Η ΣΥΝΑΞΙΣ ΤΩΝ ΑΓΙΑΝΝΑΝΙΤΩΝ ΑΓΙΩΝ

                                                                               τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου                 

                           Ἡ ἑορτή τῆς Συνάξεως τῶν Ἁγιαννανιτῶν Ἁγίων

 Ἡ Σύναξη τῶν ἁγίων πού ἀσκήθηκαν στή λαυριωτική σκήτη τῆς Ἁγίας Θεοπρομήτορος Ἄννης, βάσει τῆς Ἀκολουθίας πού συνοδεύει τόν  Ἐγκωμιαστικό Λόγο πρός αὐτούς, ἑορτάζεται τήν Γ’ Κυριακή τοῦ Ματθαίου, δηλαδή τήν Κυριακή μετά τῶν Ἁγίων Πάντων. Ἡ αἰτία γιά τήν ὁποία ἐπιλέχθηκε ἡ συγκεκριμένη ἡμέρα γιά τήν ἑορτή αὐτή θά πρέπει νά ἑρμηνευθεῖ -ἐκτός ἀπό τό γεγονός ὅτι αὐτή ἡ ἡμέρα ἔχει ἐπιλεχθεῖ καί ἀπό ἄλλα ἁγιορειτικά καθιδρύματα γιά τόν κοινό ἑορτασμό τῶν τοπικῶν τους Ἁγίων- καί ἀπό τό ὅτι αὐτή μπορεῖ νά θεωρηθεῖ προέκταση τῆς μνήμης τῆς Σύναξης πάντων τῶν Ἁγιορειτῶν Ἁγίων, πού τελεῖται τήν προηγούμενη Κυριακή.

Ὁ Λόγος μετ᾿ ἐγκωμίου καί διηγήσεως πρός τούς ὁσίους Πατέρας συνασκητάς ἡμῶν τούς ἐν τῇ Ἱερᾷ ταύτῃ Σκήτῃ ἀσκήσει τε καί ἀθλήσει φαιδρῶς διαλάμψαντας -ὅπως ἄλλωστε καί ἡ Ἀκολουθία πρός τούς ἰδίους Ἁγίους, πού τόν συνοδεύει- συντάχθηκε γιά τήν κάλυψη τῶν λειτουργικῶν ἀναγκῶν τῆς τιμῆς τῶν ἁγίων πού ἀσκήθηκαν στή σκήτη τῆς Ἁγίας Ἄννας, ἀπό τήν ἀρχή τῆς σύστασεώς της μέχρι τίς πρῶτες δεκαετίες τοῦ 19ου αἰ.

    Συντάκτης τόσο τοῦ Ἐγκωμιαστικοῦ Λόγου ὅσο και τῆς Ἀκολουθίας εἶναι ὁ μοναχός Ἰάκωβος Νεασκητιώτης (+1869).

    Ὁ Ἐγκωμιαστικός καί Διηγηματικός Λόγος πρός τούς Ἁγιαννανῖτες Ἁγίους, πού οὐσιαστικά ἀποτελεῖ ἕνα ἁγιαννανίτικο ἁγιολόγιο, ἀναπτύσσεται ἀπό τό συντάκτη του σέ δύο βασικά ἑνότητες. Στήν πρώτη βιογραφοῦνται οἱ «ὁσίως λάμψαντες Πατέρες» τῆς Σκήτης, Γερόντιος, Διονύσιος, Μητροφάνης καί Σωφρόνιος, ἐνῶ στή δεύτερη ἑνότητα ὁ Ἐγκωμιαστικός Λόγος στρέφεται πρός τούς «φωστήρων δίκην διαλάμψαντας ὁσιοάθλους Πατέρας», νέους ὁσιομάρτυρες Μακάριο, Νικόδημο, Κοσμᾶ, Λουκᾶ, Ἱλαρίωνα, Νικήτα, Δαυίδ, καί Νεκτάριο. Ὁ Λόγος ἐπίσης διανθίζεται ἀπό ἕνα ἐκτενές προοίμιο καί ὁλοκληρώνεται ἀπό τόν Ἐπίλογο.

