ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΠΑΤΡΟΜΗΤΡΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ, Β' ΜΕΡΟΣ

Ἀκολουθία Πατρομητραδελφότητος ἁγίου Βασιλείου τοῦ Μεγάλου

       Β’ ΜΕΡΟΣ

ΛΟΓΟΣ ΕΓΚΩΜΙΑΣΤΙΚΟΣ ΣΤΟΥΣ ΕΠΤΑ ΑΓΙΟΥΣ ΤΗΣ ΣΥΓΓΕΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

      Ἀπόδοση στή νεοελληνική : Πατάπιος μοναχός Καυσοκαλυβίτης

                                Ὅτι οὕς προέγνω συμμόρφους τῆς εἰκόνος αὐτοῦ γενέσθαι,   

                                 τούτους καί προόρισε· οὕς δέ καί προόρισε, τούτους καί

                                 ἐδικαίωσεν, οὕς δέ ἐδικαίωσε, τούτους καί ἐδόξασεν.

                                     Ὤ βάθος πλούτου καί σοφίας καί γνώσεως Θεοῦ !

                                         Διότι τά κρίματά Του εἶναι ἀνεξερεύνητα

                                  καί οἱ δρόμοι πού ὁδηγοῦν σ'Αὐτόν ἀνεξιχνίαστοι.

      Αὐτά πρέπει κι ἐμεῖς σήμερα νά διαλαλήσουμε μέσ' ἀπό τήν ψυχή μας, μαζί μέ τόν Ἀπόστολο Παῦλο (Ρωμ. ΙΑ, 33) ἀγαπητοί μου εὐσεβεῖς χριστιανοί, σήμερα πού πανηγυρίζουμε τή μνήμη τῶν ἑπτάριθμων φωστήρων τῆς Ἐκκλησίας.

     Καί ἔχουμε, θά λέγαμε,  τό χρέος νά ἐπιτελοῦμε αὐτήν τήν πανήγυρη, ὄχι μόνον ὡς τιμητές τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, ἀλλά καί γιά τίς πολλές χάρες, δωρεές καί εὐεργεσίες τίς ὁποῖες ἀξιωθήκαμε ἀπ' αὐτούς. Γιατί μ' αὐτούς τούς ἁγίους, ἡ θεία πρόνοια - πού τά πάντα καλῶς κανονίζει - εὐδόκησε νά στολίσει τήν Ἐκκλησία ὡς μ' ἕνα λαμπρό στέφανο, φτιαγμένο ἀπό ἑπτά πολύτιμους λίθους.

     Συνάμα ὅμως ἡ χορεία αὐτή τῶν ἁγίων εἶναι καί ἕνας λίθος στόν ὁποῖο προσκόπτουν καί συντρίβονται ὅλοι ὅσοι ἀντιμάχονται τήν Ἐκκλησία. Καί αὐτό, καθώς ὁλόκληρη ἡ ζωή τούτων τῶν ἁγίων στάθηκε λαμπρό παράδειγμα ἐνάρετου βίου πού ἀποτελεῖ πρότυπο ζωῆς ὅλων τῶν χριστιανῶν, εἴτε αὐτοί εἶναι ἔγγαμοι εἶτε μοναχοί καί ἀσκητές, ἱερεῖς ἤ ἀρχιερεῖς· ἀκόμη δέ βασιλεῖς καί ἡγεμόνες.

    Καί ὁ λόγος εἶναι γιατί ὅσοι μέν ζοῦν στόν κόσμο καί εἶναι δεμένοι μέ τίμιο γάμο, ἔχουν μεγάλο παράδειγμα γιά τή βίωση τῆς χριστιανικῆς ζωῆς μέσα στίς συνθῆκες τοῦ κόσμου, ἐκεῖνες τίς ἀκέραιες περιστερές καί τά ἀχώριστα τρυγόνια. Καί μιλῶ βέβαια γιά τούς μεγάλους ἐκείνους γονεῖς αὐτῶν πού ἔλλαμψαν σάν φωστῆρες στόν κόσμο · τόν τῆς βασιλείας ἐπώνυμο, δηλαδή τόν Βασίλειο καθώς καί τήν Ἐμμιλία τήν σύζυγό του.

   Ἀπ' αὐτούς ἄς πάρουν παράδειγμα πῶς νά ἀνατρέφουν τά παιδιά τους μέ παιδεία πού νά ἐμπνέεται ἀπό τίς νουθεσίες τοῦ Κυρίου καί ἔτσι νά τά προσφέρουν στό Θεό σάν κάτι τί ἱερό καί σάν καθαρή θυσία, καθώς καί ἐκεῖνοι οἱ ἅγιοι τά πρόσφεραν. Γι' αὐτούς, ἄν καί βρίσκονταν μέσα στίς παγίδες τοῦ κόσμου, δέν κατάφερε ἡ πολυτάραχη τρικυμία τοῦ βίου νά δημιουργήσει σύγχυση καί νά τούς ἀποσπάσει ἀπό τόν κατά Θεό σκοπό τους. Ἀπ' ἐναντίας, οἱ μακάριοι αὐτοί γονεῖς, μέ τήν ἁγία ζωή τους, καί θαυμαστοί ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας ἀναδείχτηκαν καί τά παιδιά τους ὅλα τά παρουσίασαν στό Θεό ὡς κυβερνῆτες καί ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Καί τώρα συναγάλλονται οἰκογενειακῶς στά ἐπουράνια σκηνώματα, πρεσβεύοντας γιά τή σωτηρία ὅλου τοῦ κόσμου.

    Ὅσον ἀφορᾶ δέ στούς ἱερεῖς καί διδασκάλους τῆς Ἐκκλησίας καθώς καί τούς ἀρχιερεῖς στούς ὁποίους ἡ Ἐκκλησία ἐμπιστεύτηκε τή διοίκησή της, αὐτοί ἄς ἔχουν ὡς πρότυπο αὐτούς τούς τρεῖς μεγάλους ἀρχιερεῖς καί ποιμένες τῶν τριῶν ἐκείνων πόλεων καί ἐπαρχιῶν δηλαδή τῆς Καισαρείας, τῆς Σεβαστείας καί τῆς Νύσσης. Γιατί αὐτοί, μέ τό φῶς πού πηγάζει ἀπό τά ἔνθεα κατορθώματά τους, στάθηκαν σάν λύχνοι πού φαίνονται ἀπό ψηλά ἤ σάν πόλεις πού κτίστηκαν πάνω σέ ὄρος καί σάν ἁλάτι τῆς γῆς, σύμφωνα μέ τά εὐαγγελικά λόγια.

   Οἱ τρεῖς αὐτοί ἅγιοι ἱεράρχες, σάν ἄλλοι ἀπόστολοι τοῦ Χριστοῦ, πλημμύρισαν τά πέρατα τοῦ κόσμου μέ ἔνθεες διδαχές, καίγοντας μέ τίς πυρίφθογγες διδασκαλίες τους ὅλες τίς πλάνες καί τίς ἀντίθεες αἱρέσεις.

Μά ἀκόμη, μέ τά θεῖα τους συγγράμματα καί τίς θεόπνευστες εὐχές τους, μᾶς προφυλάσσουν ἀπί τίς παγίδες τοῦ πλάνου διαβόλου καί ὁδηγοῦν ὅλους μας μέ ἀσφάλεια στήν οὐράνια βασιλεία.

