Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ

                               Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

                   Ἡ παράδοση τοῦ Μεγάλου Σχήματος

   Ἡ ἀγάπη πρός τόν κόσμο, σύμφωνα μέ τή διδασκαλία τοῦ ἴδιου τοῦ Κυρίου, δέν εἶναι δυνατόν νά συνδυαστεῖ καί νά συνυπάρχει μέ τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, σύμφωνα μέ τόν ὅσιο Ἰσαάκ τόν Σύρο: Ὁ λόγος τοῦ Κυρίου ὁ ἀληθινός ὅν εἴρηκεν, ὅτι οὐ δύναταί τις μετά τοῦ πόθου τοῦ κόσμου τήν ἀγάπην κτήσασθαι τοῦ Θεοῦ, οὐδέ μετά τῆς κοινωνίας αὐτοῦ δυνατόν κοινωνίαν κεκτῆσθαι πρός τόν Θεόν, οὐδέ σύν τῇ μερίμνῃ αὐτοῦ ἔχειν τήν μέριμναν τοῦ Θεοῦ[1].

     Σύμφωνα μέ διήγηση τοῦ Παλλαδίου Ἑλενοπόλεως, ἄγγελος Κυρίου ἐμφανίστηκε στό Μέγα Παχώμιο (292-346) καί τοῦ φανέρωσε, γραμμένους σέ μία χάλκινη πλάκα, τούς κανόνες πού ἔπρεπε νά θεσπίσει γιά τήν ἐπιτυχή λειτουργία τῶν μοναστηριῶν πού αὐτός εἶχε ἱδρύσει[2]. Σχετική μάλιστα μέ τά παραπάνω εἶναι καί ἡ ἀπεικόνιση τοῦ περιστατικοῦ μέ τόν ἄγγελο νά εἶναι ντυμένος τό Μέγα Σχῆμα, ἐνῶ στό εἰλητάριο πού κρατᾶ, φέρεται νά λέει στόν ὅσιο Παχώμιο: Ἐν τούτῳ τῷ σχήματι σωθήσεται πᾶσα σάρξ. Τό Σχῆμα κατά τόν ἅγιο Συμεών Θεσσαλονίκης γίνεται αἴτιον μνήμης ἀνεπιλήστου θείας καί ἑνώσεως Θεοῦ καί πρός αὐτόν παρρησίας καί θάρρους[3].

              Μικρό καί Μέγα Σχῆμα;

  Ἤδη πρό τῆς ἐποχῆς τοῦ ὁσίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου, τό μοναχικό σχῆμα, τό τῆς ὑποταγῆς ἔνδυμα ἤ τό τῆς ὑποταγῆς ἱμάτιον, ὅπως ἀλλοιῶς ἀναφέρεται σέ χειρόγραφα Εὐχολόγια, εἶχε διαιρεθεῖ σέ δύο· στό μικρό καί στό μέγα. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ἐκφράζοντας τίς ἐπιφυλάξεις του γιά τόν χωρισμό τοῦ μοναχικοῦ σχήματος σέ δύο, γράφει: Τοῦτο ἐστι τό μέγα καί μοναχικόν σχῆμα· μικρόν δέ σχῆμα μοναχικόν οἱ Πατέρες οὐκ ἴσασιν, οὐδέ παραδεδώκασιν, ἀλλά τινες τῶν ὀψιγενεστέρων ἔδοξαν μέν τό ἕν εἰς δύο διελεῖν, ἀλλ' οὐδ' αὐτοί διεῖλον ὡς ἀληθῶς·  τάς αὐτάς γάρ ἀποταγάς εὑρήσεις ἐπ' ἀμφοτέρων σκοπήσας[4]. Σύμφωνα μάλιστα μέ τόν ὅσιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη (Πηδάλιον), ὁ ὁποῖος ἐπικαλεῖται προγενέστερους Πατέρες, τό σχῆμα τῶν μοναχῶν εἶναι ἕνα καί μόνο: τό Μέγα Σχῆμα δηλαδή. Ἡ ρασοφορία καί τό μικρό σχῆμα, ὅπως συγκεκριμένα γράφει, «ἐπινοήθηκαν» ἀπό κάποιους ὑστερινούς Πατέρες γιά τήν «ἀσθένεια» τῆς ἀνθρώπινης φύσης. Ἔτσι, τό μοναχικό σχῆμα «ἀπό τοῦ ἐλλάτονος ἐπί τό τελειότερον προχωρεῖ».

