Ἔργο Δανιήλ μοναχοῦ. Ἐν Κατουνακίοις Ἁγίου Ὄρους. 1923
Ο μοναχός Δανιήλ Κατουνακιώτης γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1846.
Αργότερα μετέβη στο Άγιο Όρος στο μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα, όπου
μαθήτεψε στη δυτικότροπη αγιογραφία κοντά στον μοναχό Διονύσιο. Μετά από
διάφορες περιπλανήσεις κατέληξε να ιδρύσει μια μικρή ησυχαστική καλύβα στα
Κατουνάκια (Αγιορειτών Πατέρων), όπου συνέχισε να ασχολείται με την αγιογραφία.
Υπήρξε μάλιστα πνευματικός πατέρας του Αλέξανδρου Μωραϊτίδη. Σύντομα σχημάτισε
συνοδεία υποτακτικών, η οποία ασχολούταν με την αγιογραφία, με το όνομα Διανιηλαίοι.
Απεβίωσε το 1929. Η τεχνοτροπία του Δανιήλ κινείται στο πλαίσιο των δυτικότροπων,
αγιορείτικων εργαστηρίων της εποχής του και είναι ιδιαίτερα επιμελημένη.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία που αναγράφει το 1913 ο Δανιήλ σε επιστολή
του προς τον ιερομόναχο Διονύσιο Χ. Προκοπέα, ο οποίος είχε παραγγείλει από τη
Συνοδεία ορισμένες εικόνες, για το προσκύνημα του Αγίου Ιωάννη του Ρώσσου στην
Εύβοια. Ο Δανιήλ αναφερόμενος στην εικόνα του αγίου Βασιλείου, που αγιο-
γράφησε σύμφωνα με την παραγγελία έγραφε ότι: «τὸ πρόσωπον τοῦ Οὐρανοφάντορος
τούτου πατρὸς χωρὶς νὰ ἴδῃ τις τὴν ἐπιγραφὴν τοὺ ὀνόματός του ἀμέσως θὰ εἴπῃ ὅτι
οὗτος εἶναι ὁ Μέγας Βασίλειος. Τοῦτο δὲ ἐναργέστατα καταδεικνύεται ἐκ τοῦ
σοβαροῦ ὕφους ὅπερ ἐκέκτητο ἀπὸ τοῦ βεβηκότος φρονήματος καὶ τοῦ καισαρίζοντος
χαρακτῆρος καὶ ἐμποιεῖ σέβας καὶ τὴν προσήκου- σαν εὐλάβειαν τοῖς ὁρῶσιν. Ἐπίσης
καὶ εἰς τὴν λοιπήν διακόσμησιν τῶν παναρχαίων βυζαντινῶν φορεμάτων καὶ τοῦ Εὐαγγελίου
εἰς ἃ ἐξοδεύθη πολλὴ ἐργασία καὶ ἔντεχνος ἐπιμέλεια […] Ὅτι δὲ ἡ εἰκὼν αὕτῃ ἔχει
ἀξίαν πολὺ ὑπερτέραν τῆς ἐννεαλίρου τιμῆς, τοῦτο λόγων οὐ χρήζει, καθόσον καὶ τὰ
ὑλικὰ σήμερον ἔχουσι διπλασίαν τιμὴν καὶ ἡ ἔντεχνος διακόσμησις τῆς ἐν γένει Ἱεραρχικῆς
στολῆς εἶναι πολὺ ἱκανοποιητικὴ δι’ Ὑμᾶς […] Νὰ εὔχεσθε καὶ διὰ τὸ ἡμέτερον
τέκνον Δανιὴλ ὅστις προοδεύσας κατὰ τὴν τέχνην ἐπεδείξατο ἐξ εὐλαβείας πολλῆς τὰ
τόσα κοσμήματα ἐν τῇ Ἱεραρχικῇ στολῇ […]»
Η επιδεξιότητα του
Δανιήλ αύξανε τη φήμη του σε όλη την Ελλάδα και γι΄ αυτό διεκπεραίωνε πολλές
παραγγελίες. Στο ναό του Αγίου Δημητρίου Ψυρρή Αθηνών έργο του Δανιήλ είναι μία
εικόνα του αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου, στην οποία διαβάζουμε την επιγραφή: Ἡ Ἱερὰ
αὕτῃ Εἰκὼν δωρεῖται τῷ κ. Ἰωάννη Κ(ου)τσ(ού)κῳ εἰς τεκμήριον ἀϊδίου ἀγάπης / ὑπὸ
Δανιὴλ Μοναχ(οῦ) Ἁγιογράφ(ου) καὶ τῆς συνοδίας αὐτοῦ, (κάτω αριστερά) Ἐν
Κατουνακίοις Ἁγίου Ὄρους / τῇ α΄ Σεπτεμβρίου 1907. Επίσης στο ναό της
Ευαγγελίστριας Πειραιά εικόνα του αγίου Δημητρίου φέρει την υπογραφή:
Κατουνάκια Ἁγίου Ὄρους 10 Μαΐου 1919 χεὶρ Δανιὴλ Μ: Ο Δανιήλ χειρίζεται με
επιδεξιότητα το δυτικότροπο ιδίωμα της εποχής του. Είναι χαρακτηριστική η άνεση
και η αληθοφάνεια στην πραγμάτευση των ενδυμάτων και των παραπληρωματικών
στοιχείων του πίνακα. Όμως εμφανείς είναι οι αναμνήσεις από τη λιγότερο
νεωτερίζουσα τέχνη του προηγούμενου αιώνα. Το πρόσωπο, για παράδειγμα, του
αγίου Ιωάννη Χρυσοστόμου, παρά τις λειάνσεις διατηρεί στοιχεία γραμμικότητας,
που ανακαλούν στη μνήμη, έργα βορειοελλαδιτών αγιογράφων του 19ου αι., όπως του
Στεργίου εκ Κοζάνης
Νικόλαος Γραίκος, Ακαδημαϊκές
τάσεις της εκκλησιαστικής ζωγραφικής στην Ελλάδα κατά τον 19 αιώνα, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
2011
