 |
| Νήσος Ἰωαννίνων. Μονή Ἁγ. Νικολάου - Στρατηγόπουλου - Ντίλιου (φωτογρ. Παταπίου μοναχοῦ) |
μοναχός Πατάπιος Καυσοκαλυβίτης
Ἕνα ἀνέκδοτο Ἐπιστολάριο
τοῦ α΄ μισοῦ τοῦ 18ου αἰ. ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος.
Συμβολή στή μελέτη
τῆς νεοελληνικῆς ἐπιστολογραφίας.
Ἡ Ἑλληνική Ἐπιστολογραφία ὡς ξεχωριστός φιλολογικός κλάδος δέν παύει νά ὑφίσταται
καί νά καλλιεργεῖται ἀπό τήν ἀρχαιότητα ὡς καί σήμερα. Εἰδικότερα, ἡ νεοελληνική
ἐπιστολογραφία προσελκύει ὁλοένα καί περισσότερο τό ἐρευνητικό ἐνδιαφέρον καθώς
τά τελευταῖα χρόνια πυκνώνουν οἱ μελέτες πού ἀποτυπώνουν τό ἐπιστολικό πορτρέτο
ἀρκετῶν σημαντικῶν συγγραφέων καί φωτίζουν τό γενικότερο περιβάλλον τους.
Στήν παρούσα ἀνακοίνωση ἐπιχειρεῖται μιά πρώτη παρουσίαση ἑνός ἀνέκδοτου Ἐπιστολαρίου τοῦ α΄ μισοῦ τοῦ 18ου αἰ., καί πιό συγκεκριμένα, τῆς περιὀδου 1737-1742, γραμμένου σέ ἁπλή δημώδη γλώσσα. Παραδίδεται στόν κώδικα ἀρ. 80 τῆς ἀθωνικῆς σκήτης Ἁγίας Τριάδος Καυσοκαλυβίων.
Ὁ συντάκτης, γνώστης τοῦ γραμματειακοῦ εἴδους
τῆς ἐπιστολογραφίας διακρίνει τούς «χαρακτῆρες» τῶν ἐπιστολῶν σέ «τεσσαράκοντα
εἴδη», τά ὁποῖα καί περιγράφει, παραθέτοντας ὑποδείγματα ἐπιστολῶν κατά εἶδος ἀλλά
καί τύπους ἐπιστολῶν μέ τυπικές προσφωνήσεις στόν ἀποδέκτη, τήν ἀρχή καί τό
τέλος τῆς ἐπιστολῆς, γλωσσάριο λέξεων ἀναγκαίων στίς ἐπιστολές, καθώς καί
τύπους Διαθήκης καί ἄλλων ἐγγράφων.
 |
| Νήσος Ἰωαννίνων. Μονή Ἁγ. Νικολάου Φιλανθρωπινῶν (φωτογρ. Παταπίου μοναχοῦ) |
Γραφέας τοῦ κώδικα, ὁ ὁποῖος -σύμφωνα μέ ὅλες τίς ἐνδείξεις- εἶναι καί ὁ
συντάκτης τοῦ ἔργου, εἶναι πιθανότατα κληρικός, καταγόμενος ἀπό τόν Φουρνᾶ τῶν Ἀγράφων.
Βάσει χειρόγραφων σημειώσεων ἀφήνεται νά ἐννοηθεῖ ὅτι πρόκειται γιά τόν «Ἰωάννη
ἱερέα καί οἰκονόμο», τοῦ ὁποίου τό ὄνομα, καθώς καί τοῦ ἱερέως Δημητρίου Φίλη (πού
ἐπίσης ἀναφέρεται στό Ἐπιστολάριο) συναντᾶται στόν κώδικα τῆς Μονῆς Ζωοδόχου
Πηγῆς Φουρνᾶ Εὐρυτανίας τοῦ ἔτους 1739. τήν ὁποία ἵδρυσε τό 1738 ὁ ἱερομόναχος
Διονύσιος ὁ ἐκ Φουρνᾶ ὁ ἱστοριογράφος.
Στήν παρούσα εἰσήγηση δίνεται ἔμφαση στή σχέση τοῦ Ἐπιστολαρίου αὐτοῦ μέ
τήν προγενέστερη χειρόγραφη ἐπιστολική παράδοση τῆς περιοχῆς τῶν Ἀγράφων, δηλ. τοῦ
ὁσίου Εὐγενίου Γιαννούλη τοῦ Αἰτωλοῦ καί ἰδίως τοῦ ὁσίου Ἀναστασίου Γορδίου καί
οἱ ἐπιδράσεις του στά μεταγενέστερα ἐγχειρίδια ἐπιστολογραφίας ὅπως τοῦ ἁγίου
Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου (Κῆπος Χαρίτων).
Περίληψη τῆς εἰσήγησης τοῦ συγγραφέα κατά τό
Η΄ Διεθνές Ἐπιστημονικό Συνέδριο
Neograeca Medii Aevi VIII
Δημώδης Βυζαντινή και Πρώιμη Νεοελληνική Δημώδης Γραμματεία.
Παράδοση, πρόσληψη και έκδοση των κειμένων
Πανεπιστήμιο Ἰωαννίνων Τμῆμα Φιλολογίας
Νήσος τῆς λίμνης Ἰωαννίνων
3-6 Ὀκτωβρίου 2024