   Ἄν καί καταβλήθηκε προσπάθεια ἀπό τόν ὅσιο Θεόδωρο Στουδίτη καί ἄλλους Πατέρες νά καταργηθεῖ αὐτή ἡ διάκριση ὡς ἀντικειμένη στίς μοναχικές παραδόσεις, στήν πράξη ἐπικράτησε ἡ συνήθεια τῆς μέ ξεχωριστές εἰδικές ἀκολουθίες διακρίσεως τῶν μοναχῶν σέ μικροσχήμους καί μεγαλοσχήμους[5]. Ὁ ἴδιος ὁ θεμελιωτής τοῦ κοινοβιακοῦ μοναχισμοῦ στό Ἅγιον Ὄρος, ὅσιος Ἀθανάσιος ὁ Ἀθωνίτης, ἐνῶ στό Τυπικόν του υἱοθέτησε ὅλες τίς ἐντολές πού ὑπῆρχαν στή Διαθήκη τοῦ ὁσίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου, δέν ἔκανε τό ἴδιο, ἀναφορικά μέ τό μοναχικό σχῆμα. Ὁ ἴδιος μάλιστα, κατά τόν ὅσιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη, ἔλαβε πρῶτα τό μικρό καί ἔπειτα τό μέγα σχῆμα[6]. Στή σημερινή πρακτική, τό σέ χρήση Μέγα Εὐχολόγιον ἀναφέρει τρεῖς ἀκολουθίες μοναχικῆς κουρᾶς: τοῦ ρασοφόρου, τοῦ μικροσχήμου (σταυροφόρου) καί τοῦ μεγαλοσχήμου.

                                                            

  Ἡ διαχρονική ἐξέλιξη τῆς Ἀκολουθίας τοῦ Μεγάλου Σχήματος

   Τά κείμενα τῶν Εὐχῶν καί γενικότερα ἡ Ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου καί Ἀγγελικοῦ Σχήματος, πέρασαν διάφορα ἐξελικτικά στάδια, ἀπό τήν πρώϊμη φάση τῆς διαμόρφωσης τοῦ μοναχικοῦ θεσμοῦ, ὡς τά μεταβυζαντινά χρόνια, πού φαίνεται ὅτι ἔλαβαν τή σημερινή μορφή τους. Αὐτό εὔκολα διαπιστώνεται ἀπό τή μελέτη τόσο ἀρχαίων Εὐχολογίων πού ἔχουν δεῖ τό φῶς τῆς δημοσιότητας ἀπό τούς εἰδικούς ἐπιστήμονες λειτουργιολόγους[7] ὅσο καί χειρογράφων Εὐχολογίων, πού ἀπόκεινται στίς Βιβλιοθῆκες, μοναστηριακές καί ἄλλες[8].

   Στήν Ὑποτύπωση (Τυπικό) τῆς μονῆς Στουδίου στήν Κωνσταντινούπολη, ἡ εἰς μεγαλόσχημον κουρά[9] (ἤ τό μυστήριον τῆς μοναχικῆς τελειώσεως ἡ ὁμολογία τῶν συνθηκῶν ἤ ἡ ἱερολογία τῆς μοναχικῆς ἐπικλήσεως ἤ τῶν μοναχῶν ἡ ἱερά τελετή, ὅπως ἀλλοιῶς ὀνομάζεται σέ χειρόγραφα Εὐχολόγια) γινόταν κατά τήν Τρίτη τοῦ Πάσχα: «Δεῖ εἰδέναι, ὅτι τῇ τρίτῃ τῆς διακαινησίμου δίδομεν εἰς τούς ὁριζομένους λαβεῖν τό ἅγιον καί μέγα σχῆμα ἀδελφούς»[10]. Στή σημερινή πρακτική τοῦ ἑλληνορθόδοξου μοναστικοῦ χώρου, ἡ Ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου Σχήματος γίνεται συνήθως κατά τή Μεγάλη Τεσσαρακοστή, πού θεωρεῖται ἡ καθ' ἑαυτό περίοδος μετανοίας.

