Άρθρο του μοναχού Παταπίου Καυσοκαλυβίτου που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ την Τρίτη 24 Δεκεμβρίου 2024.

 

 Για την λήψη του άρθρου, πατήστε ΕΔΩ   

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

Ο ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ, εύχεται σε όλους και όλες ολόψυχα:

ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

με υγεία, αγάπη, ειρήνη

 

Εικόνα της Γέννησης στη Μονή Καρακάλλου.

 18ος αιώνας

 Χριστὸς γεννᾶται, δοξάσατε. Χριστὸς ἐξ οὐρανῶν ἀπαντήσατε. Χριστὸς ἐπὶ γῆς, ὑψώθητε, ᾌσατε τῷ Κυρίῳ πᾶσα ἡ γῆ, καὶ ἐν εὐφροσύνῃ, ἀνυμνήσατε λαοί, ὅτι δεδόξασται

ΕΝΑΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΓΑΛΑΞΙΑΣ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ

 

                                                       τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου 

                             Ἕνας πνευματικός γαλαξίας τό Ἅγιον Ὄρος

 Τό Ἅγιον Ὄρος, ὁ ἁγιασμένος τόπος τῆς Κυρίας Θεοτόκου, τό Περιβόλι τῆς Παναγίας μας, ὅπως τό ἀποκαλεῖ πολύ ἐπιτυχημένα, ὁ εὐλαβής καί σοφός ἑλληνικός λαός, ἀπετέλεσε, στό πέρασμα τῶν αἰώνων, προσκυνηματικό προορισμό ἀναρίθμητων ἀνθρώπων ἀπό τά πέρατα τῆς γῆς, οἱ ὁποῖοι, ἐκστατικοί ἐνώπιον τῶν ἱερῶν καί τῶν ὁσίων πού συνάντησαν ἐκεῖ, ἀποθησαύρισαν μέγιστη πνευματική ὠφέλεια ἀπό τό προσκύνημά τους αὐτό.

  Ἀπό πολλούς μελετητές, τό Ἅγιον Ὄρος χαρακτηρίζεται καί «Κιβωτός», καθώς, σάν ἄλλη κιβωτός τοῦ Νῶε, διασώζει τή δυνατότητα πού δίνει ὁ Θεός στόν ἄνθρωπο νά ὑπερβεῖ (ἀκόμη καί στήν σύγχρονη ἐποχή μας) τήν φύση του καί νά ὁδηγηθεῖ στή  σωτηρία καί τή θέωση. Ἄλλωστε, στήν ἀθωνική μοναχοπολιτεία, τό τάλαντο τῆς Κιβωτοῦ, πάνω ἀπό χίλια διακόσια χρόνια ἠχεῖ ρυθμικά καί ἀφυπνιστικά, καλῶντας τούς μοναχούς καί τούς εὐλαβεῖς προσκυνητές στήν νυχθήμερη θεία λατρεία.

   Στό Ἅγιον Ὄρος, κατά τούς δώδεκα αἰῶνες ζωῆς, ἱστορίας καί ἀνεκτίμητης προσφορᾶς, τά πάντα μαρτυροῦν τήν δίψα γιά τή μεταμόρφωση τοῦ ἀνθρώπου, καί μέσω αὐτῆς, γιά τήν μεταμόρφωση ὅλου τοῦ κόσμου. Τό Ἅγιον Ὄρος, μέ ὅλους τούς ἱερούς τόπους ἀσκήσεως, τίς μονές, τίς σκῆτες, τά κελλιά καί τά ἐρημητήρια, παραμένει, μέ τήν χάρη τοῦ Θεοῦ καί τήν εὐδοκία τῆς Κυρίας Θεοτόκου, ἔνα ἀληθινό ζωντανό Προσκυνητάρι γιά ὁλόκληρο τόν ὀρθόδοξο κόσμο.

  Ἡ ζωντανή παρουσία τῆς ἀθωνίτισσας Θεοτόκου καί οἱ ἀσκητικοί ἀγῶνες τῶν ἁγιασμένων ἁγιορειτικῶν μορφῶν καθιστοῦν κάθε γωνιά τοῦ Ἄθωνα τόπο θεοφάνειας. Ὁ σύγχρονος προσκυνητής, βηματίζοντας στό Ἅγιον Ὄρος, τόν τόπο καί τήν ἱστορία του, τό αἰσθάνεται αὐτό καί ψηλαφεῖ τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ σέ κάθε του βῆμα. Μετέχει στό μυστήριο τῆς προσευχῆς καί τῆς ἄσκησης, πού συντελεῖται ἀδιάλειπτα στόν Ἄθωνα ἐδῶ καί χίλια διακόσια χρόνια.

