H AΓΙΟΡEITIKH TEXNH TOY MHNA

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

  Ἡ Τέχνη τοῦ Σφραγιδοποιοῦ

Ξυλόγλυπτη σφραγίδα ἀρτοκλασίας μέ τίς μορφές τῶν ἁγίων ἀρχαγγέλων Μιχαήλ καί Γαβριήλ. 

Ἔργο καυσοκαλυβίτικου ἐργαστηρίου. 1959. Συλλογή Κυριακοῦ. Σκήτη Καυσοκαλυβίων

ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ. ΕΡΓΟ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ

                                               

ΤΟ ΚΥΡΙΑΚΟ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ ΤΗΣ ΣΚΗΤΗΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ. ΣΤΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΤΑΡΙ Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΑΓ. ΤΡΙΑΔΟΣ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΦΟΥΡΝΑ

 Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου.

Ἡ εἰκόνα τῆς ἁγίας Τριάδος, ἔργο τοῦ ἐργαστηρίου ἱερομονάχου Διονυσίου τοῦ ἐκ Φουρνᾶ στά Καυσοκαλύβια.

Σέ ἐπιστολή πού ἀποστέλλει ὁ ἱερομ. Ἀναστάσιος Γόρδιος (1654-1729) στό Διονύσιο «Ἐκ τῆς μικρᾶς μονῆς τῆς ἐν Βρανιανοῖς ἁγίας Παρασκευῆς», στίς 24 Ὀκτωβρίου τοῦ 1727 , δίνει τή γνώμη του, σέ σχετική ἐρώτηση τοῦ Διονυσίου περί τῆς ἐπιγραφῆς πού πρέπει νά φέρουν τά φωτοστέφανα τῶν εἰς τύπον τῆς Ἁγ. Τριάδος τριῶν Ἀγγέλων. Γράφει συγκεκριμένα, ἀνάμεσα σέ ἄλλα, πρός « τόν πανοσιώτατον ἐν ἱερομονάχοις καί ἐν ζωγραφοδιδασκάλοις ἀρίστῳ κυρίῳ Διονυσίῳ»: ...Δύο ζητήματα γυρεύεις νά σοῦ διαλύσω: τό ἕνα διά τούς εἰκονίζοντας ἀγγέλους τήν ἁγίαν τριάδα, ἄν εἶναι πρέπον καί εὔλογον νά γράφεται εἰς τά στέφανά τους τό ὁ ὤν, ὡς καί ἐπί τοῦ στεφάνου τοῦ Κυρίου· καί σοῦ ἀποκρίνομαι, ὅτι δέν ἐνθυμοῦμαι ἄν τό εἶδα εἰς καμίαν τοιαύτην εἰκόνα, καί ἄν ἡ ἁγιωσύνη σου ἔχεις ἀνθίβολα παλαιῶν καί μεγάλων ζωγράφων, ὡσάν τοῦ Πανσελήνου ὁποῦ μοῦ ἔλεγες καί ἑτέρων τοιούτων, ποίαν ἀμφιβολίαν πρέπει νά ἔχεις; ἄν εἶναι γραμμένον ἤ δέν εἶναι, βλέπεις τα· καί τί κάμνει χρεία νά ἐρωτᾶς περί τούτου ἐμένα; ὅμως ὅταν κοπιάσῃς ἐδῶ, ἄν θέλῃς καί ἐδικήν μου γνώμην, θέλομεν τό ἐξετάσει καί καλλιώτερα, καί θέλομεν τό εὕρει Θεοῦ ὁδηγοῦντος καί φωτίζοντος....

