Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου
Ἡ Βιβλιοθήκη τῆς Σκήτης Καυσοκαλυβίων.
Τά νεώτερα στοιχεῖα γιά τούς γραφεῖς τῶν κωδίκων της ἀπό τή συνεχιζόμενη ἔρευνα
Τά νεώτερα στοιχεῖα γιά τούς γραφεῖς τῶν κωδίκων της ἀπό τή συνεχιζόμενη ἔρευνα
Ἡ μικρή, πλήν ἀξιόλογη
αὐτή Βιβλιοθήκη, παρ᾿ ὅλο πού ἡ ἵδρυσή της ἀνάγεται στίς πρῶτες δεκαετίες
τοῦ 18ου αἰώνα, κατέχει μία συλλογή ἀπό χειρόγραφους κώδικες, πού χρονολογοῦνται
ἀπό τόν 11ο ὥς καί τόν 20ό αἰῶνα.
Ἡ σημερινή συλλογή,
πού μᾶς παραδόθηκε χάρη στήν φροντίδα καί τήν ἀξιέπαινη προσπάθεια τῶν κατά
καιρούς βιβλιοφυλάκων τῆς Σκήτης, ἀποτελεῖται ἀπό 279 χειρόγραφα, τά
περισσότερα τῶν ὁποίων εἶναι χάρτινα, ἐνῶ τρία εἶναι περγαμηνά. Ἐπιπλέον ὑπάρχουν
καί μερικά περγαμηνά σπαράγματα.
Ἡ
συλλογή περιλαμβάνει κυρίως ἔργα ἁγιολογικά, πατερικά, πανηγυρικά, ὑμνολογικά,
μουσικά καί ἱστορικά, πού προορίζονταν νά καλύψουν τίς πνευματικές ἀνάγκες τῶν
πατέρων τῆς πλέον ἀπόμακρης καί δυσπρόσιτης ἁγιορειτικῆς Σκήτης.
Χρονικά, τά
χειρόγραφα αὐτά ἀντιπροσωπεύουν ὅλες τίς ἐποχές τῆς βυζαντινῆς, τῆς
μεταβυζαντινῆς καί τῆς σύγχρονης περιόδου…
[…] Κατά τήν ἔρευνά μας ἔχουν καταγραφεῖ ὀνόματα 46 κωδικογράφων τῆς Βιβλιοθήκης τῆς
Σκήτης Καυσοκαλυβίων.
Στόν πλήρη Κατάλογο πού ἐκπονοῦμε,
καί ὁ ὁποῖος θά δημοσιευθεῖ σύν Θεῶ στά Πρακτικά τοῦ Ἐπιστημονικοῦ Ἐργαστηρίου
μας, καταγράφονται οἱ ἀριθμοί τῶν κωδίκων καί ὁ ἀναγραφόμενος ἤ ἐκτιμώμενος
χρόνος γραφῆς, ἐνῶ συμπληρώνεται μέ ὑπομνήματα σχετικά μέ βιογραφικά στοιχεῖα
τους, τήν κωδικογραφική παρουσία τους σέ ἄλλες Βιβλιοθῆκες καί τό τυχόν
συγγραφικό τους ἔργο.
Στό πλαίσιο αὐτό,
διεξοδικότερη
μελέτη στήν ἐν ἐξελίξει ἔρευνά μας γίνεται γιά τό κωδικογραφικό καί συγγραφικό ἔργο τεσσάρων γραφέων τοῦ 18ου καί τοῦ 19ου αἰῶνα,
ἀπό τόν παραπάνω Κατάλογο: τοῦ παπα-Ἰωνᾶ Καυσοκαλυβίτου, τοῦ μοναχοῦ Θεοκλήτου
Καρατζᾶ τοῦ Βυζάντιου, τοῦ ἀρχιμανδρίτου Αὐξεντίου Λαυριώτου καί τοῦ μοναχοῦ
Διονυσίου Ἁγιαρτεμίτου, πού μέ τήν ἀπροσμέτρητης ἀξίας ἐργασία
τους, συνέχισαν τήν παράδοση τῶν προγενέστερων Ἁγιορειτῶν γραφέων…
Ἀναφέρουμε, γιά παράδειγμα, τόν μελουργό καί
ζωγράφο ἱερομόναχο Δαβίδ Σκοπελίτη πού στά
1742 στόν κώδικά του μέ τό Στιχηράριο τοῦ Γερμανοῦ Νέων Πατρῶν ἔχει ἱστορήσει 24 μικρογραφίες δεσποτικῶν καί θεομητορικῶν ἑορτῶν
σέ χρυσό κάμπο…
[…] Ὁλοκληρώνοντας
σύν Θεῶ αὐτή τήν ἄκρως συνοπτική παρουσίαση τῆς Βιβλιοθήκης τοῦ Κυριακοῦ τῶν
Καυσοκαλυβίων καί τῶν κωδικογράφων της, θά πρέπει νά ἀναφερθεῖ ὅτι τά
συμπεράσματα τῆς ἐν ἐξελίξει ἔρευνάς μας ἐμπλουτίζονται συνεχῶς καί ἀπό τά νεώτερα -γιά μᾶς προσωπικά –πιστεύω καί γιά ἐσᾶς-
πολύ σημαντικά εὑρήματα τῆς μελέτης ἄγνωστων τίς περισσότερες φορές καί ἀκαταλογογράφητων
χειρογράφων ἀπό τίς ἐπιμέρους Καλύβες τῆς Σκήτης, τῶν ὁποίων ἐτοιμάζουμε
Κατάλογο…
Ἀποσπάσματα
ἀπό τήν εἰσήγηση τοῦ συγγραφέα στό Δ΄ Ἐπιστημονικό Ἐργαστήριο τῆς Ἁγιορειτικῆς Ἐστίας,
Θεσσαλονίκη 7 Δεκεμβρίου 2019 (Μουσεῖο Βυζαντινοῦ Πολιτισμοῦ, Ἀμφιθέατρο
Στέφανος Δραγούμης).