   Ἀπό τίς Εὐχές πού ἀκολούθως παραθέτουμε, καί τῆς ἐν γένει Ἀκολουθίας τοῦ Μεγάλου Σχήματος, εἶναι φανερό τό ὕψος καί ἡ ἀποστολή τοῦ Μυστηρίου αὐτοῦ, τό ὁποῖο ἐθέσπισε ἡ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία καί τό ἐμπλούτισε μέ ἐμπνευσμένες εὐχές, ὕμνους[11], ἐρωταποκρίσεις καί κατηχήσεις πρός ἔνδειξη τῆς κανονικότητός του. Γράφει συγκεκριμένα ὁ βυζαντινός λόγιος Γεώργιος Παχυμέρης (+περ. 1308), παραφράζοντας τόν Ἀρεοπαγίτη Διονύσιο: Διά τήν τοιαύτην τελείωσιν ἠξιώθη ἡ τοιαύτη τάξις καί ἱερατικῆς τελετῆς, καί τῆς διά τῶν εὐχῶν ἐπικλήσεως· ὥστε μή μόνους ἀφ' ἑαυτῶν ἀμφιένυνυσθαί τινας τό σχῆμα, ἀλλά χερσίν ἱερατικαῖς καί θείᾳ ἐπικλήσει γίνεσθαι τήν εἰς τοῦτο τελείωσιν· πλήν χερσίν οὐκ ἀρχιερέων, ἀλλά χερσίν ἱερέων...[12].

Ἀπόσπασμα ἀπό τήν μελέτη τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου

 

                       Η ΕΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

 ΤΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑΣ ΤΟΥ  ΜΕΓΑΛΟΥ ΣΧΗΜΑΤΟΣ

                  Ἑρμηνεία καί Θεολογία τῶν Εὐχῶν

Οἱ φωτογραφίες πού διανθίζουν τό κείμενο εἶναι ἀπό τήν εἰς μεγαλόσχημον κουρά τοῦ μοναχοῦ Μακαρίου Καυσοκαλυβίτου, πού ἐτελέσθη στήν καλύβη τοῦ Ἁγίου Γεωργἰου Ἰωασαφαίων τῆς Σκήτης Καυσοκαλυβίων στίς 3-16 Νοεμβρίου 2014

---

     [1]  Τοῦ ὁσίου πατρός ἡμῶν Ἰσαάκ ἐπίσκόπου Νινευΐ τοῦ Σύρου, Τά εὑρεθέντα Ἀσκητικά, Λόγος Δ’, Ἀθῆναι 1895, σ. 15.

     [2]  Παλλαδίου Ἑλενοπόλεως, Λαυσάϊκόν ἤ Ἡ πρός Λαῦσον Ἱστορία (The Lausiac History of Palladious, τόμ. 2), ἔκδ. Cuthbert Butler, Hildesheim 1967, σ. 206-7.

     [3] D. Balfour, ὅ.π., σ. 176

     [4]  Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ, Ἐπιστολή πρός τόν μοναχόν Παῦλον. Δημοσιεύτηκε ἀπό τόν μοναχό Ἀλέξανδρο Λαυριώτη, Ἐκκλησιαστική Ἀλήθεια (1901), σ. 53-55.

     [5] Ὁ Εὐστάθιος Θεσσαλονίκης (1175-1195) ἐν τούτοις διακρίνει τούς μοναχούς σέ τρεῖς τάξεις: «εἰς τούς μεγαλοσχήμονας καί εἰς τούς τοῦ μικροῦ σχήματος διά τήν εἰσαγωγήν καί εἰς τούς μέσους μανδυώτας». Ἐπίσκεψις  135, PG 135, σ. 900.

     [6]  Ζήση Θεοδ., πρωτοπρ., Μοναχισμός. Μορφές καί θέματα, Θεσσαλονίκη 1998, σ. 164.

