Η ΑΓΙΑ ΣΚΕΠΗ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Στό Ἅγιον Ὄρος ὑπάρχουν ἀρκετοί ναοί πού τιμοῦνται στήν ἑορτή αὐτή. Ὁ γνωστότερος εἶναι τό παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Σκέπης, πού βρίσκεται στή μονή Ἁγίου Παντελεήμονος. Ὁ ἐγκαινιασμός τοῦ παρεκκλησίου αὐτοῦ ἑορτάστηκε μέ λαμπρότητα στή μονή αὐτή, στίς 10 Ἰανουαρίου τοῦ 1853. Τήν ἐποχή ἐκείνη ἦταν ὁ πρῶτος μεγάλος ναός πού ἀφιερώθηκε στή θεομητορική αὐτή ἑορτή στό Ἅγιον Ὄρος. 

Μέχρι τότε ὑπῆρχαν τά παρεκκλήσια τῆς Ἁγίας Σκέπης στή μονή Χιλανδαρίου καί στή βατοπαιδινή Σκήτη Ἁγίου Ἀνδρέου στίς Καρυές καθώς καί ὁ κοιμητηριακός ναός στή ἁγιοπαυλίτικη σκήτη Ἁγίου Δημητρίου (Λακκοσκήτη), πού οἰκοδομήθηκε ἀπό τό Μολδαβό μοναχό Ἰάκωβο τό 1849.  

  Θά πρέπει ἐπίσης νά σημειωθεῖ ὅτι πρίν ἀπό τό προαναφερόμενο παρεκκλήσι τῆς Ἁγίας Σκέπης τῆς μονῆς Ἁγίου Παντελεήμονος, εἶχε ἀναγερθεῖ  ὁμώνυμο παρεκκλήσι στίς Καρυές, στό βατοπαιδινό κελλί τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέα, τήν μετέπειτα Σκήτη Ἁγίου Ἄνδρέα, πού θεμελιώθηκε τό 1845 ἀπό τό ρώσο μέγα δούκα Κωνσταντίνο (1827-1892), δευτερότοκο γυιό τοῦ τσάρου Νικολάου Α΄.Τά ἐγκαίνια τοῦ μεγαλοπρεποῦς ναοῦ τῆς Ἁγίας Σκέπης, πού βρίσκεται στόν τελευταῖο ὄροφο τῆς βόρειας πτέρυγας τῆς μονῆς Ἁγίου Παντελεήμονος, ἐτέλεσε ὁ ἐφησυχάζων στό Ἅγιον Ὄρος, ἐπίσκοπος Σόφιας Μακάριος († 1861). Στό νέο αὐτό παρεκκλήσιο μετεκομίσθη ἀπό τό καθολικό τῆς μονῆς ἡ θαυματουργός εἰκόνα τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος, προσφορά τοῦ ἑλληνικῆς καταγωγῆς ἡγουμένου τῆς μονῆς. 

Ἔτσι ἐνῶ στό καθολικό τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος ἦταν τεθησαυρισμένα τά ἱερά λείψανα τοῦ ἁγίου Παντελεήμονος, στό παρεκκλήσιο τῆς Ἁγίας Σκέπης, ὑπῆρχε ἡ θαυματουργός εἰκόνα του. 

Τό παρεκκλήσιο αὐτό λειτουργοῦσε καί ὡς καθολικό γιά τούς ρωσικῆς καταγωγῆς μοναχούς τῆς Μονῆς, ἡ δέ ἑορτή τῆς ἁγίας Σκέπης, ἐθεωρεῖτο ἡ Πανήγυρη τῆς ρωσικῆς ἀδελφότητας τῆς Μονῆς .

Στόν ὑπόλοιπο ἑλληνικό χῶρο, ἡ ἑορτασμός τῆς Θεοτόκου Ἁγίας Σκέπης μεταφέρθηκε ἀπό τό ἔτος 1952 και ἑξῆς ἀπό τήν 1η στίς 28 Ὀκτωβρίου, προκειμένου ἡ Ἐκκλησία νά τιμήσει τήν Θεοτόκο γιά τήν προστασία μέ τήν ὁποία περιέβαλε τόν ἑλληνικό στρατό στήν ὑπεράσπιση τῆς πατρίδας μας κατά τοῦ ἰταλικοῦ στρατοῦ εἰσβολῆς τό 1940. Μέχρι τό 1952 ψαλλόταν ἡ Ἀκολουθία τῆς ἡμέρας ἐνῶ ἀπέδιδαν τιμές στήν ἁγία μάρτυρα Εὐνίκη (28 Ὀκτωβρίου).