 Δέν γνωρίζουμε γιά ποιό λόγο ὁ Διονύσιος ρωτοῦσε τόν Γόρδιο περί τοῦ παραπάνω ζητήματος· γιά νά ξέρει τί θά γράψει στήν Ἑρμηνεία του περί αὐτοῦ ἤ προκειμένου νά ἱστορήσει ὀρθά εἰκόνα τῆς Ἁγ. Τριάδος κατά τήν Ὀρθόδοξη ἐκδοχή της (Φιλοξενία τοῦ Ἀβραάμ); Ἀπό τά μέχρι σήμερα εὑρεθέντα ἔργα τοῦ Διονυσίου, εἰκόνα τῆς Ἁγ. Τριάδος (τοῦ τύπου τῶν τριῶν Ἀγγέλων τῆς Φιλοξενίας τοῦ Ἀβραάμ ) δέν ἔχει ἐντοπιστεῖ, πλήν αὐτῆς τοῦ Κοιμητηριακοῦ ναοῦ τῶν Καυσοκαλυβίων, πού ἐμεῖς ἀποδίδουμε στόν Διονύσιο καί τό ἐργαστήριό του. Στόν ἴδιο ναό οἱ δεσποτικές εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ Παντοκράτορος καί τῆς Θεοτόκου Ὁδηγητρίας ἀποτελοῦν ἕνα ζωγραφικό σύνολο μέ τήν παραπάνω εἰκόνα τῆς Ἁγ. Τριάδος καί προέρχονται ἀπό τόν ἴδιο χρωστῆρα.
Ἀπό καλλιτεχνική ἄποψη οἱ μορφές καί στίς τρεῖς εἰκόνες τοῦ τέμπλου τοῦ κοιμητηριακοῦ ναοῦ τῆς Ἁγ. Τριάδος εἶναι ρωμαλέες, μέ σωματική εὑρύτητα καί ὄγκο καί ἐντάσσονται στήν τάση ἐπιστροφῆς στή πανσελήνειο ζωγραφική, πού κηρύσσει στίς ἀρχές τοῦ 18ου αἰ. ὁ Διονύσιος ὁ ἐκ Φουρνᾶ. Τό εἰκονογραφικό πρότυπο τῆς εἰκόνας τοῦ Χριστοῦ Παντοκράτορος βρίσκεται στήν παράσταση τοῦ ἔνθρονου Χριστοῦ, πού βρίσκεται σέ τοιχογραφία τοῦ Μανουήλ Πανσέληνου στό Πρωτάτο τῶν Καρυῶν (περ. 1290 ). Οἱ τρεῖς εἰκόνες εἶναι ἀνεπίγραφες καί ἀχρονολόγητες. Ὡστόσο ἡ ὁλοφάνερη καλλιτεχνική, τεχνοτροπική καί σχεδιαστική ὁμοιότητα τῆς εἰκόνας τοῦ Χριστοῦ Παντοκράτορος μέ ἀνάλογες εἰκόνες τοῦ Διονυσίου, ὅπως ἐκεῖνες τοῦ Χριστοῦ Παντοκράτορος στό τέμπλο τοῦ Κελλιοῦ του στίς Καρυές, στή μονή Ἁγ. Παύλου, στό Πρωτᾶτο καί κυρίως στή Λιτή τοῦ Καθολικοῦ τῆς μονῆς Κουτλουμουσίου, μᾶς ἐπιτρέπει νά θεωρήσουμε τίς τρεῖς αὐτές εἰκόνες τοῦ κοιμητηριακοῦ ναοῦ τῆς Ἁγ. Τριάδος καλλιτεχνικό σύνολο τοῦ Διονυσίου καί τοῦ ἐργαστηρίου του, φιλοτεχνημένο περί τίς ἀρχές τῆς τρίτης δεκαετίας τοῦ 18ου αἰ, τήν ἐποχή δηλ. τῆς δεύτερης περιόδου παρουσίας τοῦ Διονυσίου στόν Ἄθω (1729-1734).

Δημοσίευση:

Παταπίου μοναχοῦ Καυσοκαλυβίτου, «Μεταβυζαντινή τέχνη στή σκήτη Καυσοκαλυβίων», Ἅγιον Ὄρος. Πνευματικότητα καί Ὀρθοδοξία. Τέχνη. Β΄ Διεθνές Συμπόσιο, Θεσσαλονίκη 11-13 Νοεμβρίου 2005, Θεσσαλονίκη 2006, σ. 347-349. Ἡ είκόνα, στή σελ. 382.

Η ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΑΓΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

Ἡ Χαλκιδική μέ τό ὄρος Ἄθως στό βάθος τοῦ ὀρίζοντα. 

Λήψη ἀπό ἀέρος κατά τήν πτήση Θεσσαλονίκη - Ἀθήνα

 

ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΙΣ ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΜΕΓΙΣΤΗΣ ΛΑΥΡΑΣ ΣΤΟΝ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ. 28 ΜΑΙΟΥ 2022

 

Προσφώνησις τοῦ Καθηγουμένου τῆς Ἱ. Μ. Μ. Λαύρας Ἀρχιμ. Προδρόμου 

ἐπί τῇ ὑποδοχῇ τοῦ Παναγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου

 εἰς τήν σεβασμίαν Μονήν Μεγίστης Λαύρας

Παναγιώτατε Ἀρχιεπίσκοπε Κωνσταντινουπόλεως - Νέας Ρώμης καί Οἰκουμενικέ Πατριάρχα κ.κ. Βαρθολομαῖε !

Παναγιώτατε Πάτερ καί Δέσποτα !

ὁμοῦ μετά τῆς ὑμετέρας Τιμίας πατριαρχικῆς Ἀκολουθίας !

Χριστός Ἀνέστη!

 Μέ αἰσθήματα εὐλαβείας καί πνευματικήν ἀγαλλίασιν, σύσσωμος ἡ ἀδελφότης τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Μεγίστης Λαύρας ὑποδέχεται σήμερον εἰς τό καθολικόν τῆς πρώτης τῇ τάξει Μονῆς ἐν Ἁγίῳ Ὄρει, τόν σεπτόν ποιμενάρχην τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει Ἐκκλησίας ἀλλά καί προκαθήμενον τῆς Ὀρθοδοξίας.

