ΤΟ ΚΕΛΙ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ 119 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΟΥ. ΜΙΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΜΑΤΙΑ

                                          τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου

  Εἶναι γνωστό ὅτι σάν χθές, 3 Ἰανουαρίου μέ τό ἁγιορείτικο (παλαιό) ἡμερολόγιο, τοῦ 1911, πρίν ἀκριβῶς 119 χρόνια, ἐκοιμήθη ὁ μέγιστος τῶν Ἑλλήνων λογοτεχνῶν Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης (γενν. 4 Μαρτίου 1851).

   Ἐκεῖνο ὅμως πού δέν εἶναι σέ πολλούς γνωστό εἶναι ὅτι ὁ Σκιαθίτης «κοσμοκαλόγερος» ἔζησε κατά τήν τελευταία δεκαετία τῆς ζωῆς του μέσα σ᾿ ἕνα μικρό καί ἀπέριττο δωμάτιο, στήν πίσω αὐλή τοῦ ἱεροῦ ναοῦ τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων, στή συνοικία Ψυρρῆ τῶν Ἀθηνῶν.

    Στήν Ἀθήνα τοῦ β΄ μισοῦ τοῦ 19ου αἰῶνα ὑπῆρχαν αὐλές πού στέγαζαν λυτά καί φτωχικά σπιτάκια καί δωμάτια. Σέ μία ἀπ᾿ αὐτές τίς «αὐλές τῶν θαυμάτων», στήν πολυσύχναστη καί σήμερα περιοχή τοῦ Ψυρρῆ, μέσα σ᾿ ἕνα δίπατο δωμάτιο ἔζησε γιά δέκα περίπου χρόνια ὁ «ἅγιος» τῆς Λογοτεχνίας μας, μέσρι περίπου τό 1902, προτοῦ ἐπιστρέψει μόνιμα στήν ἰδιαίτερη πατρίδα του Σκιάθο τό 1908. Πρόκειται γιά τό ἐπονομαζόμενο στίς μέρες μας «Κελί τοῦ Παπαδιαμάντη».

  Ἀρχικά, στόν χῶρο αὐτό ἔμενε μόνον ὁ μοναχός Νήφων. Μετέπειτα ὅμως, καί ἐπειδή ἡ στέγη τοῦ κακοσυντηρημένου σπιτιοῦ πού νοίκιαζε ὁ Παπαδιαμάντης στήν ὁδό Ἀριστοφάνους 18 κατέρρευσε ὡς συνέπεια μιᾶς μεγάλης νεροποντῆς (μάλιστα τό περιστατικό συνέβη τή νύχτα καί ὁ Παπαδιαμάντης λίγο ἔλειψε νά σκοτωθεῖ) ὁ Νήφων τόν προσκάλεσε νά μείνει μαζί του στό μέρος πού κι ἴδιος ἔμενε, στήν αὐλή τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων.

  


Ὁ Παπαδιαμάντης σέ ἡλικία 21 ἐτῶν, τόν Ἰούλιο τοῦ 1872 εἶχε ἐπισκεφθεῖ τό Ἅγιον Ὄρος, «χάριν προσκυνήσεως», ὅπως σημειώνει ὁ ἴδιος στή σύντομη αὐτοβιογραφία του, ἀλλά μέ βαθειά τήν ἐπιθυμία νά γίνει ἐκεῖ μοναχός. Παρέμεινε μάλιστα ἐπί ὀκτώ μῆνες δόκιμος μοναχός. Μαζί του στό ταξίδι αὐτό ἦταν ὁ καλύτερος φίλος του ἀπό τά ἐφηβικά του χρόνια στή Σκιάθο Νικόλαος Ἁγιώτης (1849-1891) γιός τοῦ πλοιάρχου Διανέλου Ν. Ἀγιώτη. 

   Ὁ Νικόλαος παρέμεινε στό Ἅγιον Ὄρος καί ὀνομάστηκε μετά τήν κουρά του μοναχός Νήφων Δοχειαρίτης. Ὁ Παπαδιαμάντης ὅμως, μετά ὀκτώ μῆνες παραμονῆς του, μή θεωρώντας πιθανότατα τόν ἑαυτό του ἄξιο να φέρει τό μέγα καί ἀγγελικό σχῆμα, ἐγκατέλειψε τόν Ἄθωνα καί ἐπέστρεψε στόν κόσμο. Γι αὐτήν του ὅμως τήν ἐμπειρία δέν μίλησε ποτέ. Ἀναμνήσεις μόνο τῆς ἁγιορείτικης σύντομης αὐτῆς περιόδου τοῦ Παπαδιαμάντη βρίσκουμε στό διήγημα «Ἀγάπη στόν κρεμνό»: «Ἐκεῖ, ὅταν διέτριψα ἐπί ἑβδομάδας εἰς τήν σκήτην τήν Ξενοφωντινήν, κειμένην ἡμισείας ὥρας δρόμον ὑψηλότερον τοῦ ρωσικοῦ μοναστηρίου, γύρω εἰς τήν καλύβην τοῦ Νήφωνος τοῦ Δοχειαρίτου, ὅπου ἐφιλοξενούμην -ἦτο ὁ μακαρίτης πατριώτης μου καί πιστός φίλος δι᾿ ἐμέ - ὅλαι αι γειτονικαί μας καλύβαι ἀνῆκον εἰς ἀλλογλώσσους».