     [7] J. Goar, Euchologion sive rituale Graecorum, Graz 1960 (ἀνατύπωση τῆς ἐκδόσεως τῆς Βενετίας, 1730), σ. 378-393, L’ Eucologio Barberini gr.336, ἐπιμέλεια Stefan Parenti καί Elena Velkovska, Roma 2000 , σ. 224-229.

    [8] Γιά παράδειγμα μποροῦμε νά ἀναφερθοῦμε στούς κώδικες 142, 247, 943, 952, 1004 τῆς Μεγίστης Λαύρας τοῦ Ἁγίου Ὄρους, πού εἶναι Εὐχολόγια τά ὁποῖα περιέχουν Εὐχές μέ  διαφοροποιημένο περιεχόμενο ἀπ' ἐκεῖνες τῶν ἐκδεδομένων. Βλ. ἐπίσης τίς Εὐχές πού παρατίθενται στό Ἐπίμετρο τῆς παρούσας μελέτης.

   [9]  Ἐπίκουρα - ἀποκουρά -  ἀπόκαρσις - ἀπόθεσις τῶν τριχῶν, ὅπως ἀλλοιῶς ἀναφέρεται ἡ κουρά σέ χειρόγραφα Εὐχολόγια.

   [10]  Dmitrievskij A., Typica I, Kiev 1895, σ. 228

   [11] Στό Βίο τοῦ ὁσίου Δανιήλ τοῦ Στυλίτου ἀναφέρεται: «...κελεύει κατά τό ἔθος συναχθῆναι πάντας καί μεθ' ὑμνολογίας δίδωσιν αὐτῷ τό ἅγιον σχῆμα» ( H. Delehaye, Vita S. Danielis Stylitae, Analecta Bollandiana 32 (1913), σ. 125-126. Σημειώνουμε ἐπίσης ἐνδεικτικά ὅτι στά χειρόγραφα Εὐχολόγια Βατοπεδίου 1041 τοῦ Ι-ΙΑ’ αἰ., φ. 21v καί Πάτμου 213 τοῦ ΙΑ’ αἰ. φ. 2v, ὑπάρχει «Ὕμνος εἰς ὁσίους μοναχούς, ἀσκητάς καί μοναζούσας» μέ ἀκροστιχίδα: Τοῦ ταπεινοῦ Ῥωμανοῦ ὁ ψαλμός οὗτος.

     [12] Διονυσίου Ἀρεοπαγίτου, Περί Ἐκκλησιαστικῆς ἱεραρχίας, Παράφρασις Παχυμέρη, PG 3, σ. 545 Α

ΠΑΝΗΓΥΡΗ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΟΥ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΚΟΥΚΟΥΖΕΛΙΣΣΑΣ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ

Κατά τήν ἡμέρα τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου, πανηγυρίζει τό παρεκκλήσιο τῆς Θεοτόκου Κουκουζελίσσης ἤ Πορταϊτίσσης, στήν ἐσωτερική αὐλή τῆς Μεγίστης Λαύρας, ὅπου φυλάσσεται ἡ ὁμώνυμη θαυματουργός εἰκόνα.

ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΚΟΥΚΟΥΖΕΛΙΣΣΑΣ. ΜΕΓΙΣΤΗ ΛΑΥΡΑ

ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΚΟΥΚΟΥΖΕΛΙΣΣΑΣ ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΗ ΝΕΑ ΚΙΟ ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ

ΤΟ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙ ΤΩΝ ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ  ΚΟΥΚΟΥΖΕΛΙΣΣΑΣ ΣΤΗ ΜΕΓΙΣΤΗ ΛΑΥΡΑ

Σήμερον τῆς εὐδοκίας Θεοῦ τὸ προοίμιον, καὶ τῆς τῶν ἀνθρώπων σωτηρίας ἡ προκήρυξις. Ἐν ναῷ τοῦ Θεοῦ τρανῶς ἡ Παρθένος δείκνυται, καὶ τὸν Χριστὸν τοῖς πᾶσι προκαταγγέλλεται. Αὐτῇ καὶ ἡμεῖς μεγαλοφώνως βοήσωμεν΄ Χαῖρε τῆς οἰκονομίας τοῦ Κτίστου ἡ ἐκπλήρωσις. 

ΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΩΣ ΤΗΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΙΣ ΤΟΠΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΔΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΙΩΝ

   Πατάπιος μοναχός Καυσοκαλυβίτης

Ὄψεις τῆς ἐπίδρασης τῆς ἁγιορειτικῆς πνευματικότητας στίς τοπικές κοινωνίες διά τῶν Μετοχίων: λειτουργική ζωή - γενίκευση τῆς τιμῆς τῶν ἐν Ἁγίῳ Ὄρει τιμωμένων Ἁγίων

     Εἶναι γνωστό ὅτι ἀπό τούς κύριους λόγους τῆς σύστασης τῶν περισσότερων ἀπό τά ἀθωνικά μετόχια ἦταν ὁ πορισμός εἰδῶν διατροφῆς (κυρίως τοῦ ἐλαιολάδου ἑνός ἀγαθοῦ τόσο ἀπαραίτητου γιά τίς βιοποριστικές καί λατρευτικές ἀνάγκες τῶν Μονῶν) ἀλλά καί ἡ δημιουργία σταθμῶν στούς συγκεκριμένους τόπους, ἀναγκαίων γιά τή διακίνηση καί τή φιλοξενία τῶν ἐξερχομένων ἀπό τόν Ἄθωνα μοναστηριακῶν πατέρων, πού ταξίδευαν ἤ διέρχονταν ἀπό ἐκεῖ.

    Σέ ὅλα ὅμως τά μέρη ὅπου ὑφίστατο καί λειτουργοῦσε ἁγιορειτικό μετόχι οἱ δοσοληψίες τῶν Ἁγιορειτῶν μέ τίς τοπικές κοινωνίες δέν περιορίστηκαν μόνο στά παραπάνω. Οἱ σχέσεις τους εἶχαν καί πνευματικό χαρακτῆρα, καθώς ἡ μεταλαμπάδευση τῆς πνευματικῆς κληρονομιᾶς τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί ἡ μετακένωση τῆς ἁγιορείτικης λατρευτικῆς ἐμπειρίας φαίνεται ὅτι ἄσκησαν ἔντονη ἐπίδραση στίς τοπικές κοινωνίες, ἐπηρεάζοντας συνάμα καί τήν λειτουργική τους παράδοσή.

   Γιά παράδειγμα, μέ τήν, ἐπί σειρά ἐτῶν ἤ καί αἰώνων, τέλεση ἱεροπραξιῶν στούς ναούς τῶν Μετοχίων ἀπό ἁγιορεῖτες ἱερομονάχους ἀλλά καί τήν ἐπιτέλεση τοῦ ἔργου τῆς ἐξομολόγησης καί τῆς πνευματικῆς καθοδήγησης, ἡ ἐπίδραση πού δέχθηκαν οἱ τοπικές κοινωνίες στή λατρευτική ζωή ἀλλά καί στά ἤθη, ἀπό τή μοναχική παράδοση καί τό βίωμα τῆς μοναχικῆς πολιτείας τοῦ Ἄθω, στάθηκε ἀναπόφευκτη. Χαρακτηριστικές εἶναι οἱ περιπτώσεις τῆς δυναμικῆς ἀναζωογόνησης τῆς λειτουργικῆς ζωῆς στήν Ἀθήνα ἀπό τήν παρουσία ἁγιορειτῶν λειτουργῶν στό σιμωνοπετρίτικο μετόχι τῆς Ἀναλήψεως ἀλλά καί τῶν ἐπιδράσεων πού δέχτηκαν ὁρισμένα νησιά, ὅπως ἡ Σκιάθος καί ἡ Σκόπελος, στή λατρευτική τους παράδοση καί τήν ἐν γένει θρησκευτική συμπεριφορά τῶν κατοίκων (βλ. τίς σχετικές μελέτες τοῦ π. Γεωργίου Ρήγα) καθώς καί στόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο μέχρι σήμερα τελοῦνται στά νησιά αὐτά οἱ πανηγύρεις καί ἄλλες ἱεροπραξίες.

