Τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου, Δρ. Θεολογίας στην Romfea.gr
Ἕνας ἀπό τούς μεγαλύτερους Ἁγιορεῖτες λογίους τοῦ περασμένου αἰῶνα καί κυρίως ὁ παραγωγικότερος ὑμνογράφος τῆς μεταβυζαντινῆς ἐποχῆς, μέ διεθνῆ μάλιστα ἀναγνώριση, εἶναι πανθομολογουμένως ὁ προσφάτως ἁγιοκαταταχθείς ὅσιος Γεράσιμος ὁ Μικραγιαννανίτης (5 Σεπτεμβρίου 1903/5 - 7 Δεκεμβρίου 1991).
Τὸ ἔργο του γνώρισε μεγάλη ἀπήχηση καὶ ἡ φήμη του ὡς ὑμνογράφου ξεπέρασε σύντομα τόν περίβολο τοῦ ἀσκητικοῦ κελλὶου του στήν ἔρημο τῆς Μικρᾶς Ἁγίας Ἄννας καὶ διαδόθηκε σὲ ὁλόκληρο τὸ Ἅγιον Ὄρος καί πέραν αὐτοῦ. Ἰδιαίτερα ἀξιομνημόνευτο εἶναι τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ ἀναγνώριση τοῦ ἔργου δὲν συνέβη κατὰ τὸ τέλος ἢ ἔστω τὴν διάρκεια τῆς ὑμνογραφικῆς παραγωγῆς, ἀλλὰ ἤδη ἀπὸ τὰ πρώιμα στάδιά της.
Τά χαρακτηριστικά πού κοσμοῦν τό ἔργο του εἶναι τό γνήσιο ἐκκλησιαστικό, πατερικό καί μυσταγωγικό ύφος, ἡ ἄριστη δογματική ὁρολογία, τό ἄρτιο ἐπίπεδο τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας, καθώς καί ἡ πρωτότυπη -ὁρισμένες φορές- μορφή τῆς ἐκκλησιαστικῆς του ποίησης.
Τό πλούσιο ὑμνογραφικό του ἔργο ὑπολογίζεται σέ περισσότερες ἀπό 2000 ἱερές Ἀκολουθίες. Ὁ ὅσιος Γεράσιμος εἶναι μιὰ ἀπὸ τὶς σπάνιες περιπτώσεις ὑμνογράφων, τῶν ὁποίων τὸ μεγαλύτερο μέρος τοῦ ἔργου ἀξιοποιήθηκε ἀμέσως στὴν λειτουργικὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία ἀποδέχθηκε πολὺ νωρὶς τὸ ἔργο τοῦ νέου ὑμνογράφου της καὶ τὸ ἐνέταξε στή θεία λατρεία, παράλληλα μὲ τὰ ἔργα τῶν προγενέστερων μεγάλων ὑμνογράφων.
Ἡ εὐρεία ἀπήχηση τοῦ ἔργου τοῦ ὁσίου Γερασίμου ἐπιβεβαιώνεται καὶ ἀπὸ τὴν μεγάλη ζήτηση διαφόρων Ἀκολουθιῶν ἀπὸ ὁλόκληρο τὸν κόσμο, προκειμένου νὰ συμπληρωθοῦν τὰ ἐκκλησιαστικὰ λειτουργικά βιβλία. Ὁρισμένες ἀπό τίς Ἀκολουθίες μεταφράστηκαν σέ διάφορες γλώσσες (σλαβικές, ἀραβική, γεωργιανική, ρουμανική, ἀγγλική, γαλλική, γερμανική καί ὀλλανδική). Ἀπό τό κολοσσιαῖο αὐτό ἔργο μόνο ἕνα μικρό μέρος ἔχει δημοσιευθεῖ, ἐνῶ τό μεγαλύτερο μέρος παραμένει ἀδημοσίευτο. Αὐτὸ ὀφείλεται στὸ γεγονὸς ὅτι πολλὲς Ἀκολουθίες κυκλοφοροῦν εὐρύτατα σὲ δακτυλογραφημένα φωτοαντίγραφα.
Ὁ ὅσιος Γεράσιμος διετέλεσε ἐπίσης βιβλιοθηκάριος καί τυπικάρης τοῦ Κυριακοῦ τῆς Σκήτης τῆς Ἁγίας Ἄννης. Ὡς βιβλιοθηκάριος μάλιστα συνέταξε καί δημοσίευσε τόν Κατάλογο τῶν χειρογράφων κωδίκων τῆς Βιβλιοθήκης τοῦ Κυριακοῦ τῆς Σκήτης.