   Σειρά ὅμως τώρα νά στρέψουμε τό βλέμμα μας στούς ἀσκητές καί τούς ἄλλους μονάζοντες. Αὐτοί ἄς ἔχουν ἀκριβή χαρακτήρα καί στάθμη τῆς ἡσυχαστικῆς ζωῆς, τῆς ἐγκράτειας καί κάθε ἄλλης μοναχικῆς ἀσκήσεως, αὐτόν πού εἶναι περιβόητος ἀνάμεσα στούς ἀσκητές · τόν Ὅσιο Ναυκράτιο. Ὁ μακάριος αὐτός ἀξιώθηκε καί ἔλαβε στό τέλος τῆς ζωῆς του τό  στεφάνι τοῦ μαρτυρικοῦ θανάτου. Κι αὐτό, διότι στήν προσπάθειά του νά παρηγορήσει τους ἀσθενεῖς ἀσκητές τούς ὁποίους γηροκομοῦσε - ἐκπληρώνοντας ὁ ἀείμνηστος τήν εὐαγγελική ἐντολή τῆς ἀγάπης - ὑπέμεινε τόν βίαιο πνιγμό τῶν ὑδάτων, μαζί μέ τό συνασκητή του Χρυσάφιο. Καί μήν ἀναρωτιέστε γιατί ὀνόμασα μαρτυρικό ἐκεῖνον τόν πικρό θάνατο, πού ὑπέμειναν γιά τήν ἀγάπη τοῦ πλησίον. Μαρτυρικός καί λέγεται καί εἶναι. Γιατί ἄν οἱ παρθένες ἐκεῖνες κόρες πού διηγεῖται τό Γεροντικό γιά νά φυλάξουν τήν ἀγνότητά τους ρίφθηκαν μέ τή θέλησή τους στόν ποταμό καί πνίγηκαν, καί ἔτσι δοξάζονται καί τιμοῦνται ὡς μάρτυρες ἀπό τήν Ἐκκλησία, πόσο μᾶλλον αὐτοί οἱ τρισμακάριστοι, πού πνίγηκαν γιά τήν ἀγάπη τοῦ πλησίον τους, μέ τή συνεργεία βέβαια τοῦ φθονεροῦ διαβόλου.

  Ὅμως καί οἱ μοναχές καί οἱ κόρες ἐκείνες πού φυλάσσουν τήν παρθενία τους, ἔχουν τύπο καί ὑπογραμμό τῆς ἀσκήσεως καί τῆς ἀρετῆς τῆς ἀγνότητας, αὐτήν πού καί τό ὄνομά της ἀκόμη δείχνει ὅτι εἶναι μεγάλη · τήν σοφώτατη λέγω Μακρίνα. Αὐτήν πού καί διδασκάλισσα φάνηκε καί πού πολλά θαυμαστά σημεῖα ἔκανε. Αὐτήν πού στάθηκε τῶν ὀρφανῶν καί τῶν χηρῶν προστάτιδα  καί παρηγοριά τῶν λυπημένων. Αὐτήν πού μέ τήν ἄφθονη χορηγία τοῦ σίτου πού μοίραζε πλουσιοπάροχα σέ ὅλους, ἔθρεψε πλῆθος πτωχῶν ἀνθρώπων στόν καιρό τῆς πείνας. Κι αὐτό γιατί ἡ τόσο μεγάλη πίστη πού εἶχε ἡ μακαρία πρός τόν πλουσιόδωρο Κύριο, ἐνήργησε θαυμαστά ὥστε νά μή λιγοστεύσει τό σιτάρι μέχρις ὅτου σταμάτησε ἡ συμφορά ἐκείνη τοῦ λιμοῦ. Δέν πρέπει ὅμως καί νά λησμονοῦμε τή θεραπεία τόσων ἀσθενῶν καί δαιμονισμένων, τούς  ὁποίους πάντοτε καί χωρίς νά ζητᾶ χρήματα, θεράπευε ἡ ἀείμνηστη.

    Μά καί τίς θαυμαστές ἐκεῖνες προφητεῖες πού μέ τή χάρη τοῦ Ἁγ. Πνεύματος ἔκανε δέν θά πρέπει νά ξεχνοῦμε. Καθώς καί τό προορατικό χάρισμα πού ἔλαβε ἀπό τόν φιλάνθρωπο Θεό, σάν ἔπαθλο τῶν πολλῶν καί πέρα ἀπό τά ὅρια τῆς ἀνθρώπινης φύσεως ἀσκητικῶν της ἀγώνων καί τῶν ἄλλων ἔνθεων κατορθωμάτων της. Ὅλ' αὐτά τά πνευματικά της χαρίσματα τά ἔθετε ἡ μακαρία στή διακονία, τή θεραπεία καί τή βοήθεια ὅλων ὅσων εἶχαν ἀνάγκη.

   Γι' αὐτούς λοιπόν τούς παραπάνω λόγους ὀφείλουμε, καθώς χρεωστοῦμε, νά τιμήσουμε τούς ἁγίους αὐτούς πρός δόξαν Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ μας, πού δοξάζεται μέσα ἀπό τούς ἁγίους Του, καί πρός ἔπαινο καί πρέπουσα τιμή πρός αὐτούς. Διότι αὐτοί  πού ἀποτελοῦν αὐτή τήν ἁγία ἑπτάριθμη συνοδεία, φάνηκαν ἐμπράκτως δοκιμασμένοι ἐργάτες τῆς ἀρετῆς καί εὐαρέστησαν μέ τόν τρόπο αὐτόν τόν Κύριο.

    Γιά νά ἐκπληρώσουμε - ὅσο μᾶς εἶναι δυνατόν - τό χρέος μας πρός τούς ἁγίους αὐτούς πού στάθηκαν ποιμένες, προστάτες καί πρεσβευτές πρός τόν Κύριο, πού πάντοτε τούς εἰσακούει, πρέπει νά τούς τιμήσουμε, νά ἑορτάσουμε τή μνήμη τους, νά τούς ἐγκωμιάσουμε καί νά τούς ἐπαινέσουμε μέ ὕμνους καί πνευματικά ἄσματα, ἀπ' αὐτά πού εἶναι ἀρεστά στό Θεό.

   Καί βέβαια εἶναι γεγονός ὅτι πολλοί ἅγιοι εὐαρέστησαν στό Θεό καί φάνηκαν εὐεργέτες τοῦ γένους τῶν χριστιανῶν, μέσα ἀπό τήν ἔνθεη ἀρετή καί τήν θεάρεστη πολιτεία τους. Τέτοιοι ἅγιοι ὑπῆρξαν σ' ὅλες τίς γενεές καί ἀσφαλῶς τούς ἑορτάζει μέ λαμπρότητα κάθε χρόνο ἡ Ἑκκλησία τοῦ Χριστοῦ καί ἡ μεγαλόφωνη ὁμήγυρη τῶν Ὀρθοδόξων.