  

  Ὁ Παπαδιαμάντης μετά τήν ἐπιστροφή του ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος καί ἔπειτα ἀπό ὁλιγόμηνη παραμονή του στἠ Σκιάθο, ἀπό τό φθινόπωρο τοῦ 1873 ἐγκαθίσταται μόνιμα πλέον στήν Ἀθήνα προκειμένου νά ὀλοκληρώσει τίς σπουδές του. Στά 1882 ἀνταμώνει ξανά μέ τόν Νήφωνα, πού ἔχει ἤδη ἐγκαταλείψει τήν ἁγιορείτικη ζωή καί ἐπισκέπτεται τήν Ἀθήνα γιά θεραπεία τῶν ματιῶν του. Στήν πρωτεύουσα ὁ Νήφων γνωρίστηκε μέ τούς ἱερεῖς καί ἐπιτρόπους τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων, οἱ ὁποῖοι καί τοῦ παραχώρησαν τό καμαράκι γιά νά μείνει. Βρισκόταν ὅμως σέ φάση συνεχοῦς ἀναβολῆς τῆς ἀπόφασης νά ἐπιστρέψει στόν τόπο τῆς μετανοίας του, τό Ἅγιον Ὄρος, κάτι πού δέν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Ἦταν ἀκριβῶς ἡ ἐποχή πού ἀντάμωσε ξανά μέ τόν ἐπιστήθιο φίλο του Παπαδιαμάντη καί τοῦ πρότεινε νά συγκατοικήσουν.

 Γράφει ὁ Παπαδιαμάντης πρός τόν πατέρα του στή Σκιάθο στίς 10 Νοεμβρίου 1882: «Ὁ Νήφων εἶναι ἐδῶ ἀκόμη, καί ὅπως λέγει, θά ὑπάγῃ εἰς τό Ἅγ. Ὄρος. Προσεπάθησε νά κατορθώσῃ κἄτι καί δέν ἠμπόρεσε. Δέν ἔκαμε δέ καμμίαν παρεκτροπήν ἐνταῦθα καί μήν ἀκούετε. Ἄν πίνη ὀλίγον τι, ἀλλά φέρεται σεμνῶς». Ὁ Νήφων στά τελευταῖα χρόνια τῆς ζωῆς του ἔγινε δάσκαλος καί ἱερέας στό κτῆμα τοῦ ἐφοπλιστοῦ Ἰωάννου Θεοφιλάτου στό Χαρβάτι (Παλλήνη), πού βρισκόταν στή θέση τοῦ σημερινοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Τρύφωνος (ὁ Παπαδιαμάντης πέρασε ἐκεῖ τό Πάσχα τοῦ 1887). Ἐκοιμήθη τό 1891 ἤ το 1901, κατά τόν Ν. Φραγκούλα.

  Σύμφωνα μέ μαρτυρίες, στό δίπατο αὐτό δωμάτιο, στίς ἀρχές τοῦ 1884 ὁ Νήφων ἀποσύρθηκε στό πατάρι μέ τό ἀχυρένιο στρῶμα, ἀφήνοντας φιλάδελφα τό ἰσόγειο στόν ἐξάδελφό του. Μάλιστα στόν χῶρο αὐτό ὁ Παπαδιαμάντης ἔγραψε τό μεγαλύτερο μέρος τοῦ ἀριστουργήματός του «Φόνισσα». Πιθανῶς τότε γράφει τόν «Κανόνα ἱκετήριον εἰς τήν Ὑπεραγίαν Θεοτόκον τήν Γοργοεπήκοον», βάζοντας στήν ἀκροστιχίδα μαζί μέ τό ὄνομά του καί τό ὄνομα τοῦ Νήφωνα. Ὁ Κανόνας πρωτοεκδόθηκε στά Ἅπαντα τοῦ Βαλέτα.

  Διηγοῦνται γιά τόν Παπαδιαμάντη ὅτι μεγάλο μέρος τῆς καθημερινότητάς του τό περνοῦσε στήν γειτονική ταβέρνα τῶν ἀδελφων Δημήτρη καί Βασίλη Καχριμάνη, δύο στενά παρακάτω, Σαρρῆ 15 καί Ἁγίων Ἀσωμάτων, στό ἰσόγειο διώροφης κατοικίας τῆς πρώτης ὀθωνικῆς περιόδου. Στό «ταβερνεῖον» αὐτό ἄλλωστε φέρεται ὅτι συνέγραφε ἐπί εἰκοσιεπτά χρόνια τά ἄρθρα του καί τά διηγήματά του, πίνοντας καί λίγο κρασάκι, ὡς ἄλλο «ἀλυπιακό μοσχᾶτο». Ὁ Παπαδιαμάντης ζοῦσε πολύ φτωχικά καί λέγεται ὅτι δέν εἶχε οὔτε χαρτί νά γράψει. Εὐτυχῶς πού τοῦ ἔδινε χαρτοσακούλες ὁ Καχριμάνης ὁ Τριπολιτσιώτης. Ἔκοβε ὁ κυρ Ἀλέξανδρος τίς σακούλες σέ ὀρθογώνιο σχῆμα καί ἔβγαζε ἀπ᾿ αὐτές φύλλα χαρτιοῦ, ἐπάνω στά ὁποῖα ἔγραφε τά δοκίμιά του. Αὐτός ἦταν ἄλλωστε καί ὁ λόγος πού ὁ λογοτέχνης μας τόν θεωροῦσε ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ, ἐπειδή τοῦ ἔδινε χαρτί γιά νά γράψει. Χωρίς ἐκεῖνον τόν εὐλογημένο ταβερνιάρη ποιός ξέρει πόσα ἀπό τά ἔργα τοῦ Παπαδιαμάντη δέν θά εἶχαν καταγραφεῖ ποτέ.