Με την ἰδιότητά του μάλιστα αὐτή βοήθησε πολλούς ἐπιστήμονες και ἐρευνητές στον ἐντοπισμό και την ἀπόκτηση ἀντιγράφων τῶν χειρογράφων. Ὁ ἴδιος συνέταξε ἀξιόλογες μελέτες και ἄρθρα. Ἐκτιμώντας τη φιλεργία και τη συνέπεια τῆς ἐργασίας του, ἡ μονή Ἁγίου Παύλου, ἐπί ἡγουμένου Σεραφείμ, τοῦ ἀνέθεσε την ἀνασυγκρότηση και ταξινόμηση τῆς βιβλιοθήκης της. Το 1963 ἡ Μεγίστη Λαύρα τον ὅρισε τελετάρχη στον ἑορτασμό τῆς Χιλιετηρίδας τοῦ Ἁγίου Ὄρους και τοῦ ἀνέθεσε τη σύνταξη τῆς σχετικῆς Ἀκολουθίας. Τέλος, το 1969 ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος τον διόρισε ἀναπληρωματικό μέλος τῆς μόνιμης Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς ἐπί τοῦ Μοναχισμοῦ.
Ὅπως ἦταν φυσικό, ἡ καθολική ἀναγνώριση τῆς ἀξίας τοῦ ἔργου τοῦ ὁσίου Γερασίμου στάθηκε ἡ αἰτία γιά τήν ἀπονομὴ πρός τό σεβάσμιο πρόσωπό του διαφόρων διακρίσεων, τόσο ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία ὅσο καὶ ἀπὸ τὴν Πολιτεία. Ἔτσι, τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο στίς 25 Αὐγούστου 1955 τοῦ ἀπέδωσε τήν ἀνώτατη ἐκκλησιαστικὴ διάκριση τοῦ Ὑμνογράφου τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας ἐνῶ στίς 28 Δεκεμβρίου 1968, ἡ Ἀκαδημία Ἀθηνῶν τόν τίμησε σέ πανηγυρική συνεδρίασή της, ἀπονέμοντάς του ἀργυρό μετάλλιο «διά τό ὑπέροχον ὑμνογραφικόν του ἔργον, τό ὁποῖον τιμᾶ τήν ἑλληνικήν γραμματείαν καί τήν θρησκευτικήν ποίησιν».
Τέλος, στίς 10 Ἰανουαρίου 2023 ἡ ἱερά Σύνοδος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἀποφάσισε τήν κατάταξη τοῦ ὁσίου Γερασίμου Μικραγιαννανίτου στό Ἁγιολόγιο τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Ἡ μνήμη του τιμᾶται στίς 7 Δεκεμβρίου.
Στήν παρούσα εἰσήγηση, ἐκτός ἀπό τήν ἀναφορά στή ζωή καί στό σύνολο τοῦ ὑμνογραφικοῦ ἔργου, παρουσιάστηκαν τά εὑρήματα ἀπό τή νεώτερη ἔρευνα περί τοῦ ὑμναγιολογικοῦ ἔργου τοῦ ὁσίου Γερασίμου, πού ἀφοροῦν σέ ἄγνωστα καί ἀδημοσίευτα ὑμνογραφήματα (ἀνάμεσά τους καί τά πρωϊμότερα ποιητικά του ἔργα χρονολογημένα ἀπό τό 1926 καί ἐντεῦθεν) ἀλλά καί στόν τρόπο συγκροτήσεως ὑμνογραφικῶν συλλογῶν ὅπως ὁ Ἐνιαύσιος Στέφανος.
Ἰδιαίτερη ἔμφαση δίνεται στά ἁγιολογικά κείμενα τοῦ ὁσίου Γερασίμου ὅπως βιογραφίες - Συναξάρια ἁγίων ἀλλά καί Ὑπομνήματα γιά διάφορες ἑορτές καί λειτουργικές ἀνάγκες, κυρίως ἁγιορειτικῶν μοναστικῶν σκηνωμάτων.
Πρόκειται γιά ἔργα τῆς σημαίνουσας αὐτῆς ἁγιορειτικῆς προσωπικότητας, στά ὁποῖα ἡ μέχρι σήμερα ἔρευνα δέν ἔχει ἐστιάσει.
Ἀπόσπασμα ἀπό τήν εἰσήγηση τοῦ συγγραφέα στό Συνέδριο ‘’Ὀρθόδοξος Μοναχισμός καί Ὑμνογραφία’’, πού διοργάνωσε ἡ Ἱερά Μητρόπολις Βεροίας στό πλαίσιο τῶν Λ΄ Παυλείων. Πανελλήνιο Προσκύνημα Παναγίας Σουμελᾶ, Σάββατο 8 Ἰουνίου 2024.
Πηγή: Romfea.gr
