ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΣΤΗ ΜΟΝΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ ΣΚΟΠΕΛΟΥ

Κώδικας Μονῆς Εὐαγγελιστρίας Σκοπέλου, φφ. 1β, 2α.

Ἡ μικρογραφία μέ τήν παράσταση τοῦ Εὐαγγελισμοῦ φρίσκεται στόν κώδικα τῆς ἀθωνικῆς μονῆς Ξηροποτάμου, τοῦ ἔτους 1777, πού ἐπιγράφεται: «Κώδιξ τῆς ἐν τῇ νήσῳ Σκοπέλων ἱερᾶς καί σταυροπηγιακῆς μονῆς τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, τῆς ἐπονομαζομένης Εὐαγγελιστρίας, γενόμενος κατά τό χιλιοστόν ἑπτακοσιοστόν ἑβδομηκοστόν ἕβδομον ἔτος τό σωτήριον. / Ἐν ᾧ περιέχονται καί γράφονται τά ἐν αὐτῇ προϋπάρχοντα πράγματα, ἀλλά δή καί τά κατά διαφόρους καιρούς προσγινόμενα καί ἀφιερούμενα, κινητά καί ἀκίνητα». Φυλάσσεται στό Ἀρχεῖο τῆς μονῆς Ξηροποτάμου, καί φέρει, σύμφωνα μέ τόν Κατάλογο τοῦ Προηγουμένου Εὐδοκίμου Ξηροποταμηνοῦ, ἀριθ. 193. Ἀποτελεῖται ἀπό 51 φύλλα καί πρόκειται γιά ἰδιόγραφο τοῦ Καισαρίου, ἐνῶ τό κείμενο στήν ἀρχή του μεταφέρει ἱστορικές σημειώσεις τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ Καισαρίου Ἰωάννη Δαπόντε, πού ἀναφέρονται στήν ἵδρυση τῆς μονῆς καί τίς ἀνακαινίσεις της, πρίν τήν ἐγκατάσταση σ’ αὐτήν τοῦ Καισαρίου, τό 1778. Στό φ. 1β ὑπάρχει εἰκόνα μέ τόν Εὐαγγελισμό τῆς Θεοτόκου

   [φ. 3α]

          Τά ἐν τῷ Ναῷ.

  Ἐν πρώτοις εἰς τά δεσποτικά ἡ Δεσποτική εἰκών τοῦ Χ(ριστο)ῦ, ἐπί θρόνου καθημένου, μέ στέφανον ἀργυροῦν. Πλησίον αὐτῆς ἡ εἰκών τοῦ Εὐαγγελισμοῦ μέ στέφανον ἀργυροῦν ἡ Παναγία κ(αί) ὁ Ἀρχάγγελος.

 

Πρόκειται γιά τήν εἰκόνα πού δημοσιεύουμε στό ἰστολόγιό μας. Φέρει στό κάτω μέρος τή χρονολογία ΑΨΙΖ’ [1717] (Βλ. Λαζαρίδη Π., Μεσαιωνικά Θεσσαλίας, σ. 288. Παπαζήση Τρ., Σχόλια στίς ἐπιγραφές, σ. 168). Σύμφωνα μέ τόν Καισάριο Δαπόντε, εἶναι ἔργο τοῦ κρητικοῦ ζωγράφου Ἀντωνίου Ἀγοραστοῦ τοῦ ὑποδιακόνου, τοῦ ὁποίου φορητές εἰκόνες τῆς περιόδου 1667-1689 βρίσκονται στούς ναούς τῆς Παναγίας Λιβαδιώτισσας, τῆς Παναγίας Παπαμελετίου καί τοῦ Τιμίου Προδρόμου στό Μῶλο, στό καθολικό τῆς μονῆς Μεταμορφώσεως κ.ἄ. στή Σκόπελο. Σ’ αὐτό συνηγοροῦν καί οἱ τεχνοτροπικές καί καλλιτεχνικές ὁμοιότητες μέ τίς ἄλλες τρεῖς εἰκόνες τοῦ ἰδίου ζωγράφου στόν ἴδιο ναό τοῦ καθολικοῦ τῆς μονῆς Εὐαγγελιστρίας (Παντοκράτορος, Προδρόμου, Θεοτόκου βρεφοκρατούσας ἱεροῦ Βήματος). Θά πρέπει νά πρόκειται γιά τό τελευταῖο γνωστό ἔργο του.

Ἀποσπάσματα ἀπό τή μελέτη τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου:

 «Ἡ μονή Εὐαγγελιστρίας Σκοπέλου καί ὁ ἀνέκδοτος περί αὐτήν κώδικας τοῦ μοναχοῦ Καισαρίου Δαπόντε», Ἀλεξανδρηνός Ἀμητός. (Ἀφιέρωμα στή μνήμη τοῦ Ἱ.Μ. Χατζηφώτη ), τ. Β΄, Ἀθήνα 2009, σ. 455-476.