Εἶναι ὁμολογουμένως μεγίστη ἡ χαρά ἡμῶν καί ἄφατος ἡ ἡμετέρα συγκίνησις, καθώς μᾶς ἠξίωσεν ὁ Πανάγαθος Θεός νά σᾶς ὑποδεχθῶμεν σήμερον, δι᾿ ἄλλην μίαν φοράν, εἰς τήν ἱεράν καί σεβασμίαν ταύτην Μονήν τῆς Μεγίστης Λαύρας τοῦ Ὁσίου Ἀθανασίου, τήν ὁποίαν χάριτι Θεοῦ διαποιμένομεν. 

Καί ἀσφαλῶς Παναγιώτατε, ἔπειτα ἀπό τήν θείῳ θελήματι ἀνάρρησιν Ὑμῶν εἰς τό πατριαρχικόν ἀξίωμα, πρό τριάκοντα ἐτῶν, χαιρόμεθα ἐν Κυρίῳ, διά τήν θεοφιλῆ καί πλήρη πνευματικῶν καρπῶν Ὑμετέραν, «ψυχῇ τε καί σώματι», πατριαρχικήν διακονίαν, τήν ὁποίαν ὁμολογεῖ σύμπασα ἡ ἀνά τήν Οἰκουμένην Ὀρθοδοξία.  

Τόσον ὁ ὁμιλῶν, ὅσον καί σύμπασα ἡ ἀδελφότης τοῦ ἱεροῦ ἡμῶν Κοινοβίου, ἐνθυμούμεθα, καί θά ἐνθυμούμεθα πάντοτε μετ᾿ εὐγνωμοσύνης, τήν μεγάλην συμβολήν, τόσον τῶν μακαριστῶν προκατόχων σας ὅσον καί τῆς Ὑμετέρας Παναγιότητος, εἰς τήν ὁμαλήν πορείαν τῆς Ἱερᾶς ἡμῶν Μονῆς μετά τήν ἐπανακοινοβιοποίησίν της, ἐν τῷ πλαισίῳ τῶν κατά καιρούς πατριαρχικῶν ἐξαρχιῶν. Καί τοῦτο ἀσφαλῶς εἶναι κάτι, τό ὁποῖον οἱ Ἱστορικοί τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἀσφαλῶς θά ἐξάρουν μέ τά περισσότερο ἐγκωμιαστικά πρός τήν Ὑμετέραν Παναγιότητα λόγια.

Καί ἰδού ὁπού σᾶς ἔχομεν ἐνταῦθα, εἰς τόν πάνσεπτον τοῦτον ἱερόν ναόν, ἀφιερωμένον ἀρχικῶς εἰς τόν Εὐαγγελισμόν τῆς Θεοτόκου καί μεταγενεστέρως εἰς τόν ὅσιον Ἀθανάσιον τόν Ἀθωνίτην, τόν ὁποῖον ἐγκαινίασε ὁ τότε προκάτοχός σας, οἰκουμενικός πατριάρχης, ἅγιος Πολύευκτος, περί τά τέλη τοῦ δεκάτου αἰῶνος.

Ἕν μοναστήριον, ὅπως τό παρόν, τό ὁποῖον ἵδρυσε ὁ ὅσιος καί θεοφόρος Πατήρ ἡμῶν Ἀθανάσιος, εἶναι κατ' οὐσίαν μία λατρεύουσα κοινότης. Ἡ μοναχική ζωή προσέλαβε τήν θείαν λατρείαν εἰς τήν ἀσκητικήν της, βρίσκοντας εἰς αὐτήν μίαν πνευματικήν ὄασιν, ἡ ὁποία ἀναπαύει καί ἐμπνέει τούς ἀσκουμένους. Ἡ θεία λατρεία εἶναι διά τόν μοναχόν ἡ πεμπτουσία τῆς μοναχικῆς του ἀφιερώσεως. Κέντρον τοῦ μοναχικοῦ βίου εἶναι ἡ καθημερινή νυχθήμερος λατρευτική ζωή καί ἐξόχως ἡ Θεία Λειτουργία.  Μέσα ἀπό τήν συμμετοχήν εἰς τήν κοινήν λατρείαν εἰς τόν ναόν, ὁ μοναχός παραδίδεται εἰς τήν κοινωνίαν μέ τόν Θεόν καί τούς συμμοναστάς του καί πραγματώνει τό ἰδεῶδες του.       