      Παράλληλα, ἡ παρουσία τῶν Ἁγιορειτῶν στίς τοπικές κοινωνίες μέ τίς συνεχεῖς καί ἔντονες ὑπομνήσεις τῆς ἁγιορείτικης λατρευτικῆς ζωῆς καί τῆς πνευματικῆς ἀτμόσφαιρας τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τήν ὁποία εἶχαν μεταφέρει στούς μετοχιακούς ναούς ἀλλά καί ἡ περιστασιακή μεταφορά ἱερῶν λειψάνων καί θαυματουργῶν εἰκόνων ἀπό τόν Ἄθωνα, συνέβαλαν στήν αὔξηση τῶν αἰσθημάτων εὐλαβείας τῶν πιστῶν πρός τά σεβάσματα τῆς πίστης. Ἀναφέρουμε γιά παράδειγμα τίς ἐπιδράσεις πού εἶχε ἡ θαυματουργική παρουσία τοῦ τιμίου Σταυροῦ στό ξηροποταμηνό μετόχι στή Σκόπελο τό 1894, τήν τιμή ἁγιορείτικων περίπυστων εἰκόνων, ὅπως γιά παράδειγμα, τήν τιμή τῆς εἰκόνας τῆς Θεοτόκου Πορταϊτίσσης στό ὁμώνυμο ἰβηριτικό μετόχι στίς Κυδωνίες ἀλλά καί τήν τιμή σέ ἱερά κειμήλια, ὅπως ἡ ἁγία Ζώνη τῆς Θεοτόκου στό βατοπαιδινό μετόχι τοῦ Εὐαγγελισμοῦ στή Σάμο.

   Ἐπιπροσθέτως παρατηρεῖται καί μία γενίκευση τῆς τιμῆς ἁγίων πού τιμῶνται ἰδιαίτερα στό Ἅγιον Ὄρος, μέσω τῶν Μετοχίων. Ἀναφέρουμε γιά παράδειγμα τόν ἅγιο Μιχαήλ ἐπίσκοπο Συνάδων, στοῦ ὁποίου τή μνήμη ἀφιερώθηκαν δύο λαυριωτικά μετόχια στή Σκόπελο καί τή Σάμο, μετά ἀπό τά θαύματα πού ἐπιτέλεσε στά δύο αὐτά νησιά ἡ τιμία κάρα του, πού φυλάσσεται στή Μεγίστη Λαύρα.

 Δέν εἶναι ἐπίσης σπάνιες οἱ περιπτώσεις ὅπου σημαίνουσες ἀθωνικές προσωπικότητες (ὅπως ὁ Βενιαμίν Λέσβιος ὁ Παντοκρατορινός στίς Κυδωνίες) κάνουν αἰσθητή τήν παρουσία τους διά μέσου τῶν Μετοχίων, ἐπιδρώντας στήν πνευματική κίνηση καί τήν εὐρύτερη πολιτισμική ἀτμόσφαιρα τῶν τοπικῶν κοινωνιῶν.  

Περίληψη εἰσήγησης τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου, στό Θ΄Διεθνές Συνέδριο: «Ἡ ἐξακτίνωση τοῦ Ἁγίου Ὄρους στόν ὀρθόδοξο κόσμο: τά Μετόχια». Θεσσαλονίκη, 21-23 Νοεμβρίου 2014 

ΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΤΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ ΣΤΑ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΑ

Ο ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΦΟΡΗΤΗ ΕΙΚΟΝΑ ΣΤΟ ΚΥΡΙΑΚΟ ΤΗΣ ΣΚΗΤΗΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ

Ὁ νέος ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ὅσιος Πορφύριος, ἄνοιξε στόν καθένα μας μιά νέα προοπτική γιά τό πῶς νά ζήσουμε ὡς χριστιανοί μέσα στόν ταραγμένο καί ἀποπροσανατολισμένο κόσμο μας. Ὁ ἅγιος Πορφύριος συμμερίσθηκε τίς χαρές καί τόν πόνο μας, τίς προσδοκίες καί τίς ἐλπίδες μας. Μᾶς δίδαξε μέσα ἀπό τή ζωή του καί τόν λόγο του ὅτι ἡ ἐν Χριστῷ ζωή εἶναι χαρά, ἐλευθερία, ζωή· εἶναι τό πᾶν, ὅπως μᾶς διαβεβαιώνει ὁ ἴδιος:

