Κοιμήσεως Θεοτόκου τῆς καλύβης Ἁγ. Ἀκακίου Καυσοκαλυβίων, 1759.
Ἐργαστήριο ἱερομον. Παρθενίου τοῦ ἐξ Ἀγράφων

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ (H' ΜΕΡΟΣ)

Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

Ἁγιορειτικές ὁσιακές μορφές στή Θράκη τοῦ 14^ου αἰ.*
 (H’ μέρος)

 Τήν ἴδια ἐποχή ὁ Ἰωάννης Καντακουζηνός ἀναγορεύεται αὐτοκράτορας στό Διδυμότειχο. Ἀλλά ἀργότερα κι ἐνῶ ὁ Καντακουζηνός εἶχε λογισμό νά μεταβεῖ στήν Ἡράκλεια καί νά καρεῖ μοναχός ἀπό τόν ἅγιο Φιλόθεο, συνέβη τελικά κάτι τελείως διαφορετικό: ὁ αὐτοκράτορας κάλεσε τόν ἅγιο Φιλόθεο ὡς πατριάρχη στήν Κωνσταντινούπολη. Στή θέση αὐτή ὅμως ὁ ἅγιος Φιλόθεος παρέμεινε μόνο γιά λίγο, ἀφοῦ ἀκολουθῶντας τίς πολιτειακές ἀλλαγές ἀπομακρύνθηκε ἀπό τό θρόνο του καί ἐπέστρεψε στήν ἀγαπημένη του ἀθωνική ἡσυχία. Ἀργότερα ὅμως μέ τή συναίνεση τοῦ πατριάρχη Καλλίστου Α΄ ἀνέκτησε καί πάλι τή μητροπολιτική τοῦ ἕδρα στήν Ἡράκλεια. Μετά τό θάνατο τοῦ πατριάρχη Καλλίστου ὁ ἅγιος Φιλόθεος ἐπανέρχεται τό 1364 στόν πατριαρχικό θρόνο. Κατά τήν δεύτερη πατριαρχεία του ὁ ἅγιος Φιλόθεος συνδύασε τήν ποιμαντική μέριμνα καί διακονία πρός τό λαό μέ τήν ἡσυχαστική μοναχική ζωή, τήν ταπείνωση μέ τίς ὑψηλές θεολογικές του γνώσεις καί τήν ρητορική δεινότητα. Συνέγραψε πλῆθος θεολογικῶν, ἀντιρρητικῶν, ἀπολογητικῶν καί ἁγιολογικῶν ἔργων. Ἐκοιμήθη τό 1379. Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται στίς 11 Ὀκτωβρίου.  

   Ἀνάμεσα στά ἀξιολογότερα ἁγιολογικά ἔργα τοῦ ἁγίου Φιλοθέου Κοκκίνου εἶναι καί ὁ Βίος τοῦ Ἁγιορείτου ὁσίου Σάββα τοῦ Νέου τοῦ διά Χριστόν σαλοῦ. Ὁ ὅσιος Σάββας γεννήθηκε περί τό 1283 στή Θεσσαλονίκη. Σέ ἡλικία δεκαοκτώ ἐτῶν ἀναχωρεῖ γιά τό Ἅγιον Ὄρος, ὅπου ὑποτάχθηκε σέ ἕναν αὐστηρό γέροντα  πού ζοῦσε σέ ἕνα βατοπαιδινό Κελλί τῶν Καρυῶν. Ἐκεῖ ἐκάρη μοναχός καί μετονομάσθηκε Σάββας. Ἐξ αἰτίας τῶν ἐπιδρομῶν τῶν βάρβαρων Καταλανῶν ἀναχώρησε περί τό 1306-1308, ὅπως καί ἄλλοι Ἁγιορεῖτες ἀπό τόν Ἄθω. Μετά ἀπό περιπλάνηση στήν Κύπρο, τούς Ἁγίους Τόπους, τήν Κρήτη, τήν ἡπειρωτική Ἑλλάδα καί τή Μακεδονία, φθάνει στή Θράκη, ὅπου καί ἀσκήθηκε σέ σπήλαιο στήν περιοχή τῆς Ἡρακλείας.

  