   Τούς εὐλαβεῖς προσκυνητές ἐμπνέουν, πέρα ἀπό τήν ἁγιότητα τοῦ τόπου, ἡ φιλοσοφικώτατη τοπογραφία τῆς ἀθωνικῆς χερσονήσου, οἱ περικαλλεῖς καί μέ κάθε τρόπο ἐγκαλωπισμένοι ἱεροί ναοί, τά χαριτόβρυτα ἱερά λείψανα, πού ἐκπέμπουν πολλή καί πάντερπνη εὐωδία, τό κάλλος καί ἡ ἀρχιτεκτονική ἰδιαιτερότητα τῶν μοναστηριακῶν κτισμάτων, ὁ ἐμπλουτισμός τῶν Βιβλιοθηκῶν μέ τά σπάνια χειρόγραφα καί παλαίτυπα, τά ἱερά λειτουργικά σκεύη πού εἶναι περίτεχνα

 διακοσμημένα καί ὁ λοιπός πλοῦτος τῶν ἁγιορειτικῶν κειμηλίων, ἀλλά καί οἱ χαριτόβρυτες ἱερές εἰκόνες καί τοιχογραφίες, οἱ ὁποῖες κοσμοῦν τά καθολικά, τά κυριακά καί τά παρεκκλήσια τῶν μονῶν, τῶν σκητῶν, τῶν κελλίων καί τῶν ἡσυχαστηρίων, ζωγραφισμένες μέ τόν χρωστήρα ὀνομαστῶν ἁγιογραφικῶν ἐργαστηρίων. Πρόκειται γιά δημιουργήματα ὑψηλῆς τέχνης, τά ὁποῖα διέσωσαν οἱ αἰῶνες στό Ἅγιον Ὄρος μέ τήν ἀνύστακτη φροντίδα καί τούς πνευματικούς ἀγῶνες τῶν πατέρων, οἱ ὁποῖοι ἐξῆλθαν ἀπό τόν κόσμο γιά νά σηκώσουν τόν ἐλαφρύ ζυγό τῆς μοναχικῆς ἄσκησης. Ὅλα αὐτά ἀνακαλοῦν στό πέρασμα τῶν αἰώνων ἕνα πλῆθος ἀνθρώπων, μία κοινωνία στήν ὁποία ὑμνεῖται ὁ Τριαδικός Θεός, κάτω ἀπό τή σκέπη τοῦ Ὁποίου ἡ ὕλη ἁγιάζεται καί οἱ ψυχές μεταμορφώνονται.

  Ἕνας μικρός πνευματικός γαλαξίας εἶναι τό Ἅγιον Ὄρος, μέ ἄστρα τίς λαμπάδες τῶν προσευχῶν τῶν μοναχῶν, πού προσεύχονται ὄχι μόνο γιά τούς ἑαυτούς τους, ἀλλά καί γιά ὅλο τόν κόσμο καί ὑπέρ ὅλης τῆς κτίσης.

   Αἰῶνες τώρα στό Ἅγιον Ὄρος οἱ κοινόβιες μονές, οἱ σκῆτες, τά κελλιά, οἱ καλύβες, τά καλντερίμια, τά κοιμητήρια, τά σπήλαια καί τά ἀσκητήρια, πού κρέμονται σέ ἀπόκρημνα καί ἀπρόσιτα μέρη, παραμένουν σιωπηλοί μάρτυρες τῆς θαυμαστῆς καί ἰσάγγελης βιοτῆς τῶν ὁσίων Ἁγιορειτῶν Πατέρων, καί γιά μᾶς τούς νεότερους, μοναχούς καί προσκυνητές, διαχρονική πρόσκληση καί πρόκληση γιά μίμησή τους...