   Στήν ἀρχή τοῦ Ἐγκωμιαστικοῦ Λόγου, ἐν εἴδει προοιμίου, ὁ συντάκτης ἐντάσσει τή ζωή καί τά δράση τῶν Ἁγίων, μέσα στό προαιώνιο σχέδιο τοῦ Θεοῦ γιά τή σωτηρία τοῦ «πεσόντος» ἀνθρώπου ὥστε νά ἀναβιβαστεῖ «εἰς τόν βαθμόν ἐκ τοῦ ὁποίου ἐξέπεσεν». Δικαιολογεῖ τόν ἐγκωμιασμό τῶν Ἁγίων καί τήν τιμή τους «ἐν ἐτησίοις ἱεροτελεστίαις... καί ἐν ὕμνοις ἐγκωμίων», ἀφοῦ κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Θεολόγο «ὁ πρός τούς ἁγίους ἔπαινος, καί ἡ πρός αὐτούς ἀναφερομένη τιμή, μισθός ἐστί τῆς ἀρετῆς». Ἐπιπλέον, ἡ ἔκφραση τιμῆς στήν «ὑψηλήν πολιτείαν τῶν ὁσίων Πατέρων» προτρέπει τούς πιστούς «εἰς ψυχικήν σωτηρίαν» καί «ἀνακουφίζει τό βάρος τῆς συνειδήσεως». Στή συνέχεια ὁ συντάκτης ἑρμηνεύει τούς λόγους γιά τούς ὁποίους κρίθηκε ἀπαραίτητη ἡ θέσπιση τοῦ κοινοῦ ἑορτασμοῦ τῶν Ἁγιαννανιτῶν ἁγίων, καθώς, ἐκτός ἀπό τούς γνωστούς Ἁγίους «τούς πλείονας παντελῶς ἀγνοοῦμεν καί τά ὀνόματα αὐτῶν καί πράξεις καί κατορθώματα» ἐξ αἰτίας τοῦ «πανδαμάτορος χρόνου, καί τῶν διαφόρων ἀνωμαλιῶν καί καταδρομῶν».

Ὁ συντάκτης στή συνέχεια ἀρχίζει τήν «διήγηση ἑνός ἑκάστου κατά χρονολογίαν, ἀπό τῶν ἀρχαιοτέρων ἄχρι τοῦ ἐσχάτως ἀθλήσαντος, τό πῶς, καί ἐν ποίῳ τόπῳ καί διά ποίου μαρτυρικοῦ τέλους ἐτελειώθησαν».

Ὁ Ἐγκωμιαστικός Λόγος ὁλοκληρώνεται μέ τόν «Ἐπίλογο τῆς διηγήσεως», ὅπως  ἐπιγράφεται τό τελευταῖο μέρος, πού γράφοντάς το, ὁ ἐγκωμιαστής ἔχει κατά νοῦ περισσότερο τούς Νεομάρτυρες, σέ σχέση μέ τούς λοιπούς ὁσίους τῆς Σκήτης. Θεωρώντας τήν τιμή τῶν ἐγκωμιαζομένων Ἁγίων, πού εἶναι ἄγρυπνοι πρεσβευτές πρός τόν Κύριο, ὡς χρέος «ἀπαραίτητον» τῶν ἀναγνωστῶν του καί κυρίως τῶν ἀσκουμένων στή σκήτη τῆς Ἁγίας Ἄννης, ὁ ἐγκωμιαστής προτρέπει αὐτούς νά ἀφήσουν «τῆς ἀγνοίας τήν ματαιότητα, καί τόν γνόφον τῆς πορώσεως» καί νά μήν καυχῶνται μόνο γι᾿ αὐτούς, ἀλλά νά μιμηθοῦν τόσο τήν πολιτεία ὅσο καί τούς ἀγῶνες τους γιά νά ἀποκτήσουν «τελείαν ἐγκάρδιον ἀγάπην» Χριστοῦ καί εἰλικρινῆ μετάνοια, μέσῳ τῶν ὁποίων θά μπορέσουν νά βιώσουν «πολιτείαν ἰσάγγελον», σύμφωνη μέ τό θεῖο θέλημα.