 Στόν κώδ. Καυσοκαλυβίων 154, σ. 871-873 ὅπου ἡ ἀνέκδοτη παράφραση τοῦ ὑπό τοῦ ἁγίου Φιλοθέου Κοκκίνου Βίου τοῦ ὁσίου Σάββα Βατοπαιδινοῦ, πού συνέταξε τό 1858 ὁ λόγιος μοναχός Ἰάκωβος Νεασκητιώτης, διαβάζουμε  ὅτι μετά τήν ἀπαλλαγή τοῦ τόπου ἀπό τήν Καταλανική Ἑταιρεία, ὁ ὅσιος Σάββας «(σ. 871)... μετέβη εἰς Θράκην ὅτε Ἀνδρόνικος ὁ Παλαιολόγος βασιλεύς ἀνεκαίνισεν // (σ. 872) ἐκ νέου ἀπό τήν ἐρήμωσιν καί καταστροφήν αὐτῆς, ὁποῦ οἱ μιαροί Λατίνοι μετά τῶν βαρβάρων Ἀγαρηνῶν κατηδάφησαν ὡς προείπομεν· εἰς τήν ὁποίαν μετέπειτα ἀρχιεράτευσεν ὁ ἱερός Φιλόθεος, ὁ συγγραφεύς τοῦ παρόντος βίου. Καί περιελθών αὐτήν ὁ ὅσιος διεσκεμμένως, διότι εὑρίσκοντο εἰς αὐτήν θόλοι πολλοί καί καμάρες ἀπό τά παλαιά λείψανα τῶν παλαιῶν οἰκοδομῶν, καί τόποι ἐπιτήδειοι διά ἡσυχίαν. Ὅθεν ἐκλεξάμενος ἕνα σπήλαιον κρημνῶδες καί δύσβατον πρός τήν νοτίαν θάλασσαν, εἰς τό ὁποῖον καί ἄλλοι ἀσκηταί ἡσύχασαν πρότερον, ἐκλείσθη εἰς αὐτό μέ τήν αὐτήν σιωπήν καί σχῆμα. Εἰς αὐτό τό σπήλαιον καί κάποιος εὐλαβής εἶχε κτίσει ἐκκλησίαν, καί ἐσώζετο ὁ δεσποτικός χαρακτήρ ἱστορημένος εἰς τήν δεξιάν καμάραν· τό ὁποῖο δεσποτικόν ἐκτύπωμα περιελάμπετο οὐχί ἀπό ζωγραφικήν τέχνην, ἀλλ’ ἀπό θείαν χάριν τόσον, ὁποῦ βλέπων αὐτό δέν χορταίνῃ τίς ὁρῶν καί παρέχει δαψιλῶς χαρίσματα ἰαμάτων τοῖς μετά πίστεως προοιοῦσιν.

  Ἐκεῖ λοιπόν ἡσυχάσας ὁ ὅσιος, ἄγνωστος καί ξένος, ἔμεινεν εἰς πολύν καιρόν. Ἀλλ’ ἐπειδή καί τόν ἔμαθον καί ἐκεῖ καί ἤρχοντο τινές ἀπό τήν Ἡράκλειαν, καί μάλιστα ἱερεῖς καί κληρικοί καί τόν εὕρισκον, αἰδεσθέντες τήν θαυμαστήν σιωπήν καί τό ἀγγελικόν τῆς ἀσκήσεως, τοῦ ἔφερνον τροφάς καί ἐπρόσπιπτον εἰς τούς πόδας του, ζητοῦντες λόγον ὠφελείας. Ἐκεῖνος δέ ἀποφεύγων τήν ἀνθρώπινον δόξαν ἐπροσποιεῖτο τήν προτέραν μωρίαν του. Πλήν, μή δυνάμενος νά τούς πείσῃ, ἀλλά μᾶλλον θαυμάζοντες τό ὕψος τῆς ταπεινοφροσύνης του, διά τήν ὁποίαν καί τόν μωρόν ὑπεκρίνετο, ἀνεχώρησεν ἐκεῖθεν καί ἦλθεν εἰς τήν Κωνσταντινούπολιν».

  

 Ἀπό τήν Κωνσταντινούπολη, ὁ ὅσιος Σάββας ἐπιστρέφει στό Ἅγιον Ὄρος καί κοινοβιάζει στή μονή Βατοπαιδίου. Ἐκεῖ συνδέεται μέ τόν ἅγιο Φιλόθεο Κόκκινο, τόν μαθητή καί μετέπειτα βιογράφο του. Τόν Μάρτιο τοῦ 1341 λαμβάνει μέρος σέ ἀποστολή Ἁγιορειτῶν στήν Κωνσταντινούπολη, σέ μιά προσπάθειά τους νά τεθεῖ τέλος στόν ἐμφύλιο σπαραγμό ἐξ αἰτίας τῆς διαμάχης τοῦ Ἰωάννη Ε΄ Παλαιολόγου μέ τόν Ἰωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνό. Ἔχοντας προβλέψει τήν ἀποτυχία τῆς ἀποστολῆς αὐτῆς, καί ἀποφεύγοντας ἀργότερα τήν ἀνάρρησή του στόν πατριαρχικό θρόνο, παρ’ ὅλες τίς πιέσεις τοῦ αὐτοκράτορα καί τῶν ἀρχιερέων, ὁ ὅσιος Σάββας περέμεινε στήν Κωνσταντινούπολη περνῶντας τά τελευταῖα του χρόνια ἔγκλειστος, σέ ἕνα κελλί τῆς μονῆς τῆς Χώρας, ὅπου καί ἐκοιμήθη ὁσιακά περί τό 1349-1350.