   Σύμφωνα μέ μελετητές τοῦ ἔργου τοῦ Παπαδιαμάντη, τά περισσότερα «ἀθηναϊκά» διηγήματα, τά ὁποῖα συνέγραψε ὁ κύρ Ἀλέξανδρος τά ἐμπνεύστηκε ἀπό τήν καθημερινή ζωή τῆς πόλης καί τῶν ἀνθρώπων της, πού ἐπιμελῶς παρατηροῦσε καί ψυχογραφοῦσε μέ τόν ζωντανό καί ἀνεπανάληπτο λόγο του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ἀποτελεῖ τό ἔργο «Ὁ Καλόγερος», τό ὁποῖο φαίνεται νά παραπέμπει στόν φίλο του ἀλλά καί συγκάτοικό του, μοναχό Νήφωνα.

  Ὁ Παπαδιαμάντης ἐκτός ἀπό τό Κελί στό ὁποῖο ἀναφερόμαστε, διεμενε ἐπίσης σ᾿ ἕνα δωμάτιο σέ σπίτι τῆς ὁδοῦ Τάκη, δίπλα στούς Ἁγίους Ἀναργύρους, ὅπου ἔγραψε τήν «Γυφτοπούλα», ἐνῶ τά τελευταῖα δύο του χρόνια στοῦ Ψυρρῆ, ἔμενε σέ σπίτι τῆς ὁδοῦ Ἀριστοφάνους, δίπλα στόν Ἅη-Θανάση.

 Ἀπό τόν Φεβρουάριο τοῦ 1906 μέχρι τόν χειμώνα τοῦ 1908 μένει στή Δεξαμενή, ὅπου σύχναζαν πολλοί λόγιοι, σέ σπίτι ἀπέναντι ἀπό τόν πευκώνα τοῦ Λυκαβηττοῦ πού εἶχε φυτέψει ἡ βασίλισσα Ἀμαλία. Ἡ σπιτονοικοκυρά του ἦταν ἡ κυρά Μαρουδιά ἀπό τήν Κύμη. Στά τέλη τοῦ 1908 ἀναχωρεῖ γιά τή Σκιάθο καί δέν θά ἐπιστρέψει ποτέ ξανά στήν Ἀθήνα.

   Στόν ναό τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων ὁ Παπαδιαμάντης ἔψελνε μαζί μέ τόν ἅγιο Νικόλαο Πλανᾶ (1851-1931), μέ τόν ὁποῖο εἶχε ἀναπτύξει μία ἰδιαίτερη πνευματική σχέση.

  Τό «Κελί τοῦ Παπαδιαμάντη», ὁ ἐξαιρετικά σημαντικός γιά τήν Ἀθήνα ἀλλά καί γιά τήν μελέτη τῆς προσωπογραφίας τόσο τοῦ Παπαδιαμάντη ὅσο καί τῆς ἀθηναϊκῆς κοινωνίας τῆς ἐποχῆς, στίς μέρες μας εἶναι ἀνακαινισμένος καί ἐπισκέψιμος, καί μέ τήν φροντίδα τοῦ προϊσταμένου τοῦ ναοῦ τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων, ἀρχιμ. Παντελεήμονος Τσορμπαντζόγλου, συνεχίζει να ἐξακτινώνει τόν παπαδιαμαντικό λόγο στόν νοῦ καί τίς καρδιές μας. Ἀπό τήν Ἀθήνα μέχρι τό Ἅγιον Ὄρος.

 Προτοῦ ὁλοκληρώσουμε αὐτή τήν σύντομη περιήγηση τοῦ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ στήν ἀθηναϊκή περίοδο τοῦ Παπαδιαμάντη, ἄς ἀναφερθοῦμε καί στόν πλησιόχωρο ἱερό ναό τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ, μιά πού κι αὐτός σχετίζεται μέ τόν Παπαδιαμάντη, ἀφοῦ ἦταν ἕνας ἀπό τούς ἱερούς χώρους προσευχῆς καί θείας λατρείας του πρός τόν Θεό. Στόν συνειρμό τῆς σκέψης μας ἄλλωστε δέν μπορεῖ παρά νά ἔλθει τό κλασικό χριστουγεννιάτικο διήγημα τοῦ Παπαδιαμάντη «Στό Χριστό στό Κάστρο», πού ἀναφέρεται στόν ναό τῆς τοῦ Χριστοῦ Γεννήσεως, πού ἦταν ὁ κεντρικός ναός τῆς παλαιᾶς πρωτεύουσας τῆς Σκιάθου.