   Τέλος, ἐκ μέρους τῶν ἀναγνωστῶν του, ἀναπέμπει εὐχή στούς ὁσίους καί ὁσιοάθλους Πατέρες, πού εἶναι τό «ἱερόν σύνταγμα» καί οἱ «πρεσβευταί δυνατώτατοι» πρός τόν Κύριο, τόν ὁποῖον δόξασαν, ὅπως μέ τίς εὐπρόσδεκτες ἱκεσίες τους κατορθώσουν, μετά τό τέλος τῆς ζωῆς τους, νά βρεθοῦν μαζί τους στίς αἰώνιες μονές καί νά ἀξιωθοῦν νά συναγάλλονται, ἄν καί δέν τό ἀξίζουν, «ἐν τῇ ἀγήρῳ μακαριότητι».

     Ὁ Ἐγκωμιαστικός Λόγος πρός τούς Ἁγιαννανίτες ἁγίους ὅσο καί ἡ ἀντίστοιχη Ἀκολουθία, πού συνέταξε ὁ μοναχός Ἰάκωβος Νεασκητιώτης, ἐκδόθηκε μέ ὁρισμένες προσθῆκες τό ἔτος 1929 ἀπό τόν μοναχό Χαράλαμπο καί τόν ἱερομόναχο Κωνστάντιο καί τή συνοδεία του, ἐκ τῆς Καλύβης τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου καθώς καί τόν μοναχό Διονύσιο Ἁγιαννανίτη.

  [Ἀποσπάσματα ἀπό τή διδακτορική διατριβή τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου: «Ὁ μοναχός Ἰάκωβος Νεασκητιώτης (+1869) καί τό ἔργο του. Ὑμναγιολογικά γιά τή Θεοτόκο καί τούς Ἁγιορεῖτες ὁσιομάρτυρες. Συμβολή στή μελέτη τοῦ ἁγιορειτικοῦ μοναχισμοῦ κατά τόν 19ο αἰώνα (ἔκδοση Ἱ. Μ. Ἁγ. Παύλου, Ἅγιον Ὄρος 2014)].

ΠΗΓΗ:  Πεμπτουσία  https://www.pemptousia.gr/2022/07/i-eorti-tis-sinaxeos-ton-agiannaniton-agion/

ΟΙ ΑΓΙΑΝΝΑΝΙΤΕΣ ΑΓΙΟΙ

              Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

Ἡ ἑορτή τῆς Συνάξεως τῶν Ἁγιαννανιτῶν Ἁγίων

Ἡ Σύναξη τῶν ἁγίων πού ἀσκήθηκαν στή λαυριωτική σκήτη τῆς Ἁγίας Θεοπρομήτορος Ἄννης, βάσει τῆς Ἀκολουθίας πού συνοδεύει τόν ἐξεταζόμενο ἐδῶ Ἐγκωμιαστικό Λόγο ἑορτάζεται τήν Γ’ Κυριακή τοῦ Ματθαίου, δηλαδή τήν Κυριακή μετά τῶν Ἁγίων Πάντων. Ἡ αἰτία γιά τήν ὁποία ἐπιλέχθηκε ἡ συγκεκριμένη ἡμέρα γιά τήν ἑορτή αὐτή θά πρέπει νά ἑρμηνευθεῖ -ἐκτός ἀπό τό γεγονός ὅτι αὐτή ἡ ἡμέρα ἔχει ἐπιλεχθεῖ καί ἀπό ἄλλα ἁγιορειτικά καθιδρύματα γιά τόν κοινό ἑορτασμό τῶν τοπικῶν τους Ἁγίων- καί ἀπό τό ὅτι αὐτή μπορεῖ νά θεωρηθεῖ προέκταση τῆς μνήμης τῆς Σύναξης πάντων τῶν Ἁγιορειτῶν Ἁγίων, πού τελεῖται τήν προηγούμενη Κυριακή.