Ἡ συνέχεια τῆς ἀμφίδρομης σχέσης καί τῶν πνευματικῶν δεσμῶν τῆς Θράκης μέ τό Ἅγιον Ὄρος, μέσω ὁσιακῶν μορφῶν, εἶναι πολύ μακρά, τόσο μέχρι τά μέσα τοῦ ἑπόμενου ἀλλά καί τελευταίου αἰώνα τοῦ δύοντος βυζαντινοῦ ἑλληνισμοῦ, ὅσο καί κατά τή ζοφερή περίοδο πού ἀκολούθησε τήν πτώση τῆς μεγάλης θρακικῆς πόλης, τῆς Κωνσταντινούπολης. Ἀπό τή Θράκη καταγόμενοι ἤ στή Θράκη ἀθλήσαντες Ἁγιορεῖτες νεομάρτυρες τοῦ Γένους μας, ὅπως οἱ ἅγιοι Ἰάκωβος Ἰβηροσκητιώτης καί οἱ μαθητές του Ἰάκωβος καί Διονύσιος († 1519), Λουκάς († 1802), Ἰγνάτιος († 1814), Χριστοφόρος († 1818), Ἀγαθάγγελος († 1819), Τιμόθεος († 1820) καί ὁ ἱερομάρτυς Κωνστάντιος Λαυριώτης († 1820), ἔμελλαν νά συνεχίσουν νά ἀναζωογονοῦν μέ δεσμούς αἵματος καί πνεύματος τίς δύο θεόσωστες περιοχές, πρός δόξαν Θεοῦ! 

_____________________________________________________________________________________

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ:

Ὁ ἅγιος Σάββας ὁ Βατοπαιδινός. Μικρογραφία στόν κώδ. Καυσοκαλυβίων 154, σ. 816, πού παραδίδει παράφραση τοῦ Βίου του ἀπό τόν μοναχό Ἰάκωβο Νεασκητιώτη.

 

Ὁλόκληρη ἡ μελέτη τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου:  «Ἁγιορειτικές ὁσιακές μορφές στή Θράκη τοῦ 14ου αἰ.», δημοσιεύθηκε στά Πρακτικά τοῦ 4^ου Διεθνοῦς Συμποσίου Θρακικῶν Σπουδῶν: Βυζαντινή Θράκη. Μαρτυρίες καί Κατάλοιπα. Κομοτηνή, 18-22 Ἀπριλίου 2007, στό: Byzantinsche Farschulngen 300 XXX (2011), σσ. 277-326, πίνακες 801-807.

Ἁγιορειτικές ὁσιακές μορφές στή Θράκη τοῦ 14^ου αἰ. ( Α΄ μέρος)

Ἁγιορειτικές ὁσιακές μορφές στή Θράκη τοῦ 14^ου αἰ. ( Β΄ μέρος)

Ἁγιορειτικές ὁσιακές μορφές στή Θράκη τοῦ 14^ου αἰ.  ( Γ΄ μέρος)

Ἁγιορειτικές ὁσιακές μορφές στή Θράκη τοῦ 14^ου αἰ. ( Δ΄ μέρος)

Ἁγιορειτικές ὁσιακές μορφές στή Θράκη τοῦ 14^ου αἰ. ( Ε΄ μέρος)

Ἁγιορειτικές ὁσιακές μορφές στή Θράκη τοῦ 14^ου αἰ. ( ΣΤ΄ μέρος)

Ἁγιορειτικές ὁσιακές μορφές στή Θράκη τοῦ 14^ου αἰ. ( Z΄ μέρος)

ΒΙΒΛΙΟ: ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΩΣ

Τό Μυστήριον τῆς Ἐξομολογήσεως, ὑπό Ζωσιμᾶ μοναχοῦ Ἐσφιγμενίτου, Ἀθῆναι 1900

ΠΕΡΙ ΑΡΕΤΗΣ

Ἀρετή εἶναι ἡ μέθεξη τῆς ἀκτίστου δόξης τοῦ Χριστοῦ, πού διαπερνᾶ καί συνέχει καί ἁγιάζει οὐρανό καί γῆ, καί ἀνακρᾶται μέ κάθε ἀνθρώπινο πρόσωπο σέ μία σχέση ἐκστατικῆς ἀγάπης, ὅπου τό ἐγώ γίνεται Ἐσύ, ὅπου τό ἐμεῖς γίνεται ἡ εἰκόνα τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ. Τό δῶρο τῆς ἀρετῆς, φῶς καί ζωή τοῦ κόσμου, γίνεται ἀπαίτηση ἀληθινῆς κοινωνίας ἐν Χριστῷ.

Ἀρχιμ. Χριστοδούλου, ἡγουμένου μονῆς Κουτλουμουσίου, Πρόλογος στό:  Ὀρθοδοξία-Ἑλληνισμός. Πορεία στήν τρίτη χιλιετία, τ. Β’, Ἅγιον Ὄρος 1996.