«Ὅταν βρεῖς τόν Χριστό, σοῦ ἀρκεῖ, δέ θέλεις τίποτ᾿ ἄλλο, ἡσυχάζεις. Γίνεσαι ἄλλος ἄνθρωπος. Ὅπου ὑπάρχει ἡ ἀγάπη στόν Χριστό ἐξαφανίζεται ἡ μοναξιά. Εἶσαι εἰρηνικός, χαρούμενος, γεμάτος. Οὔτε μελαγχολία, οὔτε πίεση, οὔτε ἄγχος, οὔτε κατήφεια... Ἔχεις τή χάρη καί μπορεῖς ὅλα νά τά ὑποφέρεις γιά τόν Χριστό. Ἀκόμα μπορεῖς νά πάσχεις καί ἀδίκως. Ὅποιος ἀγαπάει τόν Χριστό καί τούς συνανθρώπους του, αὐτός ζεῖ τή ζωή... Ὅταν ἔλθει ὁ Χριστός στήν καρδιά ἡ ζωή ἀλλάζει. Ὁ Χριστός εἶναι τό πᾶν. Ὅποιος ζεῖ μέσα του τόν Χριστό, ζεῖ πράγματα ἅγια καί ἱερά. Ζεῖ ἐν ἀγαλλιάσει... Κυριαρχεῖ ὁ Χριστός καί ἡ λαχτάρα τοῦ ἀνεσπέρου φωτός»

Ἀπό τόν Πρόλογο τοῦ βιβλίου τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου:

ΟΣΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ Ο ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ. Η ΑΓΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΕΙΚΟΣΤΟ ΠΡΩΤΟ ΑΙΩΝΑ

ΠΑΤΑΠΙΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ. ΟΣΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ Ο ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ. Η ΑΓΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟΝ ΕΙΚΟΣΤΟ ΠΡΩΤΟ ΑΙΩΝΑ. ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ 2014

Η ΣΥΝΑΞΙΣ ΤΩΝ ΕΝ ΤΗ ΣΚΗΤΗ ΤΩΝ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ ΑΓΙΩΝ. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΦΟΡΗΤΗ ΕΙΚΟΝΑ ΣΤΟ ΚΥΡΙΑΚΟ ΤΗΣ ΣΚΗΤΗΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ

ΟΣΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ Ο ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ. ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΚΑ, ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΚΑ 1

ΑΓΙΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ. ΦΟΡΗΤΗ ΕΙΚΟΝΑ ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΠΑΤΑΠΙΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΟΥ. Ι. ΚΑΛΥΒΗ ΑΓ. ΑΚΑΚΙΟΥ. ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ.  ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2014

ΕΝΑ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΟ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ ΣΤΗΝ ΤΡΙΧΩΝΙΔΑ

 

  Στήν εἰσήγηση αὐτή παρατίθενται νέα στοιχεῖα πού ἀφοροῦν στήν ἵδρυση καί τήν ἱστορία τῆς μονῆς Γενεσίου τῆς Θεοτόκου Ζακονίνων πού ἱδρύθηκε τήν περίοδο 1740 – 1742 καί τῆς ὁποίας τό καθολικό λειτουργεῖ σήμερα ὡς κοιμητηριακός ναός τοῦ χωριοῦ Παλαιοκαρυά Τριχωνίδος.

 Σύμφωνα μέ τήν ἔρευνα, κτήτορας τῆς Μονῆς (ἡ ὁποία πιθανώτατα ὑπῆρξε μετόχι τῆς μονῆς Προυσοῦ) εἶναι ὁ λόγιος Ἁγιορείτης ἱερομόναχος Ἰωνᾶς ὁ Καυσοκαλυβίτης ὁ Αἰτωλός (+ 1765), ἐνῶ πρώτη ἡγουμένη τῆς Μονῆς ὑπῆρξε ἡ μοναχή Πελαγία, ἀδελφή τοῦ Ἰωνᾶ. Σώζονται δύο φορητές εἰκόνες, κτητορικά δῶρα τοῦ Ἰωνᾶ στή Μονή: τοῦ «Ἰησοῦ Χριστοῦ. Βασιλέως τῶν βασιλευόντων καί Μεγάλου Ἀρχιερέως» τοῦ ἔτους 1741 καί τῆς Θεοτόκου, «Κυρίας τῶν Ἀγγέλων», τοῦ ἔτους 1740, σύμφωνα μέ τίς πλούσιες σέ πληροφορίες ἐπιγραφές. 