Οἱ Ἁγιαννανῖτες Ὁσιομάρτυρες

  Στό ἁγιολόγιο τῆς λαυριωτικῆς σκήτης τῆς Ἁγίας Ἄννας σημαντική θέση κατέχουν οἱ ἅγιοι ἐκεῖνοι, πού ἀφοῦ ἀσκήθηκαν γιά λιγότερο ἤ περισσότερο χρόνο στή Σκήτη, ὁμολόγησαν ἀργότερα τήν πίστη τους στό Χριστό, σέ διάφορους τόπους καί χρόνους. Πρόκειται γιά τούς ὁσιομάρτυρες Μακάριο, Νικόδημο, Κοσμᾶ, Λουκᾶ, Ἱλαρίωνα, Νικήτα, Δαυίδ, Νεκτάριο καί Παῦλο.

Ἐνδιαφέρον παρουσιάζουν τά παρακάτω ἀνέκδοτα ὑπομνήματα γιά ἕξη ἀπό τούς Ἁγιαννανῖτες ὁσιομάρτυρες, πού συνέταξε μέ ἄλλη εὐκαιρία ὁ μοναχός Ἰάκωβος Νεασκητιώτης, στό πλαίσιο τοῦ ἔργου του Ἀθωνιάς (1855), περιγράφοντας τή σκήτη τῆς Ἁγίας Ἄννης. Τά παραθέτουμε:

Ο Οσιομάρτυρας Νικήτας

Α’. «... Εἰς αὐτήν τήν Σκῆτιν ἤσκησαν καί ἕξ ὁσιομάρτυρες, ὧν τά ὀνόματα εἰσί ταῦτα.

  Ὁ ἅγιος ὁσιομάρτυς Νικόδημος ὁ ἐκ Καστορίας ἐνδυθείς τό ἅγιον σχῆμα εἰς τήν Ἁγίαν Ἄννα παρά Φιλοθέου Πνευματικοῦ καί στηριχθείς ταῖς εὐχαῖς τοῦ ἁγίου ὁσίου Ἀκακίου, ἀπῆλθεν εἰς Βελιγράδιον, καί ἐμαρτύρησε τῇ 10 Ἰουλίου. 

  Ὁ ὁσιομάρτυς Λουκᾶς, ἀθλήσας εἰς Μυτιλήνην τῷ 1802, Μαρτίου 23, συνδρομῇ τοῦ παπᾶ Βησσαρίωνος Ἁγιαννανίτου.

  Ὁ ὁσιομάρτυς Μακάριος, ἀσκήσας ἐν αὐτῇ τῇ σκήτει, ἐμαρτύρησεν εἰς Προύσαν τῇ στ΄ Ὀκτωβρίου, οὗ ἡ κάρα εἶναι εἰς τήν σκῆτιν.

  Ὁ ὁσιομάρτυς Νικήτας ἀσκήσας ἐν αὐτῇ τῇ σκήτει, ἐμαρτύρησεν εἰς τάς Σέρρας Ἀπριλίου δ΄ τῷ 1808.

  Ὁ ὁσιομάρτυς Νεκτάριος, ἀσκήσας εἰς τήν αὐτήν, ἐμαρτύρησεν εἰς τήν κωμόπολιν Βουρλᾶ, Ἰουνίου ια΄ τῷ 1820.