  Ὁ ἀθηναϊκός ναός τῆς τοῦ Χριστοῦ Γεννήσεως (κτίσμα τοῦ 1860) βρίσκεται κι αὐτός στοῦ Ψυρρῆ. Σύμφωνα μέ μαρτυρίες, στόν δυτικό τοῖχο τοῦ ναοῦ ὑπῆρχαν φορητές ἱερές εἰκόνες πού ὁ Παπαδιαμάντης εἶχε ἀφιερώσει στόν ναό. Σήμερα ὅμως ἡ τύχη τους ἀγνοεῖται. Στό σημερινό ἐπισκέπτη τοῦ ναοῦ ὑπογραμμίζεται ἡ σχέση τοῦ μεγάλου λογοτέχνη μας μέ τόν χῶρο, δείχνοντας μάλιστα μία τοιχογραφία στόν βόρειο τοῖχο πού παριστάνει τήν ἀνάβαση στόν οὐρανό τοῦ Προφήτη Ἠλία, μέ τόν μαθητή του προφήτη Ἐλισσαῖο, στόν ὁποῖο ὁ Παπαδιαμάντης ἔτρεφε μεγάλη εὐλάβεια. Ἕνα ἀπό τά ὑμνογραφικά κείμενα τοῦ Παπαδιαμάντη εἶναι τά «Ἀπόστιχα τοῦ Μικροῦ Ἑσπερινοῦ εἰς τήν ἑορτήν τοῦ Προφήτου Ἠλιοῦ» ἐνῶ μᾶς εἶναι γνωστή καί ἡ διακονία του ὡς ψάλτου στόν ὁμώνυμο, ἀνακαινισμένο σήμερα, ναό τοῦ Ἁγίου Ἐλισσαίου τῆς Παλαιᾶς Ἀγορᾶς τῶν Ἀθηνῶν. Ἀναφέρεται ὅτι ἡ τοιχογραφία αὐτή εἶναι ἀφιέρωμα τοῦ ἴδιου τοῦ Παπαδιαμάντη στόν ναό τῆς τοῦ Χριστοῦ Γεννήσεως. Χρειάζεται ὅμως περισσότερη ἔρευνα περί αὐτοῦ καθώς στήν τοιχογραφία ἡ ἀφιερωματική ἐπιγραφή, πού σώζεται στό κάτω ἀριστερό τμῆμα της, ἀναφέρει διαφορετικό ὄνομα ἀφιερωτοῦ, ἀλλά καί χρονολογία μεταγενέστερη τοῦ θανάτου τοῦ Παπαδιαμάντη:

 «Ἀφιέρωμα / Εὐθυμίας Ἠλία Σαλλιγγάρου / 1923».

  Οἱ φωτογραφίες εἶναι ἀπό τό Κελί τοῦ Παπαδιαμάντη, ὅπως αὐτές ἐλήφθησαν ἀπό τόν ἁγιογράφο Γιῶργο Μίχο πού συνόδευε μαζί μέ φίλους τόν συντάκτη τοῦ παρόντος (τόν ὁποῖο βλέπουμε νά στέκεται στό στασίδι τοῦ Κελιοῦ στό ὁποῖο συγκατοικοῦσε ὁ Παπαδιαμάντης μέ τόν μοναχό Νήφωνα) σέ πρόσφατη (παραμονές Χριστουγέννων 2019) ἀθηναϊκή του περιήγηση σέ ἱερούς χώρους τῆς γενέθλιάς του ἀττικῆς γῆς. Ἐπίσης, φωτογραφίες προέρχονται καί ἀπό τόν ἱερό ναό τῆς τοῦ Χριστοῦ Γεννήσεως. Τό ἔνθετο κείμενο γιά τόν Παπαδιαμάντη ἐπιμελήθηκε ὁ Κωνσταντῖνος Τσιώλης.

ΦΙΛΟΣΟΦΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ, ΜΕΡΟΣ Γ΄

Μέρος Γ΄

 Ο αληθινός μοναχός, εικόνα του αναστημένου Χριστού

Ἄρθρο τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου πού δημοσιεύτηκε στήν ἐφημερίδα Ὀρθόδοξη Ἀλήθεια την Τετάρτη 27 Νοεμβρίου 2019

ΦΙΛΟΣΟΦΩΝΤΑΣΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ Μέρος Β΄. Ἡ μνήμη θανάτου, ἀνάσταση ἀπό τόν θάνατοτῆς ψυχῆς

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ

ΑΝΑΓΓΕΛΙΑ ΑΓΡΥΠΝΙΑΣ ΑΓ. ΜΑΞΙΜΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΗ

ΑΓΡΥΠΝΙΑ ΕΠΙ ΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΑΞΙΜΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΗ

  

Τήν νύκτα τῆς Κυριακῆς 12 πρός 13 Ἰανουαρίου θά 

τελεσθεῖ ἀγρυπνία ἐπί τῆ μνήμῃ τῆς Κοιμήσεως τοῦ ὁσίου Μαξιμου τοῦ Καυσοκαλύβη, πρώτου οἰκιστοῦ τῆς Σκήτης Ἁγίας Τριάδος Καυσοκαλυβίων καί ἑνός ἀπό τούς ἁγίους πού τιμῶνται ἰδιαιτέρως στήν Καλύβη τοῦ Ἁγίου Ἀκακίου. Ἡ ἀγρυπνία, ὅπως καί πέρυσι, θά τελεσθεῖ στό ἐξωκκλήσιον τοῦ Ἁγίου Νικολάου τῆς Παλαιᾶς Πεντέλης, πού εἶναι μετόχι τῆς μονῆς Πεντέλης, ἀπό τίς 8 τό βράδυ μέχρι τήν 1 η πρωϊνή τῆς Δευτέρας.

