τοῡ Δικαίου τῆς Ἱ. Σκήτης Ἁγίας Τριάδος Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου
Ἡ κατάσταση στό Ἅγιον Ὄρος κατά τήν διάρκεια τῆς κατοχῆς του
ἀπό τόν τουρκικό στρατό (1821-1830)
καί
τά Εὐχαριστήρια τῶν Ἁγιορειτῶν πρός τή Θεοτόκο
γιά τήν ἀπαλλαγή τοῦ ἱεροῦ τόπου ἀπό αὐτόν
Κατά τήν Ἑλληνική Ἐπανάσταση τοῦ 1821 τό Ἅγιον Ὄρος, σύσσωμο, συμμετεῖχε στόν ἀγῶνα. Ἡ ἐνεργός αὐτή συμμετοχή τῶν μοναχῶν εἶχε ὅμως, τραγικές δημογραφικές καί οἰκονομικές συνέπειες γιά τόν ἱερό τόπο. Μετά τήν καταστολή τῆς Ἐπανάστασης στή Χαλκιδική ἀπό τόν τουρκικό στρατό, ἀκολούθησαν αἱματηρά ἀντίποινα ἀπό τούς κατακτητές. Ἔτσι, ἀνάμεσα σέ ἄλλα, ἀπό τόν Δεκέμβριο τοῦ 1821 τουρκικά στρατεύματα ἀπό 3.000 ὁπλίτες, ἐγκαταστάθηκαν στό Ἅγιον Ὄρος ὅπου καί παρέμειναν καταδυναστεύοντας τόν ἱερό τόπο μέχρι τίς 13 Ἀπριλίου τοῦ 1830.
Ἦταν Κυριακή τοῦ Θωμᾶ τήν ἡμέρα ἐκείνη, ὁπότε τά δεινά τῶν Ἁγιορειτῶν ἔλαβαν τέλος, μέ τήν ἀποχώρηση τοῦ τουρκικοῦ στρατοῦ κατοχῆς. Μέ ἀπόφαση τῆς Ἱερᾶς Κοινότητας τῆς ἐποχῆς, τό χαρμόσυνο αὐτό γεγονός ἑορτάζεται μέ ὁλονύκτια ἀγρυπνία τόσο στό Πρωτᾶτο ὅσο καί στίς ἐπιμέρους Μονές, κατά τήν ὁποῖα τιμᾶται εὐχαριστιακά ἡ Θεοτόκος, ὡς προστάτιδα τοῦ Ἁγίου Ὄρους.
Στήν εἰσήγηση αὐτή ἐπιχειρεῖται μία παρουσίαση τῆς κατάστασης τοῦ Ἁγίου Ὄρους κατά τήν ἐννεατῆ κατοχή του ἀπό τόν τουρκικό στρατό (1821-1830)μέσα ἀπό ἐκδεδομένα καί ἀνέκδοτα κείμενα - μαρτυρίες τῆς ἐποχῆς. Γίνεται ἐπίσης ἀναφοράστά ὑμναγιολογικά κείμενα (Ἐγκωμιαστικοί Λόγοι, Πανηγυρικές Ἀκολουθίες) πού συντάχθηκαν ἀπό λογίους Ἁγιορεῖτες τῆς ἐποχῆς ὡς εὐχαριστήρια πρός τήν Κυρία Θεοτόκο γιά τό λυτρωτικό γεγονός τῆς ἀποχωρήσεως τοῦ τουρκικοῦ στρατοῦ ἀπό τόν ἱερό τόπο˙ κείμενα στά ὁποῖα ἀντικατοπτρίζονται οἱ εὐεργετικές ὅσο καί ἀνακουφιστικές ἐπιδράσεις τοῦ γεγονότος αὐτοῦ στήν ἁγιορειτική μοναστική κοινότητα τῆς ἐποχῆς.
Ἄξιοπρόσεχτη εἶναι ἡ θέση ἑνός ἀπό τούς συντάκτες τῶν παραπάνω κειμένων γιά τούς μοναχούς πού συμμετεῖχαν μέ ὅπλα στήν Ἐπανάσταση τοῦ 1821καθώς, κατά τό συντάκτη, «Οἱ μοναχοί κατά τό χρέος ἐν προσευχῇ καί νηστείᾳ ὀφείλουσι καταγίνεσθαι, καί ἐάν ἐπέλθει καταδρομῇ, εὐχαρίστως ὑπομένειν τόν μαρτυρικόν ἀγῶνα». Ἐκφράζεται μάλιστα ὁ ἔντονος σκεπτικισμός του πρός τούς «ἐν Ἑλλάδι χριστιανούς» (ἐννοώντας τούς πιστούς τοῦ ἐλεύθερου ἑλληνικοῦ Βασιλείου) γιά τούς ὁποίους θεωρεῖ ὅτι δέν ὠφελήθηκαν πνευματικά ἀπό τά ἀποτελέσματα τῆς Ἐπανάστασης,καθώς στηλιτεύει τήν ἐκκοσμίκευση ἀπό τήν ὁποία κινδύνευε ἡ ἑλλαδική Ἐκκλησία λόγῳ τῆς δυτικότροπης ὀργάνωσής της καί τῆς τότε ἀπόσχισής της ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΣΤΟ 11ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗΣ ΕΣΤΙΑΣ «ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ 1821», ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 10-12 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2021