 

Ἀπόσπασμα Ὁμιλίας τοῦ συγγραφέα στό Πνευματικό Κέντρο τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Κοιμήσεως Θεοτόκου Μασταμπᾶ Ἡρακλείου κατά τήν Κυριακή 8 Δεκεμβρίου 2024. Ὁ π. Πατάπιος ἦταν προσκεκλημένος τοῦ Συλλόγου Φίλων τοῦ Ἁγίου Ὄρους Κρήτης μέ τήν εὐλογία τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης κου Εὐγενίου, ὁ ὁποῖος καί παρευρέθη στήν ἐκδήλωση. Ὁ πλήρης τίτλος τῆς ὁμιλίας τοῦ π. Παταπίου ἦταν: «Πνευματικό ὁδοιπορικό στήν Ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὄρους».

ΣΧΕΣΕΙΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΚΑΙ ΣΚΟΠΕΛΟΥ

 

                                                   Μοναχός Πατάπιος Καυσοκαλυβίτης

                               Ἅγιον Ὄρος καί Σκόπελος:

Μιά ἀμφίδρομη 

πνευματική καί πολιτιστική 

σχέση

   Ἡ εἰσήγησή μας ἀφιερώνεται εὐγνωμόνως στή μνήμη τοῦ λογίου πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Καλλιανοῦ τοῦ ἐκ Σκοπέλου (1950-29 Ἀπριλίου 2024), ὁ ὁποῖος εἶχε ἀφιερώσει τή ζωή του στήν ἀνάδειξη τῆς ἱστορίας τοῦ τόπου του μέ ἔμφαση στή σχέση τοῦ νησιοῦ του μέ τό Ἅγιον Ὄρος (στό κλασικό του ἔργο Σχέσεις Σκοπέλου καί Ἁγίου Ὄρους, Ἀθήνα 1996).

  Στήν παρούσα εἰσήγηση, ἀξιοποιώντας τήν ἐπιστημονική συμβολή τοῦ μακαριστοῦ π. Κωνσταντίνου, ἐπιχειροῦμε μία δεύτερη παρουσίαση, ὑπό τό φῶς τῶν ὅσων ἡ σύγχρονη ἔρευνα (τόσο ἄλλων ἐρευνητῶν ὅσο καί ἡ ἐν ἐξελίξει δική μας) προσθέτει στή διερεύνηση τῆς ἀλληλεξάρτησης, τῆς οἰκειότητας καί τῆς πνευματικῆς καί πολιτιστικῆς ὄσμωσης μεταξύ τῶν δύο αὐτῶν τόπων, ἡ ὁποία καλλιεργήθηκε σέ διάφορα ἐπίπεδα στό πέρασμα τῶν αἰώνων.

''

  Οἱ σχέσεις αὐτές μποροῦμε νά θεωρήσουμε ὅτι ἀρχίζουν τόν 9ο αἰώνα, μέ τήν παρουσία στήν περιοχή τοῦ ἁγιορείτου ὁσίου Εὐθυμίου τοῦ Νέου, πού σύμφωνα μέ τόν Βίο του, ἀσκήθηκε καί ἐκοιμήθη ὁσιακά στή γειτονική στή Σκόπελο νήσο Γιούρα (Ἱερά νήσος), στή συνέχεια ἐνδυναμώθηκαν μέ τήν κτιτορική παρουσία τοῦ ὁσίου Ἀθανασίου τοῦ Ἀθωνίτου, περί τό ἔτος 993, πού ἀγόρασε ἀπό τούς ἐνασκούμενους ἐκεῖ πατέρες τήν ἐπίσης γειτονική στή Σκόπελο νήσο Κυρά-Παναγιά (Γυμνοπελαγήσιο).

  Οὐσιαστικές πνευματικές σχέσεις μεταξύ Ἁγίου Ὄρους καί Σκοπέλου ἐμφανίζονται ἱστορικά στίς ἀρχές τοῦ 17ου αἰ. (γύρω στά 1606) μέ τήν ἵδρυση τοῦ σημερινοῦ ἐνοριακοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Μιχαήλ Συνάδων, τόν ὁποῖο οἱ Σκοπελίτες ἀφιερώνουν (μετά τό ἔτος 1630) στή Μεγίστη Λαύρα. Αὐτό εἶναι καί τό πρῶτο ἁγιορειτικό μετόχι πού μνημονεύουν οἱ πηγές. Θά ἀκολουθήσουν τά μετόχια τῶν μονῶν Μεγίστης Λαύρας (Κοιμήσεως Θεοτόκου ἤ Ἁγία Μονή καί Γενέθλιο Τιμίου Προδρόμου ἤ Κοτρωνάκι), Ξηροποτάμου (Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν Γλώσσας καί Εὐαγγελιστρίας), Ξενοφῶντος (Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος) καί Διονυσίου (Παναγίας Φανερωμένης).