  

Τό ἱστολόγιό μας καλεῖ ὅλους τούς Ἀθηναίους ἀναγνῶστες μας, φιλάγιους καί φιλοαγιορεῖτες, νά προσέλθουν νά τιμήσουν τή μνήμη τοῦ μεγάλου αὐτοῦ ἡσυχαστῆ Ἁγίου τοῦ 14ου αἰώνα.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΑ ΠΑΤΑΠΙΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΟΜΠΗ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ

Συνέντευξη τοῦ γέροντα Παταπίου Καυσοκαλυβίτου στόν ἔγκριτο δημοσιογράφο Στέλιο Λουκᾶ, στήν τηλεοπτική ἐκπομπή: ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ, ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ, μέ ἀφορμή τό βιβλίο τοῦ π. Παταπίου (διδακτορική διατριβή) «Ὁ μοναχός Ἰάκωβος Νεασκητιώτης (+ 1869) καί τό ἔργο του».

Δημοτική Τηλεόραση Θεσσαλονίκης TV100. Δευτέρα, 25 Δεκεμβρίου 2017

Μέρος Α'

Μέρος Β'

ΝΕΟΣ ΧΡΟΝΟΣ

Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

 Νέος χρόνος ἄρχισε ἤδη νά μετράει γιά τήν ἀνθρωπότητα, καί οἱ προσδοκίες ὅλων μας γιά τό καλύτερο εἶναι μεγάλες.

  Ἡ Ἐκκλησία μέσα στή διαχρονική πορεία της διαμορφώνει τήν εἰκόνα τῆς μνήμης καί τήν συνολική ἀντίληψη τῆς ἱστορίας τοῦ κόσμου. Τά μοναστήρια κυρίως διασώζουν τά μνημεῖα τῆς μνήμης καί τά ἀναπαράγουν. Ὡς χαρακτηριστικό παράδειγμα φέρνουμε τούς χειρόγραφους κώδικες, πού στήν συνέχεια ἀντιγράφονται καί πάλι ἀντιγράφονται...

  Στό Ἅγιον Ὄρος ὁ χρόνος καί τά ἀποτυπώματά του, ἡ ἱστορική μνήμη, ἔχει καταγραφεῖ μέσα ἀπό τίς πολυάριθμες ἐπιγραφές, χαράγματα, χρονογραφίες, ἐνθυμήσεις σέ χειρόγραφα καί παλαιά ἔντυπα, σέ κειμήλια, σέ φορητές εἰκόνες καί τοιχογραφίες.

  Ὁ χρόνος ἀρχίζει μέ τήν κτίση τοῦ κόσμου καί τελειώνει μέ τή Δευτέρα Παρουσία. 

 Μάλιστα, ἡ χρονολόγηση «ἀπό κτίσεως κόσμου» προσδιόριζε τούς πρώτους αἰῶνες τά γεγονότα τῆς ἱστορίας. Τό χριστιανικό ἡμερολόγιο διαμορφώνεται τόν 4ο αἰώνα μ.Χ., ἡ ἀρίθμηση τῶν ἐτῶν ἄρχισε τόν 6ο αἰώνα καί ἡ διάκρισή τους σέ ἔτη, πρό καί μετά Χριστόν, μόλις τό 1627. Ἡ «ἀπό κτίσεως κόσμου» χρονολόγηση συνεχίζεται στή λογία παράδοση τῶν ἀθωνιτῶν κωδικογράφων καί στόν 17ο αἰώνα, παράλληλα πρός τήν χρονολόγηση «ἀπό Χριστοῦ», πού εἶχε ἤδη καθιερωθεῖ.

  Κέντρο τῆς ἱστορίας ἀποτελεῖ ἡ ἐνσάρκωση τοῦ Κυρίου, ἡ «τοῦ Λόγου οἰκονομία», τό ἔτος «ἀπό τῆς ἡμῶν σωτηρίας»· ἐκφράσεις πού συχνά συναντοῦμε στά χρονολογημένα ἁγιορειτικά χειρόγραφα. 

     Ὁ χρόνος εἶναι πολύτιμος, ἀλλά ὄχι λιγοστός, 

                           λένε οἱ Ἁγιορεῖτες μοναχοί.

 Καί εἶναι λιγότερο σημαντικός ἀπό τόν καιρό, τόν κατάλληλο δηλαδή χρόνο˙ τήν ἱερή στιγμή.

  Ζοῦμε τό ἐδῶ καί τό τώρα, σέ ἕνα παρόν πού νά ἔχει τή γεύση τῶν μελλόντων: θάνατος, ἀνάσταση, θέωση. 

Ὅ,τι κάνουμε τή στιγμή αὐτή πρέπει νά ἀντέχει νά δοκιμαστεῖ μπροστά σέ αὐτή τή μεγάλη καί πλατειά προοπτική τῆς αἰωνιότητας.

Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο του συγγραφέα ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ. ΒΗΜΑΤΙΖΟΝΤΑΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΚΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ, ἔκδοση Ἱ. Κ. Ἁγ. Ἀκακίου, Ἅγιον Ὄρος 2012. 

