Μαρτύριον τοῦ Ἁγίου Νεομάρτυρος Ἀθανασίου, ἀθλήσαντος ἐν ἔτει 1846

Μαρτύριον τοῦ Ἁγίου Νεομάρτυρος Ἀθανασίου,

ἀθλήσαντος ἐν ἔτει 1846. Προτροπῇ καὶ εἰσηγήσει τοῦ

πανοσιωτάτου Θωμᾶ ἱερομονάχου,

διατελοῦντος ἐν τῇ Ἱερᾷ Μονῇ Ῥωσσικοῦ °

Προοίμιον

Τὸ εἶδος τῶν ἐπερχομένων πειρασμῶν, ἀδελφοί, εἶναι διπλοῦν. Διότι εἶναι θλίψεις καὶ στενοχωρίαι ὁποῦ δοκιμάζουσι τὰς καρδίας ὡς χρυσὸν ἐν χωνευτηρίῳ, καὶ μὲ τὴν ὑπομονὴν ἐλέγχονται ἐὰν εἰς τέλος ὑπομείνωσιν, εἶναι δὲ πάλιν πειρασμοὶ ὁποῦ συμβαίνουσιν εἰς τὴν παροῦσαν ζωήν, ὁποῦ γίνονται πειρατήριον δοκιμῆς πρὸς ὠφέ­λειαν. Διότι ὁ ἄνθρωπος, ὅταν εὑρίσκεται εἰς εὐπραγίαν καὶ ἀνά­παυ­σιν, δύσκολον εἶναι νὰ φυλάξῃ τὴν ψυχὴν ἀταπείνωτον, ἀμὴ ὅταν περιπέσῃ εἰς πειρασμούς, τότε ἐνθυμεῖται τὸν Θεὸν καὶ δεόμενος σώ­ζε­ται.