   Τά ἁγιορειτικά μετόχια στή Σκόπελο, ἐκτός ἀπό τήν εὐεργετική ἐπίδραση πού εἶχαν στόν ἐμπλουτισμό τῆς πνευματικῆς ζωῆς τῶν κατοίκων μέ τά νάματα τῆς ὑπερχιλιόχρονης ἁγιορειτικῆς παράδοσης, ἀποτελοῦσαν καί πόλο ἕλξης ἁγιορειτῶν πατέρων, οἱ ὁποῖοι ἔρχονταν στό νησί κομίζοντας ἱερά λείψανα, Τίμιο Ξύλο ἤ θαυματουργές εἰκόνες. Μέ τόν ἐρχομό τους αὐτό οἱ Ἁγιορεῖτες παράλληλα ἐπιτελοῦσαν καί τό ἔργο τῆς πνευματικῆς πατρότητος, ἐπηρεάζοντας συνάμα καταλυτικά καί τήν λειτουργική παράδοση τοῦ τόπου. 

Στό πέρασμα τῶν τελευταίων αἰώνων, ἀρκετοί ἦταν οἱ Ἁγιορεῖτες πατέρες, πού στήριξαν καί συνέδραμαν πνευματικά τούς Σκοπελίτες, μέ τίς γνώσεις τους, τόν λόγο, τή διδαχή καί τήν πνευματική καθοδήγηση. Στόν τομέα αὐτόν, ξεχωριστή εἶναι ἡ παρουσία τοῦ ὁσίου Ἱεροθέου τοῦ Ἰβηρίτου,  ὁ ὁποῖος ταυτόχρονα ἐπιτέλεσε πολύ σπουδαῖο διδακτικό ἔργο στή σχολή τῆς Σκοπέλου, πού ἱδρύθηκε τό 1724.

Ἐπιπροσθέτως, σέ μία ἄλλη διάσταση, δέν εἶναι καί λίγοι οἱ Σκοπελίτες πού ἀσπάζονται τή μοναχική ζωή καί ἀναχωροῦν νά μονάσουν στόν Ἄθωνα, σέ συγκεκριμένες συνήθως μονές, ὅπως ἡ Μεγίστη Λαύρα καί ἡ Ξηροποτάμου ἤ στά ἐξαρτήματά τους. Παράλληλα, συναντοῦμε πολλούς Σκοπελίτες νά ἐργάζονται στόν Ἄθωνα ὡς λεπτουργοί, μαραγκοί, ναυπηγοί, βαρελάδες, κτίστες καί ἔμποροι.

  Μιά ἄλλη σημαντική πτυχή τῶν σχέσεων Ἀγίου Ὄρους καί Σκοπέλου εἶναι καί ἡ σύσταση ἁγιορειτικῶν εἰκονογραφικῶν ἐργαστηρίων μέ σημαντικότερα τῶν Γαλατσιάνων πατέρων τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί τοῦ ἱεροδιακόνου Γρηγορίου Κοιρανίδου. Στήν εἰσήγησή μας γίνεται ἐπίσης ἀναφορά στήν ἐντυπωσιακή παρουσία στή Σκόπελο τοῦ ζωγραφικοῦ ἔργου τῶν ἱερομονάχων Διονυσίου τοῦ ἐκ Φουρνᾶ καί Παρθενίου τοῦ Σκούρτου.  

   Κατά τή διάρκεια τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης τοῦ 1821, κατά τήν ὁποία τό Ἅγιον Ὄρος συμμετεῖχε σύσσωμο στόν ἀγῶνα, μετά τήν ἀποτυχία της στήν Χαλκιδική καί στήν προσπάθειά τους οἱ Ἁγιορεῖτες νά διαφυλάξουν κάποια ἀπό τά ἱερά τους κειμήλια ἀπό τήν ὀργή τῶν κατακτητῶν, κατέφυγαν σέ ἀσφαλέστερους τόπους. Ἕνας ἀπ᾿ αὐτούς στάθηκε ἡ Σκόπελος, πού φιλοξένησε πατέρες ἀπό τουλάχιστον ἔνδεκα ἀθωνικές μονές καί τά ἐξαρτήματά τους. 

