Ι΄ Διεθνές ΕπιστημονικO Συνέδριο
Το Αγιον
Όρος κατά τον 17o και 18ο αιώνα
Από τους
μεταβυζαντινούς στους νεώτερους χρόνους
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΤΕΛΕΤΗ
18:00 - 19:00 Χαιρετισμός
του Δημάρχου Θεσσαλονίκης & Προέδρου
Δ.Σ. Αγιορειτικής Εστίας, κ. Γιάννη Μπουτάρη
Χαιρετισμός της Ιεράς Κοινότητος Αγίου
Όρους
Χαιρετισμός του Οικουμενικού Πατριάρχου
κ.κ. Βαρθολομαίου
19:00 – 19:30 Κρίτων
Χρυσοχοΐδης, Δ/ντής Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών
Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
Βήματα
προς τη νέα εποχή. Το Άγιον Όρος κατά τον 17ο και 18ο
αιώνα.
19:30 - 20:00 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ
ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ
ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΜΨΗ ΣΤΗΝ
ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
20:00 - 20:15 Φωκίων
Π. Κοτζαγεώργης, Επίκ. Καθηγητής
Νεοελληνικής Ιστορίας ΑΠΘ
Κρίση και
επιβίωση των αθωνικών μοναστηριών κατά τους 17ο και 18ο αιώνες
20:15 - 20:30 Ognjen Krešić,
Assistant Researcher at the Institute for Balkan Studies SASA
Adapting to Shifting Imperial Realities: Hilandar
Monastery in the 18th Century
20:30 – 20:45 Lidia Cotovanu, Μεταδιδάκτωρ, Πανεπιστήμιο
Αθηνών
La «réforme» de Matei
Basarab de Valachie (1632-1654) concernant les monastères dédiés aux Lieux
Saints de l’Orthodoxie
20:45 - 21:00 ΣΥΖΗΤΗΣΗ
21:00 – 22:00 ΔΕΞΙΩΣΗ
ΣΑΒΒΑΤΟ 10
ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2015
ΠΡΩΙΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ
ΨΗΦΙΔΕΣ ΑΘΩΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
(17ος-18ος αι.) Α’
09:30 - 09:45 Νικόλαος Μερτζιμέκης, Δρ Αρχαιολόγος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής
και Αγίου Όρους
Παρουσία αθωνιτών στα εδάφη της σημερινής Βουλγαρίας κατά
τον 17ο - 18ο αι.: πνευματικές και κοινωνικοοικονομικές σχέσεις
09:45 -
10:00 Ιωακείμ Αθ. Παπάγγελος, Δρ Αρχαιολόγος
Δύο Αρχιερείς εφησυχάζοντες στο Άγιον Όρος περί το 1800
10:00 - 10:15 Στέφανος Παλιομπέης, Δρ Αρχαιολόγος ΥΠΠΟ /
Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων
Περιηγητές του Αγίου Όρους κατά τον 17ο και 18ο αιώνα.
10:15 - 10:30 ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΨΗΦΙΔΕΣ ΑΘΩΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
(17ος-18ος αι.) Β’
10:30-
10:45 Πατάπιος Μοναχός
Καυσοκαλυβίτης,
Δρ Θεολογίας – Βιβλιοθηκάριος Σκήτης
Καυσοκαλυβίων
Ἡ ἀναγέννηση τοῦ ἀθωνικοῦ σκητιωτικοῦ μοναχισμοῦ κατά τόν 17ο καί
18ο αἰώνα
10:45
- 11:00 Νικόλαος Λιβανός, Φιλόλογος – Συνεργάτης
ΙΒΕ/ΕΙΕ
Από τη μνήμη στην ιστορικότητα: Το "Προσκυνητάριον"
του Ιωάννου Κομνηνού και η διάδοση της αθωνικής πατριογραφίας τον 18ο
αιώνα
11:00 - 11:15 Ζήσης
Μελισσάκης,
Κύριος Ερευνητής ΙΙΕ/ΕΙΕ
«Εἰς τοῦ Ἀρσενίου τὰς χεῖρας …». Βιβλία της Μονής Ιβήρων που δεν ταξίδεψαν στη Ρωσία.