Οὕτω καὶ ὁ νῦν ἱστορούμενος καὶ εὐφημούμενος νεομάρτυς Ἀ­θανάσιος, ὅστις πατρίδα μὲν εἶχε τὴν νῆσον Λῆμνον, ἀπὸ γονεῖς εὐ­σεβεῖς γεννηθεὶς καὶ ἀνατραφεὶς καὶ παιδευθεὶς τὰ ἱερὰ γράμματα, ἐξήφθη ἀπὸ θεῖον ζῆλον καὶ ἦλθεν εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ ἔμεινεν εἰς τὴν ἱερὰν λαύραν τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου· καὶ ὑπετάχθη εἰς γέροντα καὶ διῆγε καλῶς. Ἀλλὰ καθὼς εἰς τὸ Σίναιον ὄρος καὶ Ῥαϊθὼ καὶ Μονὴν τοῦ ἁγίου Σάβα κατὰ θείαν συγχώρησιν κατέδραμον οἱ βάρ­βαροι καὶ ἐφόνευσαν τοὺς ὁσίους πατέρας | οὕτω συνέβη καὶ εἰς τὸ ἁγιώνυμον ὄρος τοῦ Ἄθω κατὰ 1821. 2: 3:, ὅτε ἐξεῤῥάγη εἰς τὴν Ἑλλάδα ἡ ἐπανάστασις, ἦλθε ὁ Ἀμπομποὺτ πασᾶς τῆς Θεσσαλονίκης καὶ ὑπέταξε τὸ ὄρος καὶ πολλὰ δεινὰ συνέβησαν. Εἶτα ἀποστείλας ἀνθρώπους ἐδικούς του εἰς τὸ ὄρος, ἐσύναξαν τὰ εὑρισκόμενα παι­δία, τὸν ἀριθμὸν ἑβδομήκοντα, καὶ ἤγαγον αὐτὰ εἰς τὴν Θεσσαλονί­κην καὶ τὰ ἐτούρκισαν (α), ἕνα δὲ μόνον ἐστάθη σταθερὸν εἰς τὴν πί­στιν καὶ ἐμαρτύρησεν, ὀνόματι Ζαφείρης. Τότε συνέλαβον καὶ τὸν Ἀθανάσιον καὶ ἤγαγον εἰς Θεσσαλονίκην, κἀκεῖθεν ἀπήχθη εἰς Αἴ­γυ­πτον, ὡς ἕρμαιον δουλωθεὶς εἰς αὐθέντην ἀγαρηνόν, ὅστις περιέ­τε­μεν αὐτὸν καὶ εἶχεν ὡς ἐμπιστευμένον εἰς τὸν οἶκον του. Καὶ φθά­σαντος αὐτοῦ εἰς ἡλικίαν τὸν ἐτίμησε καὶ ὑπάνδρευσεν μὲ γυναῖκα τινὰ τῶν αἰχμαλωτισθεισῶν*εἰς ἐκείνην τὴν τραγικὴν καταδρομὴν τῶν χριστιανῶν, ἡ ὁποία ἔγινε καὶ αὐτὴ ἀρνησίχριστος, ἀναγκα­σθεῖ­σα ἀπὸ βίαν καὶ πενίαν. Οὕτως οὖν διάγων ἐν εὐημερίᾳ καὶ εὐπρα­γίᾳ, πλουτῶν εἰς τὴν ἀσέβειαν, ἐτιμήθη αὐθέντης εἰς εἴκοσι χωρία, Ἶτζ ἀγᾶς κληθείς, τὴν δὲ εὐσέβειαν ποσῶς δὲν ἐνθυμεῖτο. Τόσον δὲ ζῆλον εἶχεν εἰς τὸν Μωαμεθανισμὸν (καθὼς ὁ ἴδιος μᾶς ἔλεγεν) ὅτι νὰ ὑπάγῃ εἰς τὴν πατρίδα του, νὰ λάβῃ τοὺς γονεῖς του καὶ ἀδελ­φούς του νὰ τοὺς τουρκίσῃ, διὰ νὰ ἔχῃ μισθὸν ἐκ Θεοῦ. | Ἀλλ᾽ ὁ παν­ά­­γαθος Θεός, ὁ θέλων πάντας σωθῆναι, ᾠκονόμησε θαυμασίως τὴν σωτηρίαν του, διὰ τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Ἀθανασίου Πατριάρ­χου Ἀλεξανδρείας, καὶ ἀκούσατε.