 Οἱ εἰκόνες ἐστάλησαν ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος, ἀπό τήν Καλύβη τοῦ Ἁγίου Ἀκακίου τῆς Σκήτης Καυσοκαλυβίων ὅπου ἀσκήθηκε ὁ ἱερομόναχος Ἰωνᾶς καί ἀποδίδονται στό ἁγιογραφικό ἐργαστήριο τοῦ Ἁγιορείτου ἱερομονάχου Παρθενίου τοῦ ἐξ Ἀγράφων. Εὐχή τοῦ εἰσηγητοῦ εἶναι ἡ προσεχής ἔρευνα νά φωτίσει περισσότερο τήν πολύ σημαντική αὐτή ἁγιορειτική πτυχή τῆς ἱστορίας τῆς ἔρημης καί ξεχασμένης αὐτῆς μονῆς τῆς Τριχωνίδος, πρός δόξαν καί «ἐπίσκεψιν» Θεοῦ «εἰς πᾶσαν τήν Αἰτωλίαν», σύμφωνα καί μέ τήν ἐπιγραφή μίας ἀπό τίς προαναφερθεῖσες εἰκόνες.

Περίληψη εἰσηγήσεως τοῦ μοναχοῦ  Παταπίου Καυσοκαλυβίτου, ὑπό τόν τίτλο: Δύο εἰκόνες τοῦ ἐργαστηρίου τοῦ ἱερομονάχου Παρθενίου τοῦ ἐξ Ἀγράφων ἀφιερώματα τοῦ ἱερομονάχου Ἰωνᾶ Καυσοκαλυβίτου τοῦ Αἰτωλοῦ. Συμβολή στήν ἱστορία τῆς μονῆς Γενεσίου Θεοτόκου Παλαιοκαρυᾶς Τριχωνίδος στό Α΄ Ἐπιστημονικό Συνἐδριο "Στά βήματα τοῦ πατρο Κοσμᾶ. Ἀνακαλύπτοντας τά ἴχνη τῆς βυζαντινῆς Αἰτωλοακαρνανίας"  Ἀγρίνιο 21 Νοεμβρίου 2014

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΨΗΦΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ: ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΑΡΙΟΝ ΛΑΥΡΑΣ (Μέρος H')

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΨΗΦΙΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ: ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΑΡΙΟΝ ΛΑΥΡΑΣ (ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΤΡΙΓΩΝΗ) 

Ἁγιορείτικη Ψηφιακή Βιβλιοθήκη.

Προσκυνητάριον της Βασιλικής και Σεβασμίας Μονής Μεγίστης Αγίας Λαύρας
Μακάριος Τριγώνης, 1772 (Μέρος H' - τελευταίο)

1. Αγιορείτικη Ψηφιακή Βιβλιοθήκη. Προσκυνητάριον Λαύρας (Μέρος Α')  
2. Αγιορείτικη Ψηφιακή Βιβλιοθήκη. Προσκυνητάριον Λαύρας (Μέρος Β')  
3. Αγιορείτικη Ψηφιακή Βιβλιοθήκη. Προσκυνητάριον Λαύρας (Μέρος Γ') 
4. Αγιορείτικη Ψηφιακή Βιβλιοθήκη. Προσκυνητάριον Λαύρας (Μέρος Δ') 
5. Αγιορείτικη Ψηφιακή Βιβλιοθήκη. Προσκυνητάριον Λαύρας (Μέρος Ε') 
6. Αγιορείτικη Ψηφιακή Βιβλιοθήκη. Προσκυνητάριον Λαύρας (Μέρος ΣΤ')  
7. Αγιορείτικη Ψηφιακή Βιβλιοθήκη. Προσκυνητάριον Λαύρας (Μέρος Z')