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΕΣ ΕΥΧΕΣ ΓΙΑ ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ

ΔΟΞΑ ΕΝ ΥΨΙΣΤΟΙΣ ΘΕΩ

                                             Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

Ἄν δέν εἶναι καθόλου εὔκολο ὁ ἀνθρώπινος νοῦς μας νά συλλάβει τήν ὑπερβατικότητα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, μπορεῖ ὅμως νά Τόν δοξολογεῖ γι’ αὐτήν.

  Οἱ ἄγγελοι δοξολογοῦν μέ οὐράνιους ὕμνους τόν τεχθέντα Κύριο καί μέ χαρά ἀναγγέλουν στούς ποιμένες τό μέγα γεγονός πού θά ἀποτελέσει τομή στήν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας. Ἐκεῖνοι δέχονται ἐκστατικά τό χαρούμενο μήνυμα.

  Οἱ ἁπλοϊκοί αὐτοί ποιμένες γιά τήν καθαρότητα τῆς καρδιᾶς τους εἶχαν τό προνόμιο νά ἐπικοινωνήσουν μέ τόν ὑπερφυσικό κόσμο τῶν ἀγγέλων καί ἀξιώθηκαν νά γίνουν μάρτυρες τοῦ θαύματος τῶν Χριστουγέννων. Συνήθως, κάποιος ἀπ’ αὐτούς παίζει τή φλογέρα του, ἀναμιγνύοντας τή μουσική, τέχνη ἀνθρώπινη, μέ τό ἀγγελικό ἄσμα. Σέ ὁρισμένες συνθέσεις, κάποιος ἀπό τούς ποιμένες συνομιλεῖ μέ τόν Ἰωσήφ.

   Σέ δεσπόζουσα θέση καί τό ἀστέρι, τό ὁποῖο τελικά στάθηκε πάνω ἀπό τό σπήλαιο, ρίχνοντας μία ἀκτῖνα του πάνω ἀπό τήν κεφαλή τοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι, τό ἀστέρι γίνεται καί ἕνας ἀγγελιοφόρος ἀπό τό ὑπερπέραν, πού μηνύει ὅτι στή γῆ γεννήθηκε «ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς» Θεός. Τό ἀστέρι, ἀφοῦ ὁδήγησε τούς Μάγους στή φάτνη, μᾶς δείχνει τώρα τήν κατεύθυνση πού χαράσσει ἡ ἐνσάρκωση τῆς φιλάνθρωπης ἀγάπης τοῦ Θεοῦ.

Ἀπόσπασμα ἀπό τήν ὁμλία τοῦ συγγραφέα ὑπό τόν τίτλο,

Δεῦτε ἴδωμεν πιστοί: Εἰκονογραφικές προσεγγίσεις στό μυστήριο τῶν Χριστουγέννων, 

πού πραγματοποιήθηκε στίς 18 Δεκεμβρίου 2019 στόν ἱερό ναό Ἁγίου Θεράποντος Ζωγράφου τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν 

«Δεύτε ίδωμεν πιστοί» – Εικονογραφικές προσεγγίσεις στο Μυστήριο των Χριστουγέννων

Ομιλία του Μοναχού Παταπίου Καυσοκαλυβίτη, Δρ. Θεολογίας με θέμα: «Δεύτε ίδωμεν πιστοί» – Εικονογραφικές προσεγγίσεις στο Μυστήριο των Χριστουγέννων, η οποία πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου 2019 στον Ιερό Καθεδρικό Ναό Αγίου Θεράποντος Ζωγράφου.

Πηγή: Pemptousia.gr

ΔΕΥΤΕ ΙΔΩΜΕΝ ΠΙΣΤΟΙ

      

                                Ἡ Θεοτόκος

 Ἀπό τήν ἀρχή ἡ Ἐκκλησία συνέδεσε τίς ἱερές εἰκόνες μέ τό γεγονός τῆς ἐνανθρώπησης τοῦ Λόγου. «Ὁ ἀχώρητος παντί ἐχωρήθη ἐν γαστρί», ψάλλουμε. Χώρεσε, σχηματίσθηκε ὡς ἄνθρωπος μέσα στό ἁγνό σῶμα τῆς Παρθένου. Ἔτσι, πρώτη Του εἰκόνα φανερώθηκε κατά τήν ἐνανθρώπησή Του. Θά μπορούσαμε λοιπόν νά ποῦμε ὅτι ἡ πρώτη ἁγιογράφος στάθηκε ἡ Κυρία Θεοτόκος, ὅπως παραστατικά μᾶς λέει τό κοντάκιο τῆς Κυριακῆς τῆς Ὀρθοδοξίας: «Ὁ ἀπερίγραπτος Λόγος τοῦ Πατρός ἐκ Σοῦ Θεοτόκε, περιεγράφη σαρκούμενος, καί τήν ῥυπωθεῖσαν εἰκόνα τοῦ ἀνθρώπου εἰς τό ἀρχαῖον ἀναμορφώσας τῷ θείῳ κάλλει συγκατέμιξε».