 Κατά τήν εὔσημον ταύτην στιγμήν, ἀπευθύνομεν τόν λόγον τῆς εἰλικρινοῦς εὐχαριστίας ἡμῶν πρός τό σεπτόν Ὑμῶν πρόσωπον, διά τήν δοθεῖσαν ἡμῖν εὐκαιρίαν, ὅπως γίνομεν καί ἡμεῖς συμμέτοχοι τῆς χαρᾶς διά τήν συμπλήρωσιν τριάκοντα ἐτῶν ἀπό τήν, θείῳ θελήματι, ἐκλογήν σας ὡς Οἰκουμενικός Πατριάρχης. Μία χαρά, ἡ ὁποία πολλαπλασιάζεται καθώς ἡ Ὑμετέρα Παναγιότης ἐπέλεξε τό Ἅγιον Ὄρος διά νά ἑορτάσῃ προσκυνηματικῶς, τήν χρυσήν αὐτήν Τριακονταετίαν. Καί ἐνθυμούμεθα ζωηρῶς, ὅτι καί τότε, ἀμέσως μετά τήν ἐνθρόνισίν σας ὡς προκαθήμενος τῆς Ὀρθοδοξίας, ἦταν πάλι τό Ἁγιώνυμον Ὄρος τοῦ Ἄθωνος, πού ἡ Ὑμετέρα Παναγιότης ἐπέλεξεν ὡς τόπον δοξολογίας τοῦ Κυρίου διά τό κοσμοχαρμόσυνον ἐκεῖνο γεγονός.

Ἠκούσαμεν ἐσχάτως, ὅτι ἡ Ὑμετέρα Παναγιότης, ὡς Ἐπίσκοπος, ἐπισκεφθήκατε κάποτε τόν ὅσιον Πορφύριον τόν Καυσοκαλυβίτην, τόν καί πλουτίσαντα ἐν ταῖς ἡμέραις ἡμῶν τό Λαυριωτικόν Ἁγιολόγιον. Καί ὅτι ὁ ὅσιος Πορφύριος, μέ τό πλούσιον προορατικόν χάρισμα μέ τό ὁποῖο τόν εἶχε χαριτώσει ὁ Κύριος, εἶπε ἀπευθυνόμενος πρός Ὑμᾶς: «Ὁ Θεός, σοῦ ἔχει πολλά καλά μπροστά σου. Ὅμως, ὅταν θά φθάσεις ἐκεῖ ψηλά, νά μήν ξεχάσεις ποτέ τό Ἅγιον Ὄρος. Ἀλλά, καί τούς Ἁγιορεῖτες πατέρες, πάντοτε νά τούς ἀγαπᾶς καί νά τούς προστατεύεις».

Καί τοῦτα τά λόγια τοῦ ὁσίου Πορφυρίου εἶναι κάτι, πού ὁπωσδήποτε ἐκπληρώθηκε καί εἰς τάς δύο διαστάσεις: μέ τήν ἀνάρρησίν σας εἰς τήν ὑψηλοτέραν καθέδραν τῆς Ὀρθοδοξίας, τόν Οἰκουμενικόν Θρόνον τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἀλλά καί μέ τήν φιλόστοργον πατρικήν ἀγάπην πού τρέφετε διά τούς ἀσκουμένους εἰς τό Περιβόλιον τῆς Παναγίας μας, ὡς ὁ κοινός μας προστάτης.

Διότι, Ὑμεῖς Παναγιώτατε, ἀκολουθώντας τήν ὁδόν τῶν Ἁγίων Πατέρων, πάντοτε τρέφετε σεβασμόν εἰς τάς εὐαισθησίας τῶν Ἁγιορειτῶν. Καί τοῦτο, καθώς γνωρίζετε σαφῶς ὅτι, ἀνά τούς αἰῶνας, ἡ τάξις τῆς Ἐκκλησίας καί ἡ ἀκρίβεια εἰς περί τά τῆς Ὀρθοδόξου Πίστεως εἶναι ταυτόσημος μέ τήν φύσιν τῶν Μοναχῶν. Διότι, αὐτό σημαίνει, ἐν τοῖς πράγμασιν, σύν τοῖς ἄλλοις, Πατρότητα: ἡ μετά ἀγάπης, διακρίσεως καί συνέσεως ὑπομονή καί ἡ μακροθυμία πού δείχνετε καθόλον τό διάστημα τῆς Πατριαρχίας σας εἰς τάς ὅποιας δυσκολίας, πού κατά καιρούς προκύπτουν εἰς τήν ἀθωνικήν πολιτείαν, ἀλλά καί ἡ ἐξάντλησις τῶν σπλάγχνων τῶν πατρικῶν οἰκτιρμῶν σας.

Τριάκοντα ἔτη ἀπό τήν Ὑμετέραν ἀνάρρησιν εἰς τόν Οἰκουμενικόν Θρόνον, ἡ Λαυριωτική Ἀδελφότης ἵσταται μετά δέους καί ἐν Κυρίῳ καυχήσεως ἐνώπιόν Σας, σεμνυνόμενοι διά τόν Πατριάρχην τοῦ Γένους, τόν ἡμέτερον Ἐπίσκοπον, τόν φιλόστοργον πνευματικόν Πατέρα, τόν εἰρηνοποιόν, εἰδικότερον ἐν ταῖ ἡμέραις ἡμῶν, πρός ἐπίτευξιν τῆς εἰρήνης καί τό τέλος τοῦ πολέμου μεταξύ ὀρθοδόξων λαῶν εἰς τήν Εὐρώπην, τόν ὑπερασπιστήν τῆς προστασίας τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος ὡς δώρου τοῦ Θεοῦ πρός τόν ἄνθρωπον, τόν ἀκατάβλητον πρόμαχον τῶν ἀνά τήν οἰκουμένην ποιμαντικῶν εὐθυνῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.