  Ὁ ὁσιομάρτυς Λουκᾶς, ἀσκήσας ἐν αὐτῇ διά συνδρομῆς τοῦ παπᾶ Βασιλείου ἐμαρτύρησεν εἰς Μυτιλήνην, Μαρτίου 23, 1810

  Ὁ ἄνωθεν ὑποτακτικός τοῦ γέροντος Ἀκάκιος ἡγίασεν, οὗ ἡ κάρα ἐτέλεσε θαυμάσια ἐν τῇ αὐτῇ σκήτει, ἐν ἔτει 1805.

  Κάτωθεν εἰς τόν Ἅγιον Ἐλευθέριον, ἤσκησε καί ἡγίασεν εἶς ὅσιος Γερόντιος ἡγούμενος ὡς φαίνεται εἰς τό τετυπωμένον Προσκυνητάριον τῆς Ἱερᾶς Λαύρας, ὅς ὕστερον διά τήν καταδρομήν ἀνέβη ἔνθα [εἰς] τό κάθισμα τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος. Διά προσευχῆς του ἀνέβλυσε τό ὕδωρ τοῦ ἁγιάσματος. // ... ὅ ὅσιος Γερόντιος ἡγούμενος τό πρῶτον τῆς μονῆς Βουλευτηρίων ἔνθα νῦν  Ἅγιος Ἐλευθέριος καλεῖται, ἐρημωθείσης τῆς Μονῆς ὑπό τῶν βαρβάρων ἔφυγεν ἔνθα νῦν ὁ Ἅγιος Παντελεήμων, ἔνθα δια προσευχῆς του εὔγαλε τό ἁγίασμα. ὡς ἔμπροσθεν ...».

 

Η εικόνα της Αγίας Άννης

Β’. «Οἱ ἐν τῇ Σκήτῃ τῆς Ἁγίας Ἄννης ἀσκήσαντες καί ἀθλήσαντες νέοι ὁσιομάρτυρες.

  Ὁ ὁσιομάρτυς Λουκᾶς ἀθλήσας ἐν Μυτιλήνῃ τῷ 1802, Μαρτίου κγ΄ συνδρομῇ τοῦ παπᾶ Βησσαρίωνος Ἁγιαννανίτου. Ὅρα εἰς τό Λειμωνάριον.

  Ὁσιομάρτυς Μακάριος ἐν τῇ σκήτῃ τῆς Ἁγίας Ἄννης ἤθλησεν εἰς Προύσαν τῇ ἕκτῃ Ὀκτωβρίου, οὗ ἡ κάρα εἶναι εἰς τήν σκήτην ταύτην.

  Ὁ ὁσιομάρτυρυς Νικήτας, ἀσκήσας εἰς τήν Ἁγίαν Ἄνναν, ἤθλησεν εἰς τάς Σέρρας τό Μέγα Σάββατον Ἀπριλίου δ΄ 1808.

  Ὁ ὁσιομάρτυς Νεκτάριος, ἀσκήσας ἐν τῇ Ἁγίᾳ Ἄννῃ ἐμαρτύρησεν εἰς κωμόπολιν Βουρλᾶ τήν πατρίδα του 1820 Ἰουλίου ια΄.

  Ὁ ὁσιομάρτυς Λουκᾶς. Μαρτίου 23. 1810, συνδρομῇ τοῦ γέροντος αὐτοῦ παπᾶ Βασιλείου ἤθλησεν εἰς Μυτιλήνην.

  Ἐν ἔτει 1805 εἶς ὑποτακτικός θαυμάσιος ἡγίασε οὗ ἡ κάρα ἐθαυματούργει.

 Ὁ ὁσιομάρτυς Δαβίδ εἰς Θεσσαλονίκην κρεμασθείς τό 1812.

  Κάτωθεν τῆς Ἁγίας Ἄννης εἰς τόν Ἅγιον Ἐλευθέριον ἡγίασεν εἶς ὅσιος Γερόντιος ὡς εἰς τό Προσκυνητάριον τῆς Λαύρας φαίνεται.