Τροπάρια ἀπό τήν «Ἀσματική Ἀκολουθία ἑορτάσιμο τῆς ἀστραπομόρφου Ἁγίας Σκέπης τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας» τοῦ μοναχοῦ Ἰακώβου Νεασκητιώτου (ἔτους 1856).

 Χαῖρε τό πιστῶν τό καύχημα, σύ γάρ μόνη πέλεις, πάντων τό προσφύγιον, καί Σκέπη ἡ κραταιά τῶν προστρεχόντων σοι⋅ διό τιμῶμεν τήν σήν, μεγαλουργίαν τῆς Σκέπης σου Ἄχραντε

Δεῦτε νῦν φιλέορτοι, δεῦτε πιστῶν πάντων σύλλογος, δεῦτε ἄσμασι μέλψωμεν, δεῦτε ἐπαινέσωμεν Μητρόθεον κόρην, διάσωσμα πάντων, σκέπην καί τεῖχος καί φρουρόν, ἡμῶν ὑπάρχουσαν καί προσφύγιον, καί πόθῳ μελωδήσωμεν, αὐτήν τήν πάντων βασίλισσαν, καί σύν φόβῳ βοήσωμεν, χαῖρε θαῦμα παγκόσμιον.

   Νῦν σε μακαρίζομεν, καί εὐλαβῶς προσκυνοῦμεν σε, μετά φόβου καί πίστεως, πιστῶς μεγαλύνοντες, τήν θείαν σου σκέπην, πανύμνητε κόρη, θεοκυῆτορ Μαριάμ, ὅτι παρέχει θεία δωρήματα τοῖς πόθῳ ἀνυμνοῦσι σε, καί τῇ σῇ σκέπη προστρέχουσι, καί δεινῶν ἀπολύτρωσιν, χορηγεῖς παναμώμητε.

 Μαφόριον σκέπης σου, τό περισκέπον πιστῶν πληθύν, τῆς Μητρός τοῦ Θεοῦ ἡμῶν, πιστῶς οἱ φιλέορτες, τιμήσωμεν πόθῳ, γεραίροντες ὕμνοις, μετ᾿ εὐλαβείας προσεχῶς, τιμῶντες σήμερον τήν ἀνάμνησιν, σκέπῃ περισκεπόμενοι, ἀπό τῶν περιστάσεων, καί φυλάττουσαν ἅπαντας, τούς αὐτήν μεγαλύνοντας.

             Δόξα καί νῦν, ἦχ. πλ. δ’.

  Τίς μή θαυμάσει, τίς μή δοξάσει, τά πολλά σου θαυμάσια, θεόνυμφε δέσποινα, ἅ καθεκάστην τελεῖς τοῖς τῇ σκέπῃ σου προστρέχουσι μετά πίστεως, περιφρουροῦσα καί σκέπουσα, πιστῶν ἅπαν τό πλήρωμα, καί τά αἰτήματα παρέχουσα, τοῖς ἐκ πόθου αἰτοῦσι τήν σήν ἀντίληψιν. Ὅθεν εὐχαρίστως σέ γεραίροντες, τήν ἀνωτέραν τῶν χερουβίμ, καί σεραφίμ ἐνδοξοτέραν ὑπάρχουσαν, καί δεόμεθα βράβευσον, τήν σήν ἐξ ὕψους βοήθειαν, ὡς πάντα ἰσχύουσα, καί σῶσον τάς ψυχάς ἡμῶν.

Τά στοιχεῖα προέρχονται ἀπό τή μελέτη τοῦ μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου

«Ὁ μοναχός Ἰάκωβος Νεασκητιώτης καί τό ἔργο του (+1869). Ὑμναγιολογικά γιά τή Θεοτόκο καί τούς Ἁγιορεῖτες ὁσιομάρτυρες. Συμβολή στή μελέτη τοῦ ἁγιορειτικοῦ μοναχισμοῦ κατά τόν 19ο αἰώνα», διδακτορική διατριβή, ἔκδ. Ἱ. Μ. Ἁγίου Παύλου, Ἅγιον Ὄρος 2014