Ἐφάνη εἰς αὐτὸν ὁ θεῖος Ἀθανάσιος καθ᾽ ὕπνον καὶ λέγει του· «Πῶς ἠρνήθης, ἄθλιε, τὴν πάτριόν σου ἀληθινὴν πίστιν καὶ ἐδέχθης τὴν μιαρὰν τῶν ἀπίστων ἀσέβειαν καὶ μέλλεις νὰ κολάζεσαι μὲ αὐ­τοὺς αἰωνίως; Καὶ διὰ πρόσκαιρον ἡδυπάθειαν ὁποῦ τώρα ἀπο­λαμ­βά­νεις, νὰ φλογίζεσαι αἰωνίως εἰς τὴν γέεναν τοῦ αἰωνίου πυρός. Ἐλθὲ εἰς τὸν ἑαυτὸν σου, πρὶν σὲ φθάσῃ ὁ θάνατος, καὶ τότε ἐν τῷ ᾅδῃ οὐκ ἔστι μετάνοια. Τώρα ὁποῦ ζῇς, δύνασαι, ἐὰν θέλεις, νὰ μετανοήσῃς καὶ νὰ σωθῇς, καθὼς καὶ ἄλλοι ὅμοιοὶ σου μετενόησαν καὶ ἐσώθησαν». Ταῦτα ἀκούσας, ἦλθε μὲν εἰς αἴσθησιν, ἀλλ᾽ ἡ μα­ταί­α δόξα καὶ τρυφὴ τὸν ἐκράτει καὶ ἔμενεν εἰς τὴν ἀσέβειαν. Ὁ δὲ ἅ­γιος τοῦ ἐφάνη καὶ δεύτερον καὶ τοῦ εἶπε τὰ αὐτά. Καὶ διὰ νὰ τὸν πληρο­φορήσῃ, τοῦ ἐφάνη ὅτι ἐπήρθη ἀοράτως καὶ τὸν ἐπῆγεν ἔξω τοῦ Μεγάλου Κάερος (Μυσιρίου) καὶ ἐκεῖ εἶδε δύο λίμνας πυρίνας, ὡσὰν στέρνας μεγάλας, καὶ ἐκόχλαζαν ἀπὸ πῦρ, ἀπὸ τὰς ὁποίας ἔ­βγε­­νε δυ­σωδία ἀνυπόφορος. Ἄνωθεν δὲ αὐτῶν τῶν στέρνων ἐστέ­κον­το δαίμονες μὲ φραγγέλια πύρινα. Ἔσωθεν δὲ αὐτῶν εἶδε τὸν Μωά­μεθ καὶ τοὺς ὀπαδούς του ὅλους καὶ πλῆθος τουρκῶν, ἀνάμεσα εἰς τοὺς ὁποίους εἶδε καὶ πολλοὺς φίλους του Αἰγυπτίους τούρκους, τοὺς ὁποίους ἐγνώρισε, καὶ ἦτον ἀποθαμένοι τότε, πολλοὶ δὲ ἐξ ἐ­κεί­νων ἥπλωναν τὰς χεῖρας των νὰ πιασθῶσιν ἀπὸ τὰ σίδηρα | καὶ οἱ δαί­μο­νες τοὺς ἔκρουον μὲ τὰ φραγγέλια καὶ ἔπιπτον εἰς τὴν λίμνην τοῦ πυρὸς ὀδυρόμενοι. Ταῦτα βλέπων ἔφριξεν ἀπὸ τὸν φόβον του. Ὁ δὲ ἅγιος Ἀθανάσιος λέγει του· «Βλέπεις τοὺς φίλους σου καὶ τὸν Μωάμεθ μὲ τοὺς ὀπαδούς του ὁποῦ τοὺς σέβουσουν πῶς τυραν­νοῦν­ται. Ὧδε ἔχεις ἐλθεῖν καὶ σύ, ἐὰν δὲν ἐπιστρέψης εἰς τὴν πίστιν τῶν χριστιανῶν ὁποῦ τὴν ἠρνήθης». Αὐτὰ μᾶς ἐδιηγήθη ὁ ἴδιος μετὰ τὴν ἐπιστροφήν του.*