11:15 - 11:30 ΣΥΖΗΤΗΣΗ
11:30 - 12:00 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ
ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΑ
ΡΕΥΜΑΤΑ
12:00- 12:15 Πλούταρχος
Θεοχαρίδης,
Αρχιτέκτων
Οι μνημειακές εσωτερικές όψεις του 17ου αιώνα στις πτέρυγες
των αγιορειτικών μοναστηριακών συγκροτημάτων
12:15 – 12:30 Παντελής
Γ. Φουντάς,
Δρ Αρχιτέκτων, Αρχαιολόγος
Αξιολόγηση συντελεστών διαμόρφωσης του χώρου της λιτής κατά
την ύστερη μεταβυζαντινή περίοδο
12:30 - 12:45 Φαίδων Χατζηαντωνίου, Αρχιτέκτων -
Αναστηλωτής
Ροκοκό στο
Άγιον Όρος
12:45 - 13:00 Σταύρος Μαμαλούκος, Επικ. Καθηγητής
Μεσαιωνικής & Παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής - Τμήμα Αρχιτεκτόνων
Πανεπιστημίου Πατρών
Η αρχιτεκτονική της Αθωνιάδας Ακαδημίας στο πλαίσιο της
αγιορειτικής αρχιτεκτονικής του 18ου αιώνα
13:00 – 13:15 Μιλτιάδης Δ. Πολυβίου, Δρ Αρχιτέκτων
Σχετικά με
το ναοδομικό καθεστώς στο Άγιον Όρος κατά την προεπαναστατική εκατονταετία.
13:15 - 13:30 ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ
ΜΙΚΡΟΤΕΧΝΙΑ: ΔΩΡΗΤΕΣ ΚΑΙ
ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ
18:00 – 18:15 Πασχάλης Ανδρούδης, Λέκτορας Βυζαντινής
Αρχαιολογίας και Τέχνης, Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΑΠΘ
Μίνα Μωραΐτου, Επιμελήτρια του Μουσείου Μπενάκη
Κεραμικά Ιζνίκ με ελληνικές επιγραφές του 17ου αιώνα σε
αγιορείτικες μονές
18:15 - 18:30 Δημήτρης Λιάκος, Δρ Αρχαιολόγος
Εφορείας Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους
Η τέχνη
στο Άγιον Όρος κατά τον 17ο και 18ο αι.: παραγγελιοδότες και δημιουργοί.
18:30 – 18:45 Άννα Μπαλλιάν, Δρ / Μουσείο Μπενάκη
Οθωμανική
και ευρωπαϊκή τέχνη στην εκκλησιαστική αργυροχοΐα: το παράδειγμα του Αγίου
Όρους
18:45 - 19:00 ΣΥΖΗΤΗΣΗ
19:00 – 19:30 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ
ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ: ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ
ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ Α’
19:30- 20:15 Ευθύμιος Ν. Τσιγαρίδας, Ομότιμος Καθηγητής ΑΠΘ
Η ζωγραφική
–τοιχογραφίες και φορητές εικόνες– στο Άγιον Όρος κατά τον 17ο και 18ο αιώνα.