Δεόμεθα, Παναγιώτατε, τοῦ Κυρίου καί τῆς Προστάτιδος τοῦ ἱεροῦ ἡμῶν τόπου, Κυρίας Θεοτόκου, Κουκουζελίσσης τε καί Οἰκονομίσσης, ὡς καί τοῦ ὁσίου καί θεοφόρου πατρός ἡμῶν Ἀθανασίου, ὅπως συμπαρίστανται Ὑμῖν ἐν παντί, καί ἀναδείξουν τήν ἡμῶν ἀξίαν ἐν τῇ πηδαλιουχήσει τῆς νοητῆς νηός τῆς ἀνά τῇ Οἰκουμένῃ Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, τῆς ὁποίας ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἀνέθεσε Ὑμῖν τήν διακυβέρνησιν, πρός ἐκπλήρωσιν καί ἐπικράτησιν τοῦ ἐλπιδοφόρου μηνύματος τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου.

Ἐκφράζοντες τάς θερμάς εὐχαριστίας μας διά τήν ἱστορικήν ταύτην Ὑμετέραν ἐπίσκεψιν εἰς τήν Μεγίστην Λαύραν τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου καί τήν πατριαρχικήν εὐλογίαν σας, εὐχόμεθα υἱϊκῶς τά ἔτη σας νά εἶναι πολλά καί εἰρηνικά καί ἡ πατριαρχική ποιμαντορία σας εὐλογημένη καί πνευματικά καρποφόρος παρά τοῦ δομήτορος τῆς Ἐκκλησίας Ἰησοῦ Χριστοῦ.

Προσευχόμεθα δέ ὁλοθέρμως, ὅπως ὁ δοτήρ πάντων τῶν ἀγαθῶν, ὁ Μέγας Ἀρχιερεύς Κύριος, νά εὐλογεῖ πλουσίως τό Ὑμέτερον ἔργον, ἐπ᾿ ἀγαθῷ τοῦ χριστεπωνύμου πανορθοδόξου ποιμνίου σας καί νά συνεχίσῃ νά παράσχῃ εἰς τήν Ὑμετέραν Παναγιότητα τήν ἐξ ὕψους δύναμιν διά τήν συνέχειαν τῆς θεοφιλοῦς πατριαρχικῆς διακονίας σας εἰς τόν παγκόσμιον λαόν τοῦ Θεοῦ, εἰς τόν ὁποῖον πρέπει πᾶσα δόξα, τιμή καί προσκύνησις εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν !

ΩΣ ΕΥ ΠΑΡΕΣΤΗΤΕ ! 

Ο ΜΟΝΑΣΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ ΣΤΗΝ ΙΕΡΑ ΣΚΗΤΗ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ ΤΩΝ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΩΝ

 Ἄρθρο τοῦ Δικαίου τῆς Ἱερᾶς Σκήτης Ἁγίας Τριάδος,

 μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου,

 πού δημοσιεύτηκε στήν ἐφημερίδα Ὀρθόδοξη Ἀλήθεια, τήν Τετάρτη 25 Μαίου 2022

Για λήψη του άρθρου, πατήστε ΕΔΩ

Η ΜΟΝΑΧΙΚΗ ΖΩΗ ΣΤΑ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΑ

Του Δικαίου της Ιεράς Σκήτης Αγίας Τριάδος

μοναχού Παταπίου Καυσοκαλυβίτου

 

«Στή Σκήτη τῶν Καυσοκαλυβίων ζοῦσαν στό παρελθόν πολλοί σεβαστοί γέροντες, ἰσάξιοι τῶν παλαιῶν μεγάλων Πατέρων. Ὁλόκληρη ἡ ἀδελφότητα τῆς Σκήτης περνούσαμε ἀπό μπροστά τους μέ μεγάλη εὐλάβεια. Ἐκεῖνοι στέκονταν ὀρθοί στήν ἀγρυπνία, ὡς ἀκίνητοι στύλοι, ἀπό τό βράδυ ὡς τό πρωΐ. Οὔτε μιά φορά δέν κοίταζαν δεξιά ἤ ἀριστερά. Ὅλοι ἦσαν σιωπηλοί. Ἀργό λόγο ἀπ᾿ αὐτούς δέν ἄκουγες. Ἀκόμη καί γιά τά ἀπαραίτητα, μιλοῦσαν ἐλάχιστα, κι αὐτό μόνο ὅταν ὑπῆρχε μεγάλη ἀνάγκη, διαφυλάττοντας μέ τόν τρόπο αὐτόν τήν πνευματική τους ζωή».