Ταῦτα ἐν ἐκστάσει ἰδὼν καὶ ἔξυπνος γενόμενος, ἐσυλλογίζετο τὰ ὁραθέντα, πλὴν νὰ ἀφήσῃ τὴν πλάνην ἕνα μὲν ἐφοβεῖτο, ἄλλο δὲ τὴν καλοπάθειαν καὶ δόξαν νὰ ὑστερηθῇ δὲν ἤθελεν, ὅθεν ἔμεινεν ὁ αὐτός. Μετὰ δὲ ἡμέρας τινὰς τοῦ ἐφάνη ὁ ἅγιος πάλιν καὶ λέγει του· «Ἐπειδὴ καὶ δὲν μοῦ ὑπήκουσες, οὔτε ἐφοβήθης εἰς τὰ φρικτὰ ὁποῦ εἶδες, ἰδοὺ σοῦ ὑστερῶ τὸν ἕνα ὀφθαλμὸν καὶ ποίησον ὡς βούλεσαι». Καὶ ὁ μὲν ἅγιος ἀφανὴς ἐγένετο, ὁ δὲ ἐγερθεὶς ἐκ τοῦ ὕπνου, εὑρέθη τυφλὸς ἀπὸ τὸν ἕνα ὀφθαλμὸν καὶ θαυμάσας ἀνήγγειλε τῆς γυναι­κός του τὰ ὁραθέντα, καὶ τὴν τύφλωσιν τοῦ ὀφθαλμοῦ του. Ἡ δὲ γυνὴ ἀκούσασα, χριστιανὴ καὶ αὐτὴ πρότερον οὖσα λέγει του· «Τοι­αῦ­τα παράδοξα θαύματα εἶδες καὶ μένεις ἀκόμη ἀμφίβολος; Φρόν­τι­σον τὴν σωτηρίαν τῆς ψυχῆς σου». Ὅθεν ἀνανήψας ἐκ τοῦ κάρου τῆς ἀσεβείας, ᾠκονόμησε τὴν γυναῖκα του, ἀφήσας εἰς αὐτὴν ὅλην του τὴν ὕπαρξιν, νουθετήσας αὐτὴν νὰ ζῇ εὐσεβῶς κρυφίως ὡς ἐδύ­να­το, ὅτι νὰ τὴν λάβῃ μεθ᾽ἑαυτοῦ δὲν ἐδύνετο. Καὶ λαβὼν τινὰ χρή­ματα ἀνέβη εἰς πλοῖον καὶ ἀπῆλθεν εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ ἔμει­νεν εἰς τὸ κελλίον τοῦ ἁγίου Ἀντωνίου, καλούμενον Σεράγιον, πλη­σίον τῶν Καρυῶν, καὶ ἐξομολογήθη εἰς πνευματικὸν | καὶ ὡμολόγη­σεν ὅλα τὰ εἰς αὐτὸν συμβάντα. Καὶ κατηχήσας αὐτὸν ὁ πνευματι­κός, ἐκα­θά­ρι­σε μὲ νηστείαν καὶ τοῦ ἀνέγνωσε τὰς ἐξιλαστικὰς εὐ­χὰς καὶ τὸν ἔχρισε μὲ τὸ ἅγιον μῦρον, καὶ ἔγινε πάλιν χριστιανός. Ἔπειτα ἀπῆλ­θεν εἰς τὴν Ἑλλάδα, κᾀκεῖθεν ἀπῆλθεν εἰς τὴν πατρίδα του Λῆμνον καὶ ἔμειν᾽ ἐκεῖ θαῤῥήσας εἰς τὴν συνθήκην τὴν γενομέ­νην μεταξὺ Εὐρωπαίων καὶ Τούρκων, ὅτι εἰς τὸ ἑξῆς οἱ χριστιανοὶ νὰ μένουν ἀ­νε­νόχλητοι εἰς τὸ θρησκευτικόν. Ἀλλ᾽ ὁ καρκῖνος ὀρθὰ βα­δί­ζειν οὐκ οἶδεν. Ὅθεν γνωρισθεὶς εἰς τοὺς ἐκεῖσε ἀγαρηνούς, ἠγρι­ώ­θησαν κατ᾽ αὐτοῦ καὶ ἐζήτουν τρόπον νὰ τὸν φονεύσουν οἱ φόνιοι καὶ φανερῶς μὴ δυνάμενοι, τὸν ἠπάτησαν ὡς τάχα νὰ ποιήσωσι πραγ­ματείαν μὲ πλοῖον· καὶ πλέοντες τὸν Ἑλλήσποντον, ἐβύθισαν αὐ­τὸν εἰς τὴν θά­λασ­σαν καὶ τὸν ἔπνιξαν. Καὶ οὕτως ἔλαβε τοῦ μαρ­τυ­ρίου τὸν στέφα­νον ὁ ἀοίδιμος καὶ συνετάγη εἰς τὸν χορὸν τῶν Μαρτύρων, ὡς κα­τα­φρονήσας δόξαν ματαίαν καὶ πλοῦτον φθειρό­με­νον καὶ ἡδονὰς σαρ­κός καὶ τὸν Κύριον ἀγαπήσας. Διὸ καὶ στε­φά­νῳ τῆς νίκης ἐκο­σμήθη παρ᾽ Αὐτοῦ, ᾧ ἡ δόξα, καὶ τὸ κράτος, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν.