   Αὐτό ὅμως πού κάνει νά ξεχωρίζουν ἀπό τούς ὑπόλοιπους ἁγίους τούτοι οἱ ἑπτά, καί πού εἶναι τό μεγαλύτερο καί ἐξαιρετικώτερο προνόμιό τους, εἶναι τό ἀσυνήθειστο γεγονός ὅτι ὁλόκληρη οἰκογένεια, πατέρας, μητέρα καί ὅλα τά τέκνα μαζί, ἔγιναν ἅγιοι τῆς Ἑκκλησίας μας. Καί ὄχι ἁπλοί ἅγιοι ἀλλά καί ἱεράρχες, ποιμένες τῆς Ἐκκλησίας, φωστῆρες λαμπροί, στύλοι καί ἑδραίωμα τοῦ ὀρθοδόξου πληρώματος.

   Τό περισσότερο θαυμαστό ὅμως γι' αὐτούς τούς ἁγίους, εἶναι ὅτι ὄχι μόνο, ὅσο ἀκόμη ζοῦσαν στήν παροῦσα ζωή, φώτισαν καί στερέωσαν στήν Ὀρθοδοξία τούς εὐσεβεῖς χριστιανούς, ἀλλά πολύ περισσότερο τώρα, μετά τήν κοίμησή τους. Κι αὐτό γιατί μέ τίς μελίρρειτες καί θεόφθογγες διδασκαλίες τους, τίς ὁποῖες μάλιστα ἀποτύπωσαν στά θεόπνευστα βιβλία τους, κηρύττουν καθημερινά τήν εὐσέβεια, στηρίζοντας στή βίωση τῆς ἀληθινῆς πίστεως ὅλους μας ἀνεξαιρέτως · ἡγεμόνες, ἀρχιερεῖς, ἱερεῖς, μοναχούς καί τόν ὑπόλοιπο λαό.

   Ποιός λοιπόν μπορεῖ ἐπάξια νά ἐπαινέσει αὐτούς τούς ἁγίους καί νά ἐγκωμιάσει τά ἔνθεα κατορθώματα, τίς λαμπρές ἀριστίες καί τά ἡρωϊκά παλαίσματα καθώς καί τίς ἀνδραγαθίες πού ἔκαναν ἐνάντια στίς αἰρέσεις ; 

   Δύσκολο νά βρεθεῖ κάποιος, ἀφοῦ δέν ἐπαρκεῖ γλώσσα ρητορική καί τέχνη καί μέθοδος σοφιστική γιά νά ἐπαινέσει τούς οὐράνιους αὐτούς διδασκάλους καί θεόφθογγους ρήτορες τῆς Ἐκκλησίας.

  Ἤ ποιά εἶναι ἡ πρέπουσα ἀμοιβή καί ἀνταπόδοση πού ὀφείλουμε νά προσφέρουμε ὅλοι μας στούς κοινούς μας εὐεργέτες, πού στάθηκαν οἱ χειραγωγοί μας πρός τή σωστή βίωση τῆς χριστιανικῆς ζωῆς ;

   Κι αὐτό γιατί ὁ πρῶτος ἀπ' αὐτούς πού προεξάρχει τῆς ἑπτάριθμης αὐτῆς χορείας, ὁ Μέγας λέγω Βασίλειος - ὅπως συνέβη ἄλλοτε στήν Παλαιά Διαθήκη - φαίνεται ὡς ἄλλος στύλος πυρός πού προπορεύεται τοῦ ὀρθοδόξου  πληρώματος, φωτίζοντας καί σώζοντας μέ ἀσφάλεια τίς ἐπερχόμενες φυλές τοῦ νέου Ἰσραήλ καί ὁδηγῶντας τες στήν ἐπουράνια Ἱερουσαλήμ, τήν ἀρχαία πατρίδα τῶν πρωτοτόκων, καταφλέγοντας τούς ἐχθρούς τῆς πίστεως καί τά νόθα ζιζάνια τῶν θεοστυγῶν αἰρέσεων.

    Ὁ δέ δεύτερος ἀπό τούς ἁγίους αὐτούς, ὁ Πέτρος, ἀπό τό ὕψος τοῦ ἐπισκοπικοῦ θρόνου τῆς Σεβαστείας ὅπου ἀνέβηκε, ὡς ἀπό ὄρους ὑψηλοῦ, κατεφώτισε ὅλη τήν οἰκουμένη μέ τήν ἐνάρετη πολιτεία του καί τήν θεόπνευστη διδασκαλία του.

   Ὅσον ἀφορᾶ τώρα τόν τρίτον ἀπ' αὐτούς, τόν θεῖο Γρηγόριο, τόν ἀσφαλή φωστῆρα τῆς τῶν Νυσσαέων Ἐκκλησίας, περιττό νομίζω εἶναι νά ἀγωνιζόμαστε μέ λόγους νά προσμετρήσουμε τό μέγεθος τῆς σοφίας του καί τήν ὑψηλή στάθμη τῆς διδασκαλίας του. Βοοῦν γι' αὐτά του τά χαρίσματα, τά ἱερά του συγγράματα καί οἱ ἐπιστημονικώτατοι καί θεόπνευστοι λόγοι του, πού ἀντιλαλοῦν στοῦ κόσμου τά πέρατα.

    Γιά τούς τρεῖς λοιπόν αὐτούς ἱεράρχες, ἰσχύει τό προφητικό ἐκεῖνο λόγιο

<< ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν εἰς πᾶσαν τήν γῆν>>. Γι' αὐτό καί δέν ἔχουν καμμία ἀνάγκη ἀπό ἐπαίνους καί ἀνθρώπινα ἐγκώμια αὐτοί οἱ ἅγιοι καί τῆς εὐσεβείας διδάσκαλοι, μιά πού ὁ Κύριος τούς ἀντιδόξασε στούς οὐρανούς, ὅπου δέν παύουν νά χορταίνουν, βλέποντας τήν δόξα τοῦ Θεοῦ πού μέ τήν ἁγία ζωή τους δόξασαν. Γιατί καί μόνη της ἡ θέα τῆς δόξας αὐτῆς εἶναι δυνατή νά γεμίσει τήν ψυχή ἀπό ἀγαλλίαση καί ἀληθινή εὐφροσύνη καθώς λέγει καί ὁ προφήτης Δαβίδ «χορτασθήσομαι ἐν τῷ ὀφθῆναι μοι τήν δόξαν σου».

   Οἱ θεῖοι αὐτοί διδάσκαλοι ἀπολαμβάνουν καί θά ἀπολαμβάνουν αἰώνια ἐκεῖνα τά ἀγαθά πού δέν μποροῦν νά περιγραφοῦν μέ λόγια καί τά ὁποῖα - κατά τόν Ἀπόστολο Παῦλο –«ὀφθαλμός οὐκ οἶδε καί οὗς οὐκ ἤκουσε καί ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη». Εἶναι ἐκεῖνα τά ἀγαθά πού ἑτοίμασε ὁ Θεός γι' αὐτούς πού Τόν ἀγαποῦν.

  Θά καταλάβατε βέβαια ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ὅτι ὅλα τά παραπάνω ἐγκώμια καί οἱ ἔπαινοι γιά τους ἁγίους, λέγονται καί γράφονται μέ σκοπό - ἔχοντας σάν καλό ὑπόδειγμα τήν ἁγιαστική ζωή τους καί παίρνοντας παρηγοριά καί ἐλπίδα ἀπό τήν ἀνάγνωση τοῦ βίου τους - νά παρακινηθοῦμε καί ἐμεῖς νά μιμηθοῦμε, ὅσο μᾶς εἶναι δυνατόν, τήν ἔνθεη αὐτή τους πολιτεία.