Μ᾿ αὐτά τά λιτά μά ἐπαινετικά λόγια ἕνας ἀσκητής τῶν μέσων τοῦ 19ου αἰ. περιγράφει στίς σημειώσεις του τήν πνευματικότητα τῶν πατέρων τῆς πλέον ἀπομεμακρυσμένης περιοχῆς τοῦ Ἁγίου Ὄρους.

«Οἱ μοναχοί αὐτῆς, οἱ Καυσοκαλυβῖται, διακρίνονται διά τήν φιλοξενίαν αὐτῶν, τό μειλίχιον τῶν τρόπων καί τάς λοιπάς ἀρετάς των. Ὁ ἐπισκεπτόμενος αὐτούς νομίζει ὅτι εὑρίσκεται ἐνώπιον μοναχῶν τῶν ἀρχαίων χρόνων, ἀγάλλεται δέ νά συνομιλῇ μαζί των λόγους πνευματικούς, διότι ὅλοι σχεδόν εἶναι ἐγκυκλοπαιδικώτατοι ὡς ἐκ τῶν νυκτερινῶν ἀναγνώσεων, εἰς ἅς ἀφιερώνονται καθ᾿ ἑκάστην, διεξερχόμενοι τά συγγράμματα τῶν ἁγίων Πατέρων».
(Ἀλέξανδρος Μωραϊτίδης, Μέ τοῦ Βορηᾶ τά κύματα)

«Μεγάλο πρᾶγμα ἡ μοναχική ζωή! Πολύ μεγάλο! Μεγάλη, ὑψηλή ζωή, θεία ζωή, ποιητική ζωή. Εἶναι μιά ζωή ἐξαίσια. Ὁ μοναχός μπορεῖ νά βρίσκεται στή γῆ, ἀλλά ταξιδεύει πάνω, μέ τ᾿ ἄστρα, μέσα στό ἄπειρο… Αὐτήν τή ζωή τή λένε ἀγγελική καί εἶναι ἀγγελική», μᾶς ἔλεγε ὁ ὅσιος Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης. Ξύλον ζωῆς. Ξένη ζωή, ἔλεγε ὁ ἴδιος πώς σημαίνουν τά ἀρχικά αὐτά γράμματα Ξ καί Ζ. «Ξένη ζωή». Καί πρόσθετε ὅτι αὐτή τήν ξενιτεία τήν εἶχε ζήσει: «Πράγματι! Μακριά ἀπ᾿ ὅλους κι ἀπ᾿ ὅλα. Νά κάνεις τό ἐργόχειρό σου, νά προσεύχεσαι, νά διακονεῖς τούς ἀδελφούς καί νά σέ βλέπει μονάχα ὁ Θεός», ἀναπολοῦσε.

Τό Ἅγιον Ὄρος εἶναι τό πανεπιστήμιο τῆς καρδιᾶς, εἶναι τό θεραπευτήριο τοῦ ἔσω ἀνθρώπου. Εἶναι ὁ τόπος ὅπου ὄχι μόνο ἀναπαύονται τόσοι ἄνθρωποι, ἀλλά καί τόπος ἀναπαύσεως τοῦ ἴδιου τοῦ Θεοῦ!

Ὅπως μεταξύ τῶν δώδεκα μαθητῶν Του εἶχε καί τόν «ἠγαπημένον», ὅπως ἐπιλέγει τά θαύματα τῆς φανέρωσής Του, ἔτσι ἐπιλέγει καί τόπους μέσα στή δημιουργία Του, στούς ὁποίους χαρίζει πλουσιοπάροχα τή χάρη Του. Ἐδῶ ἡ ψυχή ξανοίγεται πρός τά οὐράνια, κυριαρχεῖ τό ἐνδιαφέρον γιά τά αἰώνια, γιά τήν ἕνωση τῆς ψυχῆς μέ τόν Χριστό μέσα ἀπό τή σωτηρία της.

Τό Ἅγιον Ὄρος εἶναι τό Ὄρος τοῦ Θεοῦ! Ἐδῶ, στή σκιά τοῦ Ἄθωνα, οἱ μοναχοί προσπαθοῦν νά ἀνακαλύπτουν τόν Οὐρανό. Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος διδάσκει ὅτι «ἡ σκάλα πού ὁδηγεῖ στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι κρυμμένη στήν ψυχή μας˙ καί ἐκεῖ θά πρέπει νά τήν ἀνακαλύψουμε γιά νά ἀρχίσουμε νά ἀναβαίνουμε πρός τά πάνω». Τό Ἅγιον Ὄρος ἀποτελεῖται ἀπό δύο λέξεις: Τή μία, τή δεύτερη, τήν περπατᾶς μέ τά πόδια, τό Ὄρος. Τήν ἄλλη τήν ἀνεβαίνεις μέ τήν προσευχή, τήν ἁγιότητά του.

Μικρή ἀνθοδέσμη ἀπό τόν πνευματικό λειμώνα τῶν Καυσοκαλυβιτῶν πατέρων.