Ἀπολυτίκιον. * Ἦχος δ´.

 

Ὡς στύλος ἀκλόνητος

Σταυρὸν ὥσπερ θώρακα ἀναλαβόμενος

πρὸς πάλην ἐχώρησας τῶν ἀσεβῶν ἀνδρικῶς,

στεῤῥὲ Ἀθανάσιε·

ὅθεν καὶ μυκτηρίσας ἀσεβῶν δυναστείαν

ἔπαθλον ἐκομίσω στέφος τῆς ἀφθαρσίας,

πρεσβεύων λυτρωθῆναι ἡμᾶς

ἐκ πολυπλόκων δεινῶν.

---

° 8 πρβλ.  Σοφ Σολ 3,6   ||   8-9 πρβλ. Μτθ 10,22. 24,13· Μρκ 13,13

21 Σάββα κώδ.   ||   27 (α) Οὕτω φαίνεται καὶ εἰς τὸ παλαιὸν Λειμωνάριον Ἰωάννου τοῦ Εὐκρατᾶ· ὅτι ὅτε οἱ Πέρσαι ἠχμαλώτισαν τὴν ἁγίαν πόλιν Ἱερουσαλήμ, πάσας τὰς παρθένους μονα­χὰς ἐμίαναν καὶ ἀρνησιχρίστους ἐποίησαν, ἐκτὸς μιᾶς μόνης, ἥτις βασάνους πολλὰς ὑπομείνασα, καὶ σπαθισμούς, ἐκρημνίσθη ἀπὸ τὸ τεῖχος, καὶ ἠξιώθη μαρτυρικοῦ θανάτου. Καὶ ἑτέρα Ἄννα, ἠπάτησε τὸν αὐθέντην της νὰ τοῦ δώσῃ βότανον νὰ μὴν τὸν πιάνῃ σί­δη­ρος· καὶ ἀλειφθεῖσα ἐκρούσθη πρὸς δοκιμὴν καὶ ἀπετμήθη.

* 42 πρβλ. Α΄ Τι 2,4   ||   49 πρβλ. Μτθ 5,22. 18,8· Μρκ 9,43   ||   50 πρβλ. Λκ 15, 17

29 ἐμαρτύρισεν κώδ.   Ζαφύρης κώδ.   ||   34 αἰχμαλωτισθέντων κώδ.   ||   38 ἐνθυ­μήτω κώδ.   ||   48 ὁποὺ κώδ.   ||   56 πληροφορίσῃ κώδ.   ||   57 λύμνας κώδ.   ||   58 ἐχό­χλαζαν κώδ.   ||   58-59 εὔγενε κώδ.   ||   59 δυσωδεία κώδ.

* 65-66 πρβλ. Ἀποκ 19,20. 20,10   ||   83-84 πρβλ. Νικ. Μεσαρίτη, Ἐπιτάφιος Ἰω. Με­σα­ρίτη (ἔκδ. A. Heisenberg), σ. 69.9-10.

61 τοὺς παραλ. κώδ.    τουρκῶν κώδ.   ||   65 λύμνην κώδ.   ||   81 πρὸ λέγει προσθ. καὶ κώδ.   ||   85 νουθετίσας κώδ.   ||   89 ὁμολόγησεν κώδ.   ||   90 κατηχύσας κώδ.

* 96-97 καρκίνος ~ οἶδεν πρβλ. Ἀριστοφ. Εἰρήνη 1083 (ἔκδ. N. Wilson, Aristophanis Fabulae, Oxford 2007)   ||   103 πρβλ. Μτθ 6,19.20   ||   107 πρβλ. Ἐφ 6,14

95 Τουρκῶν κώδ.   ||   100 πλεύοντες κώδ.   ||   103 καταφρονήσαντα κωδ.   ||   104 ἀγαπήσαντα κώδ.