  Ἡ θέση τῆς Θεοτόκου εἶναι κυρίαρχη στήν εἰκόνα, ἐξαίροντας μέ τόν τρόπο αὐτό τή συμμετοχή καί τό ρόλο της στό ἔργο τῆς σωτηρίας. Ἄλλωστε, κατά τόν ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη, κατέχει τά δευτερεῖα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἔτσι ἡ Θεοτόκος προβάλλεται μέ ἰδιαίτερη ἔμφαση στό κέντρο τῆς παράστασης ἐνῶ παράλληλα ὁ ἁγιογράφος τίς δίνει διαστάσεις πέρα ἀπό τό μέτρο. Εἰκονίζεται σέ ἄμεση σχέση μέ τό τέκνο της -προσφέροντας τήν ἀγκαλιά της ὡς θρόνο- ἀλλά διατηρεῖ καί κάποια ἀπόσταση ἀπ’ αὐτό, ἀπόσταση πού ὑπαγορεύεται ἀπό τήν γνώση ὅτι Θεός τό γεννηθέν.

  Τή βρίσκουμε στήν κορυφή ἑνός λόφου ὄρους, ὁ ὁποῖος τό ὁποῖο διαμορφώνεται πρό τοῦ σπηλαίου τῆς Γεννήσεως. Πρόκειται περί συμβολικῆς θέσης, καθώς ἐκείνη εἶναι, σύμφωνα μέ τή βυζαντινή ὑμνολογία, τό ὄρος τό ἅγιον καί τό ὄρος τό ἀλατόμητον ἀπ’ ὅπου θά ἐξέλθει ὁ Χριστός, ὅπως ψάλλουμε στόν Ἀκάθιστο Ὕμνο.

  Ἡ στάση καί ἡ ἔκφραση τῆς καθήμενης ἤ ἀνακεκλιμένης σέ πορφυρένια στρωμνή ἤ γονατιστῆς Θεοτόκου ἀντανακλᾶ κυρίως τήν ἀντίληψη γιά τόν μέ ἤ χωρίς ὠδίνες τοκετό τοῦ θείου βρέφους, καθώς καί τήν πρόθεση νά ἐξαρθεῖ πότε ἡ θεότητα καί πότε ἡ ἀνθρωπότητα τοῦ Κυρίου. Ἔτσι, γιά παράδειγμα, σέ ὁρισμένες παραστάσεις τῆς Γεννήσεως, ἡ ἀνάλαφρη, μισοκαθισμένη ἤ μισοξαπλωμένη Θεοτόκος προδίδει τήν ἀπουσία πόνων κατά τόν τοκετό της καί συνεπῶς τήν παρθενική γέννηση καί τή θεία καταγωγή τοῦ βρέφους. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός διδάσκει ὅτι ἡ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ ἦταν συνάμα «δι’ ἡμᾶς, καθ’ ἡμᾶς καί ὑπέρ ἐμᾶς», δηλαδή σωτήρια, φυσική καί ὑπερφυσική» καί συνάμα  «ὑπέρ νόμον κυήσεως».

   Ἀτενίζοντας τήν Παρθένο Μαρία δίπλα στό θεῖο βρέφος, ἐμπνεόμαστε ἀπό τήν ἁγνότητά της καί διδασκόμαστε ἀπό ἐκείνην πῶς νά ὑπακοῦμε στό θέλημα τοῦ Θεοῦ· πῶς νά ἐνσαρκώνουμε κι ἐμεῖς στήν ψυχή μας τό Λόγο, τόν Ἰησοῦ Χριστό· πῶς νά προετοιμάζουμε τή ψυχή καί ὅλη τήν ὕπαρξή μας, γιά νά γίνει τόπος ἀνάπαυσής Του. Διδασκόμαστε πῶς νά καθαρίζουμε τήν καρδιά μας «τοῦ κατοικῆσαι τόν Χριστόν ἐν ταῖς καρδίαις ἡμῶν» κατά τόν Ἀπόστολο. Παρακινούμαστε νά ἐνσαρκώνουμε κι ἐμεῖς πνευματικά τόν Θεό Λόγο, δίνοντας σάρκα καί ὀστᾶ στή διδασκαλία Του μέ τό νά  τήν ζοῦμε καί νά τή μεταδίδουμε καί στούς ἄλλους, στήν πράξη καί τή θεωρία, ἀληθινά καί ζωντανά.

  Ὅσο ὁ Χριστός γεννᾶται στήν ψυχή μας τόσο ὁ ἔσω ἄνθρωπος ἀναγεννᾶται. Ὅσο ὁ Χριστός, ὁ νέος Ἀδάμ, αὐξάνει μέσα μας, τόσο ὁ παλαιός, ὁ χοϊκός Ἀδάμ, ἀδυνατεῖ καί χάνεται.

Ἀπόσπασμα ἀπό ὁμιλία τοῦ γέροντος Παταπίου Καυσοκαλυβίτου στόν ἱερό ναό Ἁγίου Θεράποντος τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν, στίς 14 Δεκεμβρίου 2019 μέ τίτλο:

Δεῦτε ἴδωμεν πιστοί: 

Εἰκονογραφικές προσεγγίσεις στό μυστήριο τῶν Χριστουγέννων

---

ΕΥΧΕΣ ΓΙΑ ΠΑΝΤΟΤΕΙΝΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΠΟΜΠΗ: ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ

Τά Χριστούγεννα στό Ἅγιον Ὄρος. Συνομιλία μέ τόν Γέροντα Πατάπιο Καυσοκαλυβίτη στήν ἐκπομπή ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ τῆς Δημοτικῆς Τηλεόρασης Θεσσαλονίκης TV 100. Παραμονή Χριστουγέννων 2019, ὥρα 21.00.

"ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ" ΣΥΝΟΜΙΛΙΑ ΜΕ ΤΟΝ ΓΕΡΟΝΤΑ ΠΑΤΑΠΙΟ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗ ΣΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ TV 100. ΠΑΡΑΜΟΝΗ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ 2019 ΩΡΑ 21.00

Μία μυσταγωγική και στοχαστική συνομιλία με τον Αγιορείτη Γέροντα και συγγραφέα ΠΑΤΑΠΙΟ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗ, μέσα στο πνεύμα αγάπης των Χριστουγέννων.

Ο Γέρων Πατάπιος Καυσοκαλυβίτης μιλά στον Στέλιο Λουκά για τα Χριστούγεννα στο ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ, τα βιβλία του για Αγιασμένες μορφές των Καυσοκαλυβίων, αναλύει την εικόνα των Χριστουγέννων και τα σύμβολά της, για την σπουδαία Βιβλιοθήκη της Σκήτης των Καυσοκαλυβίων και για το θησαυρό των Χειρογράφων .

-ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΑΝΘΡΩΠΟ;

-ΤΑ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΣΥΝΕΤΕΛΕΣΑΝ ΚΑΙ ΣΕ ΠΟΙΟ ΒΑΘΜΟ ΣΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ;

-ΤΙ ΝΟΗΜΑΤΟΔΟΤΕΙ Η ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ Η ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΩΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΑΝΘΡΩΠΟ;

Στην εκπομπή προβάλλονται αποσπάσματα από σχετικά βίντεο παραγωγής της Σκήτης Καυσοκαλυβίων.

"ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ" ΣΤΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΤΡΙΤΗ 24 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ ΣΤΙΣ 9 ΤΟ ΒΡΑΔΥ

ΣΑΒΒΑΤΟ 28 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ ΣΤΙΣ 2 ΤΟ ΜΕΣΗΜΕΡΙ (ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ)

ΤΙΣ ΙΔΙΕΣ ΩΡΕΣ Η ΕΚΠΟΜΠΗ ΠΡΟΒΑΛΛΕΤΑΙ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ:

http://www.fm100.gr ή https://www.fm100.gr/live/tv100

 

(Ἀπό τό Δελτίο Τύπου τῆς Δημοτικῆς Τηλεόρασης Θεσσαλονίκης)

ΣΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Ο ΓΕΡΩΝ ΠΑΤΑΠΙΟΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ ΣΥΝΟΜΙΛΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΣΤΕΛΙΟ ΛΟΥΚΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΟΜΠΗ " ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ"

ΥΠΟΔΟΧΗ ΑΝΤΙΓΡΑΦΟΥ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΗΣ ΦΟΒΕΡΑΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΚΟΥΤΛΟΥΜΟΥΣΙΟΥ

Στιγμιότυπα ἀπό τήν ὑποδοχή ἀντιγράφου τῆς ἱερᾶς

 εἰκόνος τῆς Θεοτόκου Φοβερᾶς Προστασίας

 τῆς μονῆς Κουτλουμουσίου στό 424 Στρατιωτικό 

Νοσοκομεῖο Θεσσαλονίκης. 

   

 

 Ἡ λαμπρή ἐκδήλωση πραγματοποιήθηκε στίς 13 Δεκεμβρίου 2019, στόν ἱερό ναό τοῦ Νοσοκομείου, ὁ ὁποῖος τιμᾶται στή μνήμη τοῦ ἁγίου Λουκᾶ τοῦ ἰατροῦ, ἐπισκόπου Συμφερουπόλεως.

 Τήν εἰκόνα προσεκόμισαν ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος καί προσέφεραν στό Νοσοκομεῖο, ὁ καθηγούμενος τῆς μονῆς Κουτλουμουσίου ἀρχιμ. Χριστόδουλος καί πατέρες τῆς Μονῆς

 καί τήν ὑποδέχθηκαν ὁ μητροπολίτης Νεαπόλεως  καί Σταυρουπόλεως κ. Βαρνάβας,

ὁ προϊστάμενος τοῦ Ναοῦ π. Δημήτριος Πιττάκης, ἱερεῖς και διάκονοι τῆς Μητροπόλεως, ὁ διευθυντής τοῦ Νοσοκομείου, πλῆθος ἀξιωματικῶν καί νοσηλευομένων. 

Μετά τό πέρας τῆς ἐκδήλωσης, ἡ εἰκόνα ἐναποτέθηκε μέ λαμπρή πομπή σε προσκυνητάριο στόν χῶρο ὑποδοχῆς τοῦ Νοσοκομείου πρός ἀέναον προσκύνησιν ἀπό τό  προσωπικό τοῦ Νοσοκομείου, τῶν νοσηλευομένων και τῶν ἐπισκεπτῶν.

ΟΜΙΛΙΑ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΤΑΠΙΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ ΣΤΟΝ ΝΑΟ ΑΓ. ΘΕΡΑΠΟΝΤΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ. ΤΕΤΑΡΤΗ 18 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ

"ΔΕΥΤΕ ΙΔΩΜΕΝ ΠΙΣΤΟΙ" ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΤΑΠΙΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ, ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΑΓ. ΘΕΡΑΠΟΝΤΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ. ΤΕΤΑΡΤΗ 18 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