  Στό πλαίσιο τῆς ἀμφίδρομης σχέσης Ἁγίου Ὄρους καί Σκοπέλου γίνεται ἐπίσης ἀναφορά στό πέρασμα τοῦ ἁγιορείτου ἱερομάρτυρος Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ ἀπό τό νησί, στόν διάσημο σκοπελίτη ξηροποταμηνό μοναχό Καισάριο Δαπόντε, στόν ἱερομόναχο Σωφρόνιο Κεχαγιόγλου καί τόν μοναχό Σίλβεστρο Μονοκρούση, στόν Σκοπελίτη ἐπίσκοπο Κασσανδρείας Γρηγόριο, στούς διδασκάλους ἱερομονάχους Μελέτιο Ἰβηρίτη, Νεόφυτο Κοιρανίδη καί Γρηγόριο Μήτα, στούς μαΐστρους τῆς ψαλτικῆς τέχνης ἱερομονάχους Ἄνθιμο, Συμεών καί Ἀντώνιο καί ἱεροδιάκονο Διονύσιο.

  Ἀπαιτεῖται περισσότερη ἔρευνα στά ἀρχεῖα τῶν ἀθωνικῶν καθιδρυμάτων, ὅπως, γιά παράδειγμα, στά κελλιά τῶν Καρυῶν, πού ὀνομάζονται «Σκοπελίτικα», ὥστε νά ἀνασυρθοῦν ἀπό τή λήθη τοῦ χρόνου (ἡ ὁποία στόν ἀθωνικό μοναχισμό συνδυάζεται μέ τήν ἀνωνυμία τῆς μοναχικῆς ταπεινοφροσύνης) βιογραφικές εἰδήσεις καί γιά ἄλλους ἀξιόλογους Σκοπελίτες-Ἁγιορεῖτες.

Περίληψη εἰσηγήσεως τοῦ συγγραφέα στό Η’ Διεθνές Ἐπιστημονικό Ἐργαστήριο τῆς Ἁγιορειτικῆς Ἑστίας (Θεσσαλονίκη 6-8 Δεκεμβρίου 2024). Μουσεῖο Βυζαντινοῦ Πολιτισμοῦ, Ἀμφιθέατρο Στέφανος Δραγούμης. Παρασκευή 6 Δεκεμβρίου 2024.

Η ΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΜΝΗΜΟΣΥΝΩΝ

Άρθρο του μοναχού Παταπίου Καυσοκαλυβίτου που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ την Τετάρτη 27 Nοεμβρίου 2024.

 

 

 Για την λήψη του άρθρου, πατήστε ΕΔΩ 

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΤΑΠΙΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ ΣΤΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

 

Τήν Κυριακή, 8 Δεκεμβρίου 2024, θά πραγματοποιηθεῖ διάλεξη τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου στό Ἡράκλειο τῆς Κρήτης, 

μέ θέμα "Πνευματικό Ὁδοιπορικό στήν Ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὄρους". Θα προηγηθεῖ προβολή ντοκυμαντέρ μέ θέμα "Προσκύνημα στήν ἱερά Καλύβη τοῦ Ἁγίου Ἀκακίου".

Πνευματικό Κέντρο τοῦ ἱεροῦ ναοῦ Κοιμήσεως Θεοτόκου (Παναγίτσα), στή συνοικία Μασταμπᾶ. Ὥρα 18.00 τό ἀπόγευμα.

Ὁ π. Πατάπιος εἶναι προσκεκλημένος τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Κρήτης, μέ τήν πρωτοβουλία τοῦ Συλλόγου Φίλων τοῦ Ἁγίου Ὄρους Ἡρακλείου "Ἅγιος Ἀθανάσιος Ἀθωνίτης".

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΟΥ π. ΠΑΤΑΠΙΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ ΣΤΟ ΟΓΔΟΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ

 

Παρασκευή 6 Δεκεμβρίου 2024

ὥρα 19.15 τό ἀπόγευμα

ἀμφιθέατρο Μουσείου Βυζαντινοῦ Πολιτισμοῦ στή Θεσσαλονίκη 

Οι εργασίες του Εργαστηρίου θα μεταδίδονται ζωντανά μέσω Live streaming: στη διεύθυνση https://www.agioritikiestia.gr/el/8ergastirio