Καλλιτεχνικά ρεύματα, επώνυμοι ζωγράφοι, εργαστήρια.20:15
20:15 – 20:30 Γεώργιος Χρ. Τσιγάρας, Επίκ. Καθηγητής Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου
Η
συνάντηση της μεταβυζαντινής τέχνης με τη νεωτερικότητα στη μνημειακή ζωγραφική
του Αγίου Όρους κατά τον 18ο αιώνα
20:30 - 20:45 Γιώργος Φουστέρης, Θεολόγος – Δρ
Αρχαιολόγος
Ιωάννης
Περράκης,
Εκπαιδευτικός / Θεολόγος
Εικαστικές
αναταράξεις στο Άγιον Όρος στην αυγή του 18ου αιώνα
20:45 - 21:00 ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΚΥΡΙΑΚΗ 11
ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2015
ΠΡΩΙΝΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ
ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ: ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ
ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑ Β’
11:30 - 11:45 Zoran Rakić, Professor (Department of
Art History, Faculty of Philosophy, University of Belgrade
The eighteen century
wall painting in the Chilandar Monastery – Iconographic and stylistic
characteristics
11:45 - 12:00 Αθανάσιος
Σέμογλου,
Αναπλ. Καθηγητής Βυζαντινής αρχαιολογίας και τέχνης / Τμ.Ιστορίας και
Αρχαιολογίας ΑΠΘ
Το ζήτημα
του αναβαπτισμού και η ανθρωπόμορφη αγία τριάδα στην παράσταση της Βάπτισης του
Χριστού στην σκήτη της αγίας Άννας (1757)
12:00 - 12:15 Νικόλαος Σιώμκος, Δρ Αρχαιολόγος /
ΥΠΟΠΑΙΘ Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους
Νεότερα
στοιχεία για τη δράση εργαστηρίων ζωγραφικής στο Άγιον Όρος κατά τον 18ο αιώνα
Η διαμόρφωση της τάσης επιστροφής στη ζωγραφική της εποχής
των Παλαιολόγων το 18ο αιώνα
12:30 -12:45 ΣΥΖΗΤΗΣΗ
12:45 – 13:30 ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ
ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
Με το 10ο Συνέδριο της
Αγιορειτικής Εστίας με θέμα «Το Άγιον
Όρος κατά τον 17ο και 18ο αιώνα. Από τους μεταβυζαντινούς
στους νεώτερους χρόνους»
ολοκληρώνεται ένας θεματικός κύκλος συνεδρίων, που σκοπό είχε να παρουσιάσει τα
πορίσματα της έρευνας για την ιστορία του Αθωνικού μοναχισμού στους έξι
τελευταίους αιώνες (15ος - αρχ. 20ού αι.) του ιστορικού του βίου, καθώς και γιά
μείζονα κεφάλαια της αγιορειτικής ιστορίας.
Όσον αφορά την έρευνα της
ιστορίας κατά την οθωμανική περίοδο, προηγήθηκαν τα συνέδρια με θέμα Το Άγιον Όρος στον 15ο και 16ο αί. καί Το Άγιον Όρος στα χρόνια της Απελευθέρωσης
(στο οποίο εξετάσθηκαν προβλήματα από το β’ ήμισυ του 19ου ως τις πρώτες
δεκαετίες του 20ού αι.).
Παρά το ότι πολλά ιστορικά
αιτούμενα που αφορούν την εξεταζόμενη περίοδο καλύφθηκαν εν μέρει από τη
θεματολογία προηγηθέντων συνεδρίων (π. χ. Ο
Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης και η εποχή του, Η αρχιτεκτονική του Αγίου Όρους, Άγιον Όρος και Λογιοσύνη, Η
εξακτίνωση του Αγίου Όρος στον κόσμο. Τα μετόχια), στο παρόν συνέδριο
επιδιώκεται η στοχευμένη, ενιαία και συνθετική προσέγγιση προβλημάτων της περιόδου που αφορούν την
ιστορία καθώς και τα αρχιτεκτονικά και καλλιτεχνικά ρεύματα, παράλληλα με την
παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας σε ειδικώτερα θέματα, μέσα στα
ιστορικά συμφραζόμενα του 17ου και 18ου αιώνα.
Ο 17ος αιώνας, περίοδος
διάχυτης ρευστότητας καί οιωνεί στασιμότητας καθώς και ο επόμενος 18ος αιώνας,
εποχή καθολικής και πολυεπίπεδης ανακάμψεως του Ελληνισμού αλλά και του
βαλκανικού κόσμου μέσα και έξω από την Οθωμανική αυτοκρατορία, αποτελούν μιαν
ενιαία, αλλά με διακριτά χαρακτηριστικά, ιστορική περίοδο κατά την οποία
διαμορφώνεται σταδιακά η φυσιογνωμία του Αγίου Όρους της σύγχρονης εποχής. Ο
αθωνικός μοναχισμός ξεπερνά την «μεταβυζαντινή» του φάση, αποκτά εν πολλοίς
«νεοελληνική» φυσιογνωμία, χαρακτηρίζεται από εξωστρέφεια και συναντά αλλά και
αλληλοεπιδρά με την περιρρέουσα νεωτερικότητα.