   Ἄς παρακινηθοῦμε λοιπόν καί ἐμεῖς στήν κατά τό δυνατόν μίμηση τῆς ἔνθεης βιοτῆς αὐτῶν τῶν ἁγίων.

  Ἡ παροῦσα ζωή μας βρίσκεται σέ μία ἀκατάπαυστη πάλη μέ τούς τρεῖς φοβερούς ἐχθρούς μας· τόν ἑαυτό μας, τό κόσμο καί τόν διάβολο. Γι αὐτό, ἄς προστρέξουμε στή βοήθεια τούτων τῶν ἁγίων, προβάλοντας ὡς πρέσβεις πρός τόν Θεό αὐτούς τούς μεγάλους φωστῆρες τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μας, μαζί μέ τούς λοιπούς ἁγίους αὐταδέλφους τους καθώς καί τούς μακαρίους γονεῖς τους, τόν Βασίλειο δηλαδή καί τήν Ἐμμιλία καί πολύ περισσότερο, τήν σοφωτάτη καί μεγάλη Μακρίνα τήν ὁμογάλακτό τους· αὐτήν πού δείχτηκε ἔμψυχο ἄγαλμα τῆς παρθενίας καί τῆς ἀσκήσεως καί ὑπόδειγμα τῶν μοναζόντων.

    Αὐτούς λοιπόν ἄς βάλουμε μεσίτες, ἔτσι ὥστε μέ τίς εὐπρόσδεκτες δεήσεις τους νά μᾶς ἀξιώσει ὁ Κύριος, ἐμᾶς τούς ἀνάξιους, νά παλαίψουμε νικηφόρα μέ τόν ἀντίπαλό μας διάβολο, ἀφοῦ ἐνδυθοῦμε τήν θεία χάρη μέ τήν ὁποία θά καταφέρουμε νά ἀποφύγουμε τίς παγίδες καί τίς ἐνέδρες του. Καί τότε νά μπορέσουμε νά βιώσουμε τόν ὑπόλοιπο χρόνο τῆς ζωῆς μας εἰρηνικά καί μέ καθαρότητα καρδιᾶς, κατά τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.

   Ἄς καθαρίσουμε λοιπόν ἀγαπητοί μου χριστιανοί τίς αἰσθήσεις μας καί ἄς ὑψώσουμε τούς νοερούς ὀφθαλμούς τῆς ψυχῆς μας πρός τήν κορυφή τῆς ἀπάθειας. Ἐκεῖ θά δοῦμε τούτους τούς θείους διδασκάλους πού καθαίρεσαν τήν πλάνη μέ τή στιλπνή λαμπρότητα τῆς ἐνθεης πολιτείας τους. Θά ἀτενίσουμε αὐτούς πού φάνηκαν ὄχι μόνο νικητές τῆς ἀθεΐας ἀλλά καί σημαιοφόροι τῆς ὀρθῆς πίστεως, ἐξαλείφοντας τήν ἰδέα τῶν φθαρτῶν ἐννοιῶν καί κηρύττοντας τήν ἀπομάκρυνση τοῦ νοῦ καί τῆς καρδιᾶς ἀπό τίς ἐπίγειες ἀπολαύσεις.

  Διότι δέν ἔφθανε πού μέ τή λάμψη τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου καί τήν ἀκρίβεια τῶν ὑψηλῶν νοημάτων, φωτοδότησαν τίς καρδιές τῶν πιστῶν μέ τήν ἀληθινή καί σωστή λατρεία τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ἐπιπλέον, μέ τό νά εἶναι ὁ βίος τους ζωντανό μουσεῖο τῶν θείων δικαιωμάτων καί τῶν θείων ἀρετῶν, πρόσθεσαν περισσότερη λαμπρότητα καί σ' αὐτό τό ἀρχιερατικό ἀξίωμα, τό ὁποῖο οἱ ἴδιοι ἐπαξίως ἔφεραν. Ἡ καθαρότητα τοῦ βίου τους ὑπεραστράπτει καί κάνει κάθε ἀνθρώπινο νοῦ νά ἐξίσταται. Ἀντιλαλοῦν στά ἄκρα τῆς οἰκουμένης μέ τή σάλπιγγα τῆς καλῆς τους φήμης καί τά ἱερά συγγράμματά τους.

   Πλουτίζουν τήν ὁμοίωση τῶν ἀΰλων ἀγγέλων μέ τή λιτότητα τῆς ζωῆς καί τῆς διατροφῆς τους - πού ἦταν τόσο ἁπλή καί ὅση χρειάζονταν γιά τίς ἀνάγκες τους - ἐξωμοιώνοντάς την ἔτσι μέ τήν ἀτροφία τῶν ἀγγέλων. Μ' αὐτούς ὅμως μοιάζουν καί γιά ἕναν ἀκόμη λόγο. Λατρεύουν οἱ ἀσώματοι νόες ἀσιγήτως τήν Ἁγία Τριάδα; Ἐξυμνοῦν καί οἱ ἅγιοι αὐτοί τόν Κύριο τῆς δόξης, ἀσταμάτητα μέ ὕμνους θεοσεβεῖς. Ἐκλάμπουν μέ θεϊκό φῶς οἱ ἄϋλοι νόες; Ἐξαστράπτουν μέ τή χάρη τοῦ Ἁγ. Πνεύματος σ' ὅλη τήν ὑφήλιο καί οἱ θεῖοι αὐτοί διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας.

   Αὐτοί οἱ ἅγιοι ὑπερπλούτισαν πνευματικά μέ τήν ἀκτημοσύνη πού εἶχαν καί ἐκπέμπουν ἄρρητη εὐωδία ἀπό τόν στεναγμό τῆς ὑπέρλαμπρης ψυχῆς τους. Δροσίζουν τίς καρδιές τῶν εὐσεβῶν οἱ λαμπροί ποταμοί τῶν ἀσκητικῶν τους δακρύων, πνίγοντας συνάμα τόν ἀρχέκακο δράκοντα. Ἀπό τά πυρίπνοα στόματά τους ξεχύνονται ὀρμητικά τῆς θεολογίας οἱ χείμαρροι καί ἀπό τήν θεολόγο γλώσσα τους πηγάζουν τῆς Ὀρθοδοξίας πλημμύρες, πού καταρδεύουν τίς ψυχές τῶν εὐσεβῶν.

    Γιά ὅλα τά παραπάνω, χαρίστηκε στούς θείους αὐτούς ἀνθρώπους ἡ ὑπεροχή τῶν θαυμάτων πού τέλεσαν καί τελοῦν πάντοτε καί τά ὁποῖα, μέ τό νά εἶναι πέρα ἀπό τή φύση, ἐκπλήττουν κάθε ἀκοή καί διάνοια.

    Μά τί νά πρωτοποῦμε ἀπό τά πολλά στά ὁποῖα αὐτοί οἱ μακάριοι φάνηκαν ἀξιομίμητοι; Πού μέ τήν ὑψηλή στάθμη τῆς πνευματικῆς τους ζωῆς, τήν προθυμία τους γιά τό κοινό ὄφελος καί τήν ζέουσα πρός τόν πλησίον ἀγάπη, ἀρνήθηκαν τήν ἴδια τους τή ζωή καί ἔγιναν θησαύρισμα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Γι' αὐτό καί μέ τήν ἑρμηνεία τῶν θείων γραφῶν πού τούς ἐνέπνευσε τό πανάγιο πνεῦμα, πλούτησαν ὡς διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας, τό ἀποστολικό ἀξίωμα τῆς διαδοχῆς τῶν πνευματέμφορων μαθητῶν τοῦ Σωτῆρος.

    Ἀλλ' ὦ Πατέρες τρισόλβιοι, Βασίλειε, Πέτρε καί θεῖε Γρηγόριε, ἀπό κοινοῦ μέ τό σεπτό ζεῦγος Βασιλείου τοῦ θείου πατέρα σας καί Ἐμμιλίας τῆς μακαρίας μητέρας σας,  ἀλλά καί τό Ναυκράτιο καί τή Μακρίνα τούς ἀδελφούς σας, μή παύσετε νά πρεσβεύετε συνεχῶς γιά μᾶς στό Σωτήρα, ἀφοῦ ἔχετε τόσο μεγάλη παρρησία πρός Αὐτόν.

   Ἱκετεύσατε παρακαλοῦμε τόν Θεό ὥστε νά στρέψει τό βλέμμα του πρός τήν

     οἰκτρή ἀθλιότητά μας πού καταδυναστεύεται ἀπό ὁρατούς καί ἀόρατους

         ἐχθρούς. Τίς ἐνέδρες καί τίς παγίδες τοῦ διαβόλου ἄς διαλύσει. Τόν

                 ζυγό τῶν παθῶν μας ἄς ἐλαφρύνει. Τήν πατρίδα μας ἄς

                    προστατεύει ἀπό κάθε κίνδυνο. Καί τέλος, νά μᾶς

                       καταξιώσει να ἑορτάζουμε πάντοτε τή λαμπρή

                             καί ἔνδοξη μνήμη σας, δείχνοντάς μας

                                 κληρούχους τῆς πλήρους δόξας

                                  παραστάσεως τῆς ἐπουράνιας

                                   βασιλείας Του, μαζί μέ ὅλους

                                        τούς ἁγίους πού ἀπό

                                          αἰώνες Τόν ἔχουν

                                              εὐαρεστήσει.

                                                    Ἀμήν.

Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου: Εἰσαγωγή-Σχόλια-Φωτογραφίες-Ἀπόδοση στή νεοελληνική τοῦ Ἐγκωμιαστικοῦ Λόγου, στό βιβλίο: ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΠΑΤΡΟΜΗΤΡΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ, ἔκδ. Ἱ. Ναοῦ Ἁγ. Βασιλείου, Βραχνέϊκα Πατρῶν, 2006.

     

 ΛΕΖΑΝΤΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ:

   Ὁ Μέγας Βασίλειος. Τοιχογραφία μέσων τοῦ 18ου αἰ. Κυριακό Σκήτης Καυσοκαλυβίων (φωτογρ. Παταπίου μον. Καυσοκαλυβίτου).

   Ὁ Μέγας Βασίλειος. Τοιχογραφία τοῦ ἔτους 1759. Παρεκκλήσι Κοιμήσεως Θεοτόκου Καλύβης Ἁγ. Ἀκακίου Σκήτης Καυσοκαλυβίων (φωτογρ. Παταπίου μον. Καυσοκαλυβίτου).

ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΠΑΤΡΟΜΗΤΡΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ ΑΓΙΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ, Α' ΜΕΡΟΣ

Ἀκολουθία Πατρομητραδελφότητος ἁγίου Βασιλείου τοῦ Μεγάλου

Α’ ΜΕΡΟΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

                            ὑπό Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου

    Ἡ Πανηγυρική Ἱερά Ἀκολουθία τῆς Ἱερᾶς Ἑπτάδος τῆς Πατρομητραδελφότητος τοῦ Μεγάλου καί οὐρανοφάντορος Βασιλείου, πού μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ δημοσιεύεται σήμερα, ἐκδίδεται ἀπό τόν κώδικα 146 Καυσοκαλυβίων[1], πού φυλάσσεται στή Βιβλιοθήκη τοῦ Κυριακοῦ τῆς Ἱερᾶς Σκήτης Καυσοκαλυβίων τοῦ Ἁγίου Ὄρους.

   Ὁ κώδικας εἶναι χαρτῶος, διαστ. 0,23 Χ 0,32, τοῦ ΙΘ αἰ. καί ἔχει 59 φύλλα. Στάχωσις βυρσίνη μετά σκληροῦ χάρτου.

   Ὁ σύμμεικτος αὐτός κώδικας περιέχει Βίους Ἁγίων, Ἐγκωμιαστικούς Λόγους καθώς καί ἱερές Ἀκολουθίες.

    Στό φ.1α, ὑπάρχει ἡ ἐξῆς σημείωση πού μᾶς ἐνημερώνει γιά τήν προέλευση τοῦ κώδικα:" Τό παρόν βιβλίον εἶναι κτῆμα τῆς Καλύβης τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου τῆς Θεοτόκου, Σκήτης τῶν Καυσοκαλυβίων τοῦ Ἁγ. Ὄρους Ἄθω 1912 / (μέ διαφορετική γραφή) Νῦν δέ ἀφιεροῦται ἐν τῇ κοινῇ Βιβλιοθήκῃ τοῦ Κυριακοῦ τῆς Σκήτης...ὑπό τοῦ Γέροντος Ἀθανασίου μον. ράπτου, ἐκ Στρεζόβης νῦν Δάφνης τῶν Καλαβρύτων τῆς Πελοποννήσου εἰς μνημόσυνον αἰώνιον καί τῶν Γερόντων αὐτοῦ Χαρίτωνος, Κοσμᾶ τῶν Πνευματικῶν καί τοῦ συμπολίτου αὐτοῦ Χαρίτωνος μοναχοῦ. Καί μηδείς τολμήσας ἀποξενώσῃ αὐτό ἐκεῖθεν ἵνα μή ὑποπέσῃ ταῖς ἀραῖς τῶν ἁγίων Πατέρων [καί] ὡς ἱερόσυλος κατακριθῇ. Ἐν ἔτει 1931 Μηνί Ἰανουαρίου 27 ".

   Ὁ χειρόγραφος αὐτός κώδικας ἀρχικά βρισκόταν στό Σπήλαιο τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου τοῦ Ἀθωνίτου, ὅπου ἀσκοῦνταν ὁ περίφημος Πνευματικός Χαρίτων ἱερομόναχος[2] μέ τή συνοδεία του. Μετά τήν κοίμηση τοῦ Γέροντος, ἡ συνοδεία του μετακόμισε στά Καυσοκαλύβια, ὅπου ἵδρυσε τήν ἐρειπωμένη σήμερα Καλύβη τοῦ Ἀκαθίστου Ὕμνου. Ἕνα μεγάλο μέρος τῆς προσωπικῆς Βιβλιοθήκης τοῦ παπα Χαρίτωνος, πού ἀποτελοῦνταν ἀπό ἰδιόγραφους κυρίως κώδικες καθώς καί σπάνια παλαιά ἔντυπα, δώρησε -ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ἡ παραπάνω σημείωση- ὁ τελευταῖος τῆς συνοδείας του, μοναχός Ἀθανάσιος, στήν κοινή Βιβλιοθήκη τῆς Σκήτης.

    Ἡ συγκεκριμένη Ἀκολουθία τῆς ἁγίας οἰκογενείας τοῦ Μεγ. Βασιλείου, βρίσκεται στά φφ. 12α-25β. Ὅπως διαβάζουμε στήν προμετωπίδα τῆς Ἀκολουθίας: «Μηνί Ἰουλίῳ ΙΘ’, μνήμην τελοῦμεν τῆς Ἱερᾶς Ἑπτάδος τῆς Πατρομητραδελφότητος τοῦ Μεγάλου καί οὐρανοφάντορος Βασιλείου». Συμπεραίνουμε λοιπόν ὅτι γράφηκε γιά νά συμψάλλεται κατά τήν ἡμέρα πού ἡ Ἐκκλησία μας τιμᾶ τή μνήμη τῆς ὁσίας Μητρός ἡμῶν Μακρίνης, τῆς πρεσβυτέρας ἀδελφῆς τοῦ Μεγ. Βασιλείου, ἡ ὁποία φυσικά συνυμνεῖται καί στήν παραπάνω Ἀκολουθία[3].

   Στήν Ἀκολουθία συνυμνοῦνται ἐκτός τοῦ Μεγ. Βασιλείου, ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, ἅγιος Πέτρος ἐπίσκοπος Σεβαστείας, ἡ ὁσία Μακρίνα καί ὁ ὅσιος Ναυκράτιος  μετά τῶν γονέων αὐτῶν Βασιλείου καί Ἐμμελίας.

 

 Ἡ πρωτοεκδιδόμενη σήμερα Ἀκολουθία εἶναι πλήρης καί πανηγυρική καθώς ἔχει Μικρό Ἑσπερινό καί δύο κανόνες στόν Ὄρθρο. Δυστυχῶς, στόν κώδικα δέν ὑπάρχει καμμία σημείωση πού νά μᾶς διασώζει τό ὄνομα τοῦ ἱεροῦ ὑμνογράφου τῆς ὡραίας καί σπάνιας αὐτῆς Ἀκολουθίας. Οἱ δέ κανόνες δέν φέρουν ἀκροστιχίδα, ἡ ὁποία ἐνδεχομένως καί θά μᾶς διαφώτιζε περισσότερο.

  Ἐπώνυμος πάντως εἶναι ὁ γραφέας τῆς Ἀκολουθίας. Πρόκειται γιά τόν γνωστό ἁγιορείτη βιβλιογράφο Ἰάκωβο μοναχό Νεασκητιώτη (περ. 1800-1869)[4]. Ὁ Ἰάκωβος εἶναι γνωστός καί ὡς συντάκτης Βίων Ἁγίων καθώς καί ὡς δόκιμος ὑμνογράφος. Τίς Ἀκολουθίες του συνέθετε κατόπιν παραγγελίας, μιά πού αὐτό ἦταν -μαζί καί κυρίως μέ τήν καλλιγραφία καί τήν ἀντιγραφή χειρογράφων- τό ἐργόχειρό του. Στή συνάφεια αὐτή, εἶναι πολύ πιθανόν ἡ Ἀκολουθία πού δημοσιεύεται μέ τήν παροῦσα ἔκδοση, νά εἶναι ποίημα τοῦ μοναχοῦ Ἰακώβου Νεασκητιώτου, ἄν καί συνήθως στήν ἀκροστιχίδα τῶν κανόνων τῶν περισσότερων ἀπό τίς Ἀκολουθίες του, συνηθίζει νά διασώζει τό ὄνομά του. Ἄλλωστε καί ἀπό φιλολογική ἄποψη, τό ἔργο αὐτό -συγκρινόμενο μέ ἄλλα ὑμνογραφήματα τοῦ Ἰακώβου- θά μποροῦσε νά ἀποδοθεῖ στόν ἁγιορείτη αὐτό λόγιο.

   Στή συνέχεια τοῦ κώδικα, φφ. 25β-28β, ὑπάρχει Λόγος ἐγκωμιαστικός τῶν ἑπτά τούτων Ἁγίων τῆς τοῦ Μεγάλου Βασιλείου συγγενείας, μέ ἀρχή: «Ὅτι οὕς πρέγνω συμμόρφους τῆς εἰκόνος αὐτοῦ γενέσθαι..» καί τέλος: «...καί ἀναδείξῃ ἡμᾶς κληρούχους τῆς ἐνδόξου παραστάσεως ἐν τῇ ἐπουρανίῳ αὐτοῦ βασιλείᾳ μετά πάντων τῶν ἁγίων τῶν ἀπ' αἰῶνος αὐτῷ εὐηρεστησάντων. Ἀμήν».

   Ὁ Λόγος αὐτός εἶναι τοῦ ἴδιου γραφέα, μ᾿ αὐτόν τῆς Ἀκολουθίας. Κατά τή γνώμη μας, θά μποροῦσε νά ἀποδοθεῖ κι αὐτός στόν μοναχό Ἰάκωβο Νεασκητιώτη. Ἄλλωστε καί αὐτό τό ἔργο κινεῖται στά φιλολογικά πλαίσια τῶν ὑπόλοιπων ἔργων τοῦ Ἰακώβου.  Τόν κατανυκτικό αὐτό Ἐγκωμιαστικό Λόγο, τόν ἀποδώσαμε -κατόπιν παρακλήσεως τῶν ἐκδοτῶν- στή νεοελληνική, γιά τήν ἐναργέστερη κατανόησή του ἀπό τούς σύγχρονους πιστούς.

   Στή συνέχεια τοῦ μικροῦ αὐτοῦ μας εἰσαγωγικοῦ σημειώματος -κατόπιν ἐπιθυμίας τῶν ἐκδοτῶν- θά ἀναφερθοῦμε συνοπτικά στήν ἱστορία τῆς Σκήτης μας, στή Βιβλιοθήκη τῆς ὁποίας φυλάσσεται ὡς κειμήλιο, ὁ κώδικας τῆς ἐκδιδόμενης σήμερα Ἱερᾶς Ἀκολουθίας.

    Ἱερά Σκήτη Ἁγ. Τριάδος Καυσοκαλυβίων. Σύντομη ἱστορική ἐπισκόπηση.

Γνωστή ἤδη ἀπό τόν 14ο αἰώνα ἡ περιοχή αὐτή, καθώς τήν καθαγίασε ἡ χαρισματική μορφή τοῦ ὁσίου Μαξίμου τοῦ Καυσοκαλύβη (+ περ. 1370 ), τοῦ μεγάλου αὐτοῦ διδασκάλου τῆς νοερᾶς προσευχῆς, πού ἀνάμεσα στά τόσα ὑπερφυσικά χαρίσματα, ἀξιώθηκε νά δεῖ τήν Κυρία Θεοτόκο βρεφοκρατοῦσα στήν κορυφή τοῦ Ἄθω καί νά διάγει -θέλοντας νά ἀποκτήσει τήν ὑψοποιό ταπείνωση- τόν βίο τοῦ διά Χριστόν σαλοῦ, καίγοντας τίς καλύβες πού ὁ ἴδιος πρίν κατασκεύαζε. Ἔτσι ἀπό τήν προσωνυμία του, πῆρε καί ἡ τοποθεσία τήν ὀνομασία " Καυσοκαλύβια ". Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται τήν 13η Ἰανουαρίου.

   Σάν Σκήτη ὅμως μέ τήν σημερινή θεσμοθετημένη μορφή της, ἱδρύθηκε στίς ἀρχές τοῦ 18ου αἰ. (γύρω στά 1700 ) ἀπό τόν ὅσιο Ἀκάκιο τόν Νέο τόν Καυσοκαλυβίτη (1630- 1730). Ὁ ὅσιος Ἀκάκιος ἦρθε ἐδῶ στά 1680 καί κατοίκησε στό Σπήλαιο πού βρίσκεται στήν ἀνατολική πλευρά τῆς Σκήτης καί στό ὁποῖο, τέσσερις αἰῶνες πρίν, ἀσκήθηκε ὁ ὅσιος Μάξιμος. Ὁ μικρός ἀλλά τόσο καθαγιασμένος χῶρος τοῦ Σπηλαίου δέν κατάφερε νά καλύψει τίς μεγαλόφωνες βροντές τῆς ἀρετῆς καί τῆς ἁγιότητός του, πού ἦταν καρποί τῆς ὑπερφυοῦς ἀσκήσεως τοῦ ἀκοίμητου στήν προσευχή, ἀνύστακτου στήν  πνευματική ἐργασία καί ἄγρυπνου στήν τήρηση τῶν θεομίμητων ἐντολῶν, ὁσίου Ἀκακίου. Τά χαρίσματά του ἔγιναν γνωστά τόσο στό Ἅγιον Ὄρος ὅσο κι ἔξω ἀπ' αὐτό. Μοναχοί ἀπό παντοῦ, ἦρθαν γιά νά ἔχουν τόν Ἅγιο γιά Γέροντά τους καί ἔκτισαν μικρές καλύβες γύρω ἀπό τό Σπήλαιο. Ὅταν ἀργότερα οἱ μοναχοί αὐξήθηκαν πολύ σέ ἀριθμό, ὁ Ἅγιος ὀργάνωσε τόν μοναστικό τους οἰκισμό σέ Σκήτη, ὁρίζοντας καί Τυπικό πού θά ἀκολουθεῖ ὁ τρόπος τῆς ζωῆς τους.

    Ἔτσι ἱδρύθηκε ἡ Σκήτη πού ἀφιερώθηκε στήν Ἁγία Τριάδα. Ἐπειδή τό βρόχινο νερό  μέ τό ὁποῖο οἱ Πατέρες ὑδρεύονταν δέν ἐπαρκοῦσε, ὁ Ἅγιος μέ θαῦμα του ἔβγαλε τό νερό  (ἁγίασμα) μέ τό ὁποῖο ὑδρεύεται μέχρι σήμερα ὁλόκληρη ἡ Σκήτη, γεγονός πού ὁδήγησε καί στήν περαιτέρω ἀκμή της. Περισσότερο μοναχοί ἦρθαν πλέον νά ἀσκηθοῦν ἐδῶ, προκόβοντας καθημερινά στήν ἀρετή μέ τίς νουθεσίες τοῦ ὁσίου Ἀκακίου. Οἱ Καλύβες πολλαπλασιάστηκαν καί στήθηκαν τώρα πετρόκτιστες μέ παρεκκλήσια, μέ πεζούλια καί κρεμαστούς κήπους καί κτίστηκε τό πρῶτο Κυριακό, ναός στόν ὁποῖο κτυποῦσε ἀπό κοινοῦ ἡ καιομένη καρδία τῶν Πατέρων τῆς Σκήτης. Ὁ ὅσιος Ἀκάκιος, δοξολογώντας τόν Θεό γιά τούς ἐκατονταπλάσιους καρπούς τῶν κόπων του, πού μέ τήν χάρη Του κατέβαλε, ἐκοιμήθη στά 1730, στήν Καλύβη του πού ὁ ἴδιος εἶχε κτίσει πάνω ἀπό τό Σπήλαιο. Ἡ μνήμη του ἑορτάζεται τήν 12η Ἀπριλίου καί τήν Κυριακή τῶν Μυροφόρων.

    Ἐκτός ἀπό τούς Ἁγίους Μάξιμο καί Ἀκάκιο, τή Σκήτη καθηγίασαν οἱ Ἅγιοι·.  Νήφων, μαθητής τοῦ ὁσίου Μαξίμου, οἱ Νέοι Ὁσιομάρτυρες Παχώμιος (μαρτύρησε στή Μικρά Ἀσία τό 1730), Ρωμανός ὁ Καρπενησιώτης (μαρτύρησε στήν Κωνσταντινούπολη τό 1694), καί Νικόδημος (μαρτύρησε τό 1722 στή Β. Ἤπειρο) καί οἱ τρεῖς τους ὑποτακτικοί τοῦ ὁσίου Ἀκακίου, πού ἐμψυχώθηκαν καί εὐλογήθηκαν ἀπ' αὐτόν γιά τό μαρτύριό τους, καθώς καί ὁ Νέος Ὁσιομάρτυς Κωνσταντίνος ὁ ἐξ Ἀγαρηνῶν(+1819).

   Σήμερα, στίς ἀρχές τοῦ 21ου αἰώνα, ἡ Σκήτη τῆς Ἁγ. Τριάδος, μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, ἔχει ἀρχίσει νά γράφει τόν τέταρτο αῶνα τῆς ἱστορίας της. Στή χώρα αὐτή τῆς μετανοίας, σέ 30 κατοικημένες Καλύβες-ἡσυχαστήρια, ἀσκοῦνται γύρω στούς 40 Πατέρες, ἀνύστακτοι ἐργάτες τῆς ἀρετῆς καί τῆς ἐκκλησιαστικῆς τέχνης καί πιστοί στήν τήρηση τῶν πατρικῶν παραδόσεων.Ἐκτός ἀπό τίς καθημερινές ἀκολουθίες πού ἐπιτελεῖ κάθε συνοδεία στό παρεκκλήσι τῆς Καλύβης τους, προσφέρουν ἀπό κοινοῦ τίς πρός Κύριον εὐχές τους στό Κυριακό, τόν κεντρικό ναό τῆς Σκήτης, ἀφιερωμένο στήν Ἁγία Τριάδα.

    Κτισμένος γύρω στά 1745, στό κέντρο τῆς ἀμφιθεατρικά ἀνεπτυγμένης Σκήτης, θαυμαστό μνημεῖο τέχνης, ὁ ναός εἶναι πλουτισμένος μέ ἐξαιρετικές τοιχογραφίες (γ’ μισό τοῦ 18ου αἰ. καί ἀργότερα, τοῦ 1820), ξυλόγλυπτο τέμπλο, περίτεχνες φορητές εἰκόνες, ἱερά λείψανα πολλῶν ἁγίων καί ἄλλα κειμήλια. Τό κτιριακό συγκρότημα τοῦ Κυριακοῦ ἐκτός ἀπό τήν κοινή Τράπεζα, τό μαγειρεῖο, τόν κοιμητηριακό ναό καί τόν ὑδρόμυλο, συμπληρώνει ὁ Ξενώνας καί ἡ Βιβλιοθήκη ἡ ὁποία στεγάζει μιά ἀξιόλογη συλλογή 242 χειρογράφων, παλαιτύπων καθώς καί νεότερων βιβλίων.

     Στήν ἁγιοτόκο αὐτή Σκήτη, ἐκτός ἀπό τούς παραπάνω Ὁσίους, ἀσκήθηκαν μεγάλες μορφές τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ γένους μας: ὁ ἱερομ. Ἰωνᾶς ὁ Καυσοκαλυβίτης (+1765), ὁ ἱερομ. Ραφήλ ὁ Ἀκαρνάν (+ μετά τό 1821), ὁ μον. Θεόκλητος ὁ Βυζάντιος (1777), ὁ ἱεροδ. Νεόφυτος ὁ Καυσοκαλυβίτης (περ. 1780-1784), Παΐσιος ἱερομ. ὁ Μυτιληναῖος (τέλη 18ου αἰ.),  Εὐθύμιος ἱερομ. ὁ Τραπεζούντιος (τέλη 18ου αἰ.), Φιλόθεος ὁ Σμυρναῖος (+ ἀρχές 19ου αἰ.) καί ἄλλοι εἶναι μερικοί ἀπό τούς λογίους πού ἀσκήθηκαν στή Σκήτη μας[5] καί ἐμπνεύστηκαν ἀπό τήν ἡσυχία της.

      Ἐξ ἄλλου καί στούς μεταγενέστερους αἰώνες δέν ἔλειψαν οἱ πνευματικές μορφές πού συνέχισαν τήν ἁγιαστική ἡσυχαστκή παράδοση πού ἐγκαινίασε ὁ ἱδρυτής τῆς Σκήτης ὅσιος Ἀκάκιος. Ἀνάμεσα σ' αὐτούς μποροῦμε νά ἀναφέρουμε τούς ἐξῆς: Πελάγιος ἱερομ. (1788), Νεόφυτος ἱερομ. Καραμανλῆς (1860), Νικόδημος μον. (1867), ὁ περίφημος ἀσκητής τοῦ Ἄθω Χατζηγεώργης μον. (περ. 1886), Γεδεών ἱερομ. (1895), Παΐσιος μον. (πρῶτο μισό 20οῦ αἰ.), ἱερομ. Ἰωάσαφ (1938), ἱερομ. Πανάρετος Πολυκάρπου (1943), Ἀρσένιος μον. (1956), Μιχαήλ μον. (περ. 1977), μον. Ἱερόθεος (δεύτερο μισό 20οῦ αἰ.), Συμεών μον. (1988). Τέλος στά Καυσοκαλύβια ἔζησε στήν ἀρχή τῆς μοναχικῆς ἀλλά καί στό τέλος τῆς ἐπίγειας ζωῆς του, ὁ γνωστός πλέον σ' ὅλο τόν ὀρθόδοξο κόσμο, Γέρων Πορφύριος ,γιά τόν ὁποῖο ἐπαξίως ἔχουν γραφεῖ τόσα πολλά καί θαυμαστά. Ἐκοιμήθη στή Καλύβη τῆς μετανοίας του, μετά ἀπό ἐπώδυνη ἀσθένεια τήν ὁποία ὑπέμεινε καρτερικά, τόν Νοέμβριο τοῦ 1991[6]. Ἄς ἔχουμε τήν εὐχή τους ὅπως καί μέ τίς πρεσβεῖες τοῦ Ἁγίου Βασιλείου καί τῆς ἁγίας οἰκογενείας του, βροῦμε ἔλεος παρά τοῦ Πανοικτίρμονος Θεοῦ.

                                   Πατάπιος μον. Καυσοκαλυβίτης

              Βιβλιοθηκάριος Ἱερᾶς Σκήτης Ἁγ. Τριάδος Καυσοκαλυβίων

Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου: Εἰσαγωγή-Σχόλια-Φωτογραφίες-Ἀπόδοση στή νεοελληνική τοῦ Ἐγκωμιαστικοῦ Λόγου, ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΠΑΤΡΟΜΗΤΡΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ, ἔκδ. Ἱ. Ναοῦ Ἁγ. Βασιλείου, Βραχνέϊκα Πατρῶν, 2006.

ΛΕΖΑΝΤΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΩΝ

Α’ ΜΕΡΟΣ

Ἡ ἁγία ἑπτάριθμος οἰκογένεια τοῦ Μεγάλου Βασιλείου. Φορητή εἰκόνα στό ναό τοῦ Μεγ. Βασιλείου. Βρανέϊκα Πατρῶν.

Ὁ Ἅγ. Γρηγόριος Νύσσης. Τοιχογραφία τοῦ ἔτους 1777 διά χειρός Μητροφάνους μοναχοῦ Χίου. Καλύβη Ἁγ. Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου.

 (φωτογρ. Παταπίου μον. Καυσοκαλυβίτου)

---

     [1] Βάσει τοῦ Καταλόγου τῶν Χειρογράφων Κωδίκων τοῦ Κυριακοῦ τῆς Σκήτης Ἁγ. Τριάδος Καυσοκαλυβίων, ὑπό Παταπίου μον. Καυσοκαλυβίτου, Θεσσαλονίκη 2005.

     [2] Περί αὐτοῦ βλ. τήν σχετική μονογραφία: Παταπίου μον. Ἁγιορείτου,  Χαρίτων ὁ Πνευματικός (1836-1906). Βίος καί Ἔργα, ἔκδ. Βρυέννιος, Θεσσαλονίκη 2003.

     [3] Σέ σημείωση τοῦ γραφέα, φ.12α, διαβάζουμε (διατηροῦμε τήν ὀρθογραφία τοῦ γραφέα): «+ ὅτι δέκα τέκνα ἔτεκεν ἡ ἐμμιλία τέσσαρας υἱούς καί ἕξ θυγατέρες ἐκ τῶν ὁποίων αἱ πέντε δέν ἀναφέρονται· ἴσως καί νά ἐτελεύτησαν παρθένοι ἤ ὡς νήπια ἔτι οὖσαι».

     [4] Ἰάκωβος μοναχός Νεασκητιώτης. Ἀπό τούς σημαντικότερους Ἁγιορεῖτες λογίους τοῦ 19ου αἰ. Περί τοῦ λογίου αὐτοῦ ὡς ὑμνογράφου ἐκπονοῦμε σύν Θεῷ διδακτορική διατριβή.

    [5] Περί τῶν λογίων αὐτῶν βλ. Παταπίου μον. Καυσοκαλυβίτου, Λόγιοι τῆς Σκήτης τῶν Καυσοκαλυβίων κατά τόν 18ο αἰ.,"Θεοδρομία" τ. 8, Θεσ/κη 2000, σ.71-83.  

    [6]  Περισσότερα γιά τίς ἱερές αὐτές μορφές βλ. Παταπίου μον. Καυσοκαλυβίτου, Τά Καυσοκαλύβια καί οἱ πνευματικές μορφές τους κατά τόν 18ο καί 19ο αἰ., "Πεμπτουσία" τ.9, Ἀθήνα 2002, σ.120-127.