  Ὁ ὁσιομάρτυς Νικόδημος ἀπό Καστορίας, ἐξομώσας εἰς Βελιγράδιον καί ἐλθών εἰς τό Ὄρος ἐνεδύθη τό ἅγιον σχῆμα εἰς τήν σκήτην τῆς Ἁγίας Ἄννης παρά Φιλοθέου Πνευματικοῦ. Διά δέ τῆς συμβολῆς τοῦ ὁσίου Ἀκακίου στηριχθείς, ἀπῆλθεν εἰς Βελιγράδιον καί ἐμαρτύρησε τῇ δεκάτῃ Ἰουλίου».

 

άποψη της Ιεράς σκήτης Αγίας Άννης

Νά σημειωθεῖ ὅτι ἀπό τά παραπάνω ὑπομνήματα ἀπουσιάζουν, ἀπό τό μέν πρῶτο, οἱ ὁσιομάρτυρες Κοσμᾶς († 1760), Ἱλαρίων († 1804), Δαυίδ († 1812) καί Παῦλος († 1818), ἐνῶ ἀπό τό δεύτερο, οἱ ὁσιομάρτυρες Κοσμᾶς, Ἱλαρίων καί Παῦλος.

Γιά τήν κάλυψη τῶν λειτουργικῶν ἀναγκῶν τῆς τιμῆς τῶν ἁγίων πού ἀσκήθηκαν στή σκήτη τῆς Ἁγίας Ἄννας, ἀπό τήν ἀρχή τῆς σύστασεώς της μέχρι τίς πρῶτες δεκαετίες τοῦ 19ου αἰ., ὁ λόγιος μοναχός Ἰάκωβος Νεασκητιώτης συνέταξε τόσο Ἐγκωμιαστικό Λόγο ὑπό τόν τίτλο: Λόγος μετ᾿ ἐγκωμίου καί διηγήσεως πρός τούς ὁσίους Πατέρας συνασκητάς ἡμῶν τούς ἐν τῇ Ἱερᾷ ταύτῃ Σκήτῃ ἀσκήσει τε καί ἀθλήσει φαιδρῶς διαλάμψαντας, καθώς καί Ἀκολουθία πού τόν συνοδεύει.

 Ὁ Ἐγκωμιαστικός καί Διηγηματικός Λόγος πρός τούς Ἁγιαννανῖτες Ἁγίους, πού οὐσιαστικά ἀποτελεῖ ἕνα ἁγιαννανίτικο ἁγιολόγιο, ἀναπτύσσεται ἀπό τό συντάκτη του σέ δύο βασικά ἑνότητες. Στήν πρώτη βιογραφοῦνται οἱ «ὁσίως λάμψαντες Πατέρες» τῆς Σκήτης, Γερόντιος, Διονύσιος, Μητροφάνης καί Σωφρόνιος, ἐνῶ στή δεύτερη ἑνότητα ὁ Ἐγκωμιαστικός Λόγος στρέφεται πρός τούς «φωστήρων δίκην διαλάμψαντας ὁσιοάθλους Πατέρας», νέους ὁσιομάρτυρες Μακάριο, Νικόδημο, Κοσμᾶ, Λουκᾶ, Ἱλαρίωνα, Νικήτα, Δαυίδ, καί Νεκτάριο. Ὁ Λόγος ἐπίσης διανθίζεται ἀπό ἕνα ἐκτενές προοίμιο καί ὁλοκληρώνεται ἀπό τόν Ἐπίλογο. (...)

Ἀπόσπασμα (σελίδα 523 καί ἑξῆς) ἀπό τό βιβλίο τοῦ συγγραφέα:

 «Ὁ μοναχός Ἰάκωβος Νεασκητιώτης καί τό ἔργο του», ἔκδοση Ἱ. Μ. Ἁγ. Παύλου, Ἅγιον Ὄρος 2014.