Ὁ γέροντας Ἱερόθεος (+1966) τῆς καλύβης Ἁγ. Ἀκακίου εἶχε τή χάρη μέ τόν λόγο καί τίς συμβουλές του, πού ἦταν βάλσαμο γιά κάθε ψυχή, νά ἀναπαύει τούς λογισμούς ὅλων τῶν πατέρων πού τόν ἐπισκέπτονταν. Τό ἐργαστήριό του ἦταν ἀνοικτό σέ ὅλους. Εἶχε ὅμως συνάμα μέ φρόνηση φροντίσει, νά μήν ὑπάρχει σ᾿ αὐτό κανένα κάθισμα, ὥστε οἱ ἐπισκέπτες του νά μήν κάθονται πολύ καί ἀργολογοῦν. Ἐκοιμήθη ὁσιακά μετά ἀπό τή Θεία Λειτουργία πού εἶχε τελεστεῖ στήν καλύβη του καί ἀφοῦ εἶχε μεταλάβει τῶν θείων μυστηρίων.

Ὁ μοναχός Παΐσιος τῆς καλύβης τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων ἔγινε μεγαλόσχημος μοναχός πιθανότατα τό 1898. Ἦταν ἄριστος ξυλουργός καί κατασκεύαζε τά σανίδια τῶν εἰκόνων τῶν Ἰωασαφαίων. Κατασκεύασε ἐπίσης τά στασίδια τοῦ κυρίως ναοῦ τοῦ Κυριακοῦ και τόν δεσποτικό θρόνο καθώς καί τό τέμπλο τῆς καλύβης του. Γενικά ἦταν πολύ φίλεργος καί φιλάδελφος καί ἐξυπηρετοῦσε ὅλους μέ τήν ἐργασία του. Ἴσως γι᾿ αὐτό, ὅταν μετά τήν κοίμησή του (ἐκοιμήθη νέος, 38-40 ἐτῶν) ἔγινε ἀνακομιδή τῶν λειψάνων του, βρέθηκε τό χέρι του ἄφθαρτο ἐκπέμποντας ἄρρητη εὐωδία.

Τό χέρι αὐτό φυλασσόταν γιά καιρό στήν Καλύβη καί προσκυνοῦνταν εὐλαβικά ἀπό ὅλους. Δυστυχῶς ὅμως σέ κάποια πανήγυρη τῆς Καλύβης κάποιοι βούλγαροι μοναχοί ἔκλεψαν τό χέρι καί ἔγιναν ἄφαντοι. Ἀργότερα, ἕνας καυσοκαλυβίτης μοναχός πού βρέθηκε στήν Ὀδησσό τῆς Ρωσίας, καθ᾿ ὁδόν πρός τόν τόπο καταγωγῆς του, διαπίστωσε μετά θαυμασμοῦ ὅτι σέ ἕναν ναό τῆς πόλης, ἀφιερωμένο στή Θεοτόκο, προσκυνοῦνταν ὡς ἅγιο λείψανο, πού ἔφερε μάλιστα καί τήν ἐπιγραφή: «Παΐσιος μοναχός Καυσοκαλυβίτης».

Ὁ ἱερομόναχος Συμεών τῆς καλύβης Ἁγ. Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου θεράπευσε κάποτε ἕναν ἁγιοπαυλίτη μοναχό πού ὀνομαζόταν Βενέδικτος καί εἶχε προσβληθεῖ ἀπό δαιμόνιο. Ὁ παπα-Συμεών τόν κράτησε κλεισμένο στήν καλύβη του σαράντα μέρες μέ αὐστηρή νηστεία καί ἄλλα πνευματικά γυμνάσματα.

Τελικά, μέ τήν εὐχή τοῦ Γέροντα ὁ μοναχός ἀπαλλάχτηκε ἀπό τόν πειρασμό αὐτό καί ὡς εὐχαριστία πρόσφερε μιά εἰκόνα τοῦ Τιμίου Προδρόμου, πού βρίσκεται στόν ναό μέχρι σήμερα καί φέρει τήν ἀφιέρωση τοῦ θεραπευθέντος μοναχοῦ. Ὁ γέροντας Συμεών τῆς παραπάνω καλύβης στά ἑξῆντα χρόνια πού ἔζησε στό Ὄρος ποτέ δέν βγῆκε ἔξω. Προγνωρίζοντας τόν θάνατό του, ἐκοιμήθη ὁσιακά κατά τήν ἡμέρα τῆς γιορτῆς του ἀλλά καί τῆς πανηγύρεως τῆς καλύβης του, κατά τήν ἑορτή τοῦ ἁγίου Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου,στίς 12 Μαρτίου 1988, κάτι πού θεωρεῖται σημεῖο τῆς θείας χάριτος. Τό ἐπί ἑξῆντα χρόνια ἄπλυτο σῶμα του, πρός δόξαν Θεοῦ, δέν ἀνέδιδε καμμία δυσάρεστη μυρωδιά.

Ὁ γέροντας Νικόδημος τῆς καλύβης Ἁγ. Παντελεήμονος (+1867), καθοδηγώντας τόν ὑποτακτικό του στήν ἐργασία τῆς νοερᾶς προσευχῆς, τόν δίδασκε νά προσεύχεται συνεχῶς καί νά μήν ἐμπιστεύεται ὁράματα καί φαντασίες, ἀκόμη κι ἄν τοῦ ἐμφανιστεῖ ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, ἀλλά νά λέει: «Ἐγώ δέν ἐπιθυμῶ νά δῶ τόν Χριστό στή ζωή αὐτή, ἀλλά στή μέλλουσα».

Ὁ γέροντας Μιχαήλ τῆς καλύβης Εὐαγγελισμοῦ ἦταν καλός ἁγιογράφος καί εἶχε θεῖο ζῆλο γιά τή θεοφιλῆ αὐτή ἐργασία. Ὁ Θεός μάλιστα εὐδόκησε μιά εἰκόνα του, τοῦ ἁγίου Σάββα τοῦ ἐν Καλύμνῳ, νά συνδεθεῖ μέ θαυμαστά γεγονότα. Συγκεκριμένα, τό 1959 ἡ ἡγουμένη τῆς μονῆς Ἁγίων Πάντων στήν Κάλυμνο, ὅπου φυλάσσεται τό ἅγιο λείψανο τοῦ ἁγίου Σάββα, παρήγγειλε στόν γέροντα Μιχαήλ εἰκόνα τοῦ Ἁγίου. Ἐκεῖνος ὅμως, μήν ἔχοντας πρότυπο καί μή γνωρίζοντας τή μορφή του, παρακάλεσε τόν Ἅγιο νά τόν φωτίσει στήν ἁγιογράφησή του.

Ὅταν ἀργότερα ἡ εἰκόνα στάλθηκε στήν Κάλυμνο, ἡ καμπάνα τῆς μονῆς ἄρχισε νά κτυπᾶ ἀπό μόνη της, ἀπό τή στιγμή πού ἔφθασε στό λιμάνι τό πλοῖο, μέχρι τήν ἑπομένη πού ἔφεραν τήν εἰκόνα στή Μονή. Πρόκειται γιά τήν παλαιότερη εἰκόνα πού ἱστορεῖ τήν ἱερή μορφή τοῦ ἁγίου Σάββα.

Ὁ γερο-Χαράλαμπος ἀπό τό Καστελλόριζο, πού ἔζησε στήν καλύβη Ἁγ. Χαραλάμπους, γιά τήν ἁπλότητα, τήν εἰλικρινῆ μετάνοια καί τήν ἁγνότητα τῆς καρδιᾶς του ἀξιώθηκε νά προγνωρίσει τήν ἡμέρα τοῦ θανάτου του. Τό γεγονός αὐτό τό ἀνακοίνωσε στούς δελφουςύ μοναχούς μέ τά ἑξῆς λόγια: «Ὅταν θά κτυπήσει ἡ καμπάνα τοῦ Ἁγίου Γεωργίου γιά τόν νέο Δικαῖο, θά κτυπήσει καί γιά τό γερο-Χαράλαμπο». Τήν ἡμέρα τῆς μνήμης τοῦ ἁγίου Γεωργίου, δηλαδή στίς 23 Ἀπριλίου, διεξάγονται σέ ὅλες τίς ἀθωνικές σκῆτες οἱ ἐκλογές γιά τήν ἀνάδειξη τοῦ νέου Δικαίου· εὐχάριστο γιά κάθε Σκήτη γεγονός πού ἀνακοινώνεται καί συνάμα ὑπογραμμίζεται μέ χαρμόσυνες κωδωνοκρουσίες. Ἔτσι, ἐκεῖνον τόν Ἀπρίλιο τοῦ 1938, ἡ καμπάνα κτύπησε γιά δύο αἰτίες καί μέ δύο ρυθμούς: πρῶτα πανηγυρικά γιά τόν νέο Δικαῖο καί ἔπειτα πένθιμα γιά τήν κοίμηση τοῦ γερο-Χαράλαμπου.

(Οἱ φωτογραφίες πού συνοδεύουν τό κείμενο εἶναι παλαιῶν πατέρων τῆς Σκήτης, ἀπό τή συλλογή τῆς Καλύβης Ἁγ. Ἀκακίου).

Δημοσιεύτηκε στην ΡΟΜΦΑΙΑ

Το σταυροαναστάσιμο ήθος της Ορθοδοξίας

 Ἄρθρο τοῦ Δικαίου τῆς Ἱερᾶς Σκήτης Ἁγίας Τριάδος,

 μοναχοῦ Παταπίου Καυσοκαλυβίτου,

 πού δημοσιεύτηκε στήν ἐφημερίδα Ὀρθόδοξη Ἀλήθεια, τήν Τετάρτη 27 Απριλίου 2022

 

Για λήψη του άρθρου, πατήστε